Illustrierte Flora von Mitteleuropa
Illustrierte Flora von Mittel-Europa – niemieckojęzyczna seria wydawnicza, będąca jedną ze standardowych flor roślin naczyniowych Europy Środkowej; często w skrócie określana nazwiskiem założyciela i pierwszego redaktora Gustava Hegiego; obejmuje około połowy terytorium Polski.
Wiadomości ogólne
edytujTytuł
edytujPełny tytuł pierwszego wydania dzieła brzmi Illustrierte Flora von Mittel-Europa mit besonderer Berücksichtigung von Deutschland, Oesterreich und der Schweiz zum Gebrauche in den Schulen und zum Selbstunterricht. Dalsze wydania mają nadtytuł Gustav Hegi – Illustrierte Flora von Mitteleuropa. Założycielem i pierwszym redaktorem był szwajcarski botanik Gustav Hegi, stąd nierzadko spotyka się skrótowe nazwy dzieła, pochodzące od jego nazwiska – po niemiecku po prostu Hegi[1], po polsku czasami Flora Hegiego[2], a po angielsku Hegi's Flora[3].
Charakter dzieła i liczba wydań
edytujFlora jest bardzo obszerna, typu „encyklopedycznego”[4]: oprócz kluczy do oznaczania, opisów i ilustracji zawiera również dane anatomiczne, zestawienia nazw w różnych językach (w tym polskim) i obszerne bibliografie poszczególnych taksonów[5]. Autor przeglądu flor świata David Frodin ocenił dzieło jako „wpływowe”[6].
Pomiędzy współpracownikami dzieła znajdowali się najlepsi specjaliści w danej dziedzinie, na przykład Karl Hermann Zahn opracował jastrzębce (Hieracium)[7], a Heinrich E. Weber – jeżyny (Rubus)[8]. Według IPNI w całości wydawnictwa ważnie opublikowano 216 nazw[9]. Flora Europaea, standardowa flora Europy, zalicza Illustrierte Flora von Mitteleuropa do grupy pięciu „flor podstawowych” (basic floras) dla kontynentu europejskiego[10].
Pierwsze wydanie rozpoczęto w 1906 i ukończono w 1931. W 1936 rozpoczęto przygotowywanie poprawionego drugiego wydania, którego całość nie została dotąd ukończona, natomiast od 1966 zaczęto publikować trzecie wydania niektórych tomów[11]. Całość wydawnictwa obejmuje 23 tomy[5].
Zakres terytorialny
edytujWedług mapy, umieszczanej na wyklejce niektórych tomów[12], flora obejmuje obszar, który w przybliżeniu odpowiada Szwajcarii oraz Niemcom i Austrii w granicach sprzed 1914, a dokładniej:
- Szwajcarię: całość terytorium;
- Cesarstwo Niemieckie: całość terytorium dzisiejszych Niemiec, Alzację i Lotaryngię, całość Pomorza polskiego, Prusy Wschodnie, Wielkopolskę i Śląsk;
- większość austriackiej części Austro-Węgier (Przedlitawii): Austrię oraz Czechy (z Morawami);
- włoską część Alp i fragmenty terytoriów Słowenii i Chorwacji[4].
Flora nie obejmuje natomiast ówczesnej Galicji austriackiej ani terytorium Królestwa Kongresowego.
Podział na tomy
edytujWiększość tomów wydawano najpierw w oddzielnych zeszytach (niem. Lieferung), które dopiero po ukończeniu druku wszystkich przewidzianych zeszytów łączono w oprawny tom, stąd daty publikacji poszczególnych tomów (istotne ze względów nomenklatorycznych) mogą rozciągać się na kilka lat[13].
Pierwsza seria obejmuje trzynaście tomów, numerowanych: 1, 2, 3, 4(1–3), 5(1–4), 6(1–2), 7. Tom 1 obejmuje paprotniki, nagozalążkowe i część jednoliściennych, tom 2 – dalszą część jednoliściennych, natomiast tomy 3–6 – dwuliścienne. Tom 7 zawiera indeksy.
Przykładem tomu, który miał trzy wydania, jest tom IV-2, obejmujący m.in. rodzinę różowatych (Rosaceae):
- pierwsze wydanie: tom IV-2 (strony 497–540: 1921; strony 541–908: 1922; strony 909–1122b: 1923)[13],
- drugie wydanie w dwóch częściach: IV-2A (strony 1–80: 1961; strony 81–224: 1963; strony 225–304: 1964; strony 305–384: 1965; strony 385–448: 1966)[13], IV-2B (zeszyty 1–3 ze stronami 1–248: 1990; zeszyty 4–6 ze stronami 249–448: 1994; zeszyt 7 ze stronami 449–510: 1995)[14];
- trzecie wydanie tylko jednej z dwóch części: IV-2A (w całości w 1994)[8].
Ze względu na duże trudności organizacyjne przy publikacji trzeciego wydania tomu III-2 około 2019 postanowiono zakończyć wydawanie serii[4].
Przypisy
edytuj- ↑ hintergruende [online], www.hegi-flora.de [dostęp 2023-06-01].
- ↑ J. Guzik, O występowaniu Carex vulpinoidea (Cyperaceae) w Polsce, „Fragmenta Floristica et Geobotanica Polonica”, 20 (1), 2013, s. 142–144.
- ↑ D.A. Webb, Flora Europaea: A Retrospect, „Taxon”, 27 (1), 1978, s. 3–14, DOI: 10.2307/1220472, ISSN 0040-0262, JSTOR: 1220472 [dostęp 2023-06-02].
- ↑ a b c Eckehart J. Jäger, Die Ranunculaceae der Flora von Zentraleuropa – Einführung: Die Geschichte des Hegi, Illustrierte Flora von Mitteleuropa [online], 2020 (niem.).
- ↑ a b hegi1 [online], www.hegi-flora.de [dostęp 2023-06-01].
- ↑ David G. Frodin, Guide to standard floras of the world: an annotated, geographically arranged systematic bibliography of the principal floras, enumerations, checklists and chorological atlases of different areas, wyd. 2. ed, Cambridge: Cambridge Univ. Pr, 2001, s. 572, ISBN 978-0-521-79077-2 (ang.).
- ↑ G. Hegi (red.), Illustrierte Flora von Mitteleuropa. Band VI, Teil 4: Compositae (Matricaria–Hieracium), München: J.F. Lehmann, 1929 (niem.).
- ↑ a b Gustav Hegi, Heinrich E. Weber, Illustrierte Flora von Mitteleuropa. Band IV. Teil 2A, wyd. 3. völlig neubearb. und erw. Aufl, Berlin: Blackwell Wissenschafts-Verlag, 1995, ISBN 978-3-8263-3016-2 (niem.).
- ↑ Illustrierte Flora von Mittel-Europa | International Plant Names Index [online], www.ipni.org [dostęp 2023-06-01].
- ↑ Tutin T.G. i inni red., Flora Europaea. Volume 1, Lycopodiaceae to Platanaceae, Cambridge: University Press, 1964, xxxii+464 (ang.).
- ↑ Flora-Germanica: Grundlagenwerke und Bundesfloren [online], www.flora-germanica.de [dostęp 2023-06-01].
- ↑ Gustav Hegi, Pteridophyta, Spermatophyta, wyd. 3., völlig neubearb. Aufl, Illustrierte Flora von Mitteleuropa, Berlin Hambourg: P. Parey, 1979, ISBN 978-3-489-50020-9 [dostęp 2023-06-01].
- ↑ a b c Thomas Gaskell Tutin, Flora europaea, wyd. Second ed, Cambridge New York Melbourne [etc.]: Cambridge university press, 1993, s. 488–489, ISBN 978-0-521-41007-6 (ang.).
- ↑ Gustav Hegi, Hildemar Scholz, Illustrierte Flora von Mitteleuropa. Band IV, Teil 2B, wyd. 2., völlig neubearbeitete und erweiterte Auflage mit 426 Abbildungen und 6 Farbtafeln, Berlin: Blackwell Wissenschafts-Verl, 1995, ISBN 978-3-8263-2533-5.