Igor Kurczatow

Ojciec radzieckiej bomby atomowej

Igor Wasiljewicz Kurczatow (ros. Игорь Васильевич Курчатов, ur. 30 grudnia 1902?/12 stycznia 1903 w Simskim Zawodzie w obwodzie czelabińskim, zm. 7 lutego 1960 w Moskwie[1]) – radziecki fizyk jądrowy, uznawany za ojca radzieckiej bomby atomowej. Trzykrotny Bohater Pracy Socjalistycznej (1949, 1951, 1954).

Igor Kurczatow
Игорь Васильевич Курчатов
Ilustracja
Państwo działania

ZSRR

Data i miejsce urodzenia

12 stycznia 1903
Simski Zawod, Rosja

Data i miejsce śmierci

7 lutego 1960
Moskwa, ZSRR

Specjalność: fizyka jądrowa
Alma Mater

Uniwersytet w Symferopolu

Odznaczenia
Złota Gwiazda Bohatera Pracy Socjalistycznej Złota Gwiazda Bohatera Pracy Socjalistycznej Nagroda Leninowska Nagroda Stalinowska Nagroda Stalinowska Nagroda Stalinowska Nagroda Stalinowska
Order Lenina Order Lenina Order Lenina Order Lenina Order Lenina Order Czerwonego Sztandaru Pracy Order Czerwonego Sztandaru Pracy
Igor Kurczatow na radzieckim znaczku pocztowym z 1963

Życiorys

edytuj

Absolwent Uniwersytetu w Symferopolu (1923). W 1933 podjął badania z dziedziny fizyki jądrowej. W 1939 opublikował pracę na temat reakcji nuklearnej. Po wybuchu wojny radziecko-niemieckiej w 1941 jego badania zostały wstrzymane, a on zajął się problemem demagnetyzacji kadłubów okrętów.

Już w 1942 przewidział, nawet dokładniej niż Albert Einstein, ogromną moc bomby atomowej, estymując, że rozbijając jądra w kilogramie uranu uzyska się energię równą wybuchowi 20 tysięcy ton trotylu. W 1943, objął kierownictwo zespołu naukowców pracujących nad skonstruowaniem radzieckiej bomby atomowej, co zostało uwieńczone sukcesem w 1949 z pomocą informacji uzyskanych od radzieckich szpiegów, a zwłaszcza Klausa Fuchsa, którzy zdobyli tajne informacje z projektu Manhattan[2]. Mając już technologię bomby atomowej, jako pierwszy na świecie zbudował bombę wodorową, nawet przed zespołem pracującym na rzecz USA. Nastąpiło to w 1953[3].

W 1946 uruchomił pierwszy radziecki reaktor jądrowy. Zbudowano dzięki niemu również pierwszą na świecie elektrownię atomową, którą uruchomiono 27 czerwca 1954 w Obnińsku. Po doświadczeniu mocy bomb, które zbudował, stał się, podobnie jak wielu jego odpowiedników w USA z projektu Manhattan, gorącym zwolennikiem zaprzestania prób jądrowych. Nie przekonały go nawet słowa Nikity Chruszczowa: „Zajmij się lepiej swoją nauką. My się będziemy troszczyli o politykę”. Kierowany przez niego zespół pracował również nad wykorzystaniem energii nuklearnej do produkcji energii elektrycznej i napędu okrętów.

W 1956 ogłoszono jego nominację na stanowisko dyrektora Instytutu Energii Atomowej Akademii Nauk ZSRR. Sprawował ją do śmierci, a po nim przejął ją jego najwierniejszy uczeń, Andriej Sacharow, któremu powierzył misję wykorzystania energii atomowej dla dobra ludzkości.

Odznaczenia i nagrody

edytuj

Został odznaczony m.in. trzykrotnie Medalem „Sierp i Młot” Bohatera Pracy Socjalistycznej (29 października 1949, 8 grudnia 1951, 4 stycznia 1954), pięciokrotnie Orderem Lenina oraz dwukrotnie Orderem Czerwonego Sztandaru Pracy. Czterokrotny laureat Nagrody Stalinowskiej (1942, 1949, 1951, 1954) i Nagrody Leninowskiej (1957).

Upamiętnienie

edytuj

Jego nazwiskiem nazwano ulicę w mieście Prypeć, wybudowanym dla pracowników elektrowni jądrowej przy Czarnobylu. Na jego cześć nazwano także miasto znajdujące się w Rosji, w którym głównym źródłem energii jest elektrownia jądrowa.

Po śmierci jego imieniem Rosjanie nazwali pierwiastek kurczatow (Ku), jednak IUPAC ostatecznie nadała mu nazwę rutherford.

Przypisy

edytuj
  1. Kurczatow Igor W., [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-04-03].
  2. Knight 2007 ↓, s. 36.
  3. Wołoszański 1998 ↓, s. 319.

Bibliografia

edytuj