Ilulissat (fiord)
Ilulissat – fiord na zachodnim wybrzeżu Grenlandii, do którego spływa jeden z najaktywniejszych lodowców na świecie Sermeq Kujalleq.
| Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Terytorium zależne | |
| Typ |
przyrodniczy |
| Spełniane kryterium |
VII, VIII |
| Numer ref. | |
| Region[b] |
Europa i Ameryka Północna |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę | |
Położenie na mapie Grenlandii  | |
 69°08′00″N 49°30′00″W/69,133333 -49,500000
| |
W 2004 roku wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Fiord i lodowiec
edytujFiord, nazwany od położonego w pobliżu miasta Ilulissat, leży 250 km za kołem podbiegunowym północnym na zachodnim wybrzeżu Grenlandii[1]. Rozciąga się na długości ok. 40 km, a jego szerokość sięga 7 km[1].
U jego nasady znajduje się lodowiec Sermeq Kujalleq, jeden z najaktywniejszych na świecie – przemieszcza się z prędkością ok. 19 m dziennie[1]. Jest to jedno z niewielu miejsc gdzie lód grenlandzkiej czapy lodowej – jedynej pozostałości czwartorzędowego lądolodu na półkoli północnej – uchodzi do morza[1]. Najstarsze partie lodu pochodzą sprzed 250 tys. lat i używane są to badań nad zmianami klimatu Ziemi[1].
Lodowiec Sermeq Kujalleq spływa do fiordu, gdzie się cieli, tworząc góry lodowe[2]. Od lodowca co roku odrywa się 35 km³ lodu, co stanowi ok. 10% wszystkich gór lodowych powstających rocznie na Grenlandii[1]. Góry przemieszczają się przez wody fiordu z prędkością ok. 40 m na dzień i gromadzą się przy wylocie fiordu do morza[2]. Następnie wpływają do zatoki Disko i unoszone są dalej na otwarty ocean, stanowiąc zagrożenie dla żeglugi na północnym Atlantyku[2]. Niektóre z nich docierają nawet na Bermudy[2].
Badania lodowca i przemieszczającego się we fiordzie lodem prowadzone są od 250 lat[2].
W 2004 roku fiord został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO[1].
Stanowiska archeologiczne
edytujU ujścia fiordu znajduje się stanowisko archeologiczne Sermermiut[3]. Odkryto tam ślady bytności ludzkiej poczynając od kultury Saqqaq (2400–900 p.n.e.) przez Dorset (800–100 p.n.e.) po kulturę Thule (od 1200 p.n.e.)[3]. Sermermiut było zamieszkane do ok. 1850 roku[3].
Drugie stanowisko – Qajaa – znajduje się ok. 25 km w głąb fiordu[3]. Odnaleziono tu ślady osadnictwa od czasów kultury Saqqaq do XVIII w.[3]
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g Ilulissat Icefjord. UNESCO (whc.unesco.org). [dostęp 2018-07-06]. (ang.).
- ↑ a b c d e Naja Holm: Ilulissat Isfjord. [w:] Slots- og Kulturstyrelsen [on-line]. [dostęp 2018-07-06]. (duń.).
- ↑ a b c d e World Heritage Scanned Nomination – Ilulissat Icefjord. UNESCO (whc.unesco.org). [dostęp 2018-07-06]. (ang.).