Ignacy Ambroziak
Ignacy Ambroziak (ur. 1896, zm. 21 listopada 1943 w Złotopolicach[1]) – Polak zamordowany za pomoc Żydom podczas II wojny światowej.
| Data urodzenia |
1896 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
21 listopada 1943 |
| Przyczyna śmierci |
powieszenie przez Niemców |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
rolnik |
| Miejsce zamieszkania | |
| Narodowość |
Polak |
| Małżeństwo | |
| Dzieci |
Henryk Ambroziak |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujIgnacy Ambroziak pochodził ze wsi Skwary na północnym Mazowszu. Mieszkał z żoną Rozalią i synem Henrykiem w nieodległych Cholewach[1]. Prowadzili tam gospodarstwo rolne[2].
Jesienią 1939 roku północne Mazowsze zostało wcielone do III Rzeszy. We wrześniu 1940 roku w okolicznym Płońsku powstało getto, gdzie znalazło się ok. 12 tys. Żydów. W grudniu 1942 roku zostało ono zlikwidowane, a praktycznie wszystkich zamieszkujących je Żydów deportowano do Auschwitz-Birkenau. Niektórym Żydom udało się uciec[1].
Część Polaków zaangażowała się w pomoc uciekinierom. Wśród nich znalazła się rodzina Ambroziaków. Zimą 1942/1943 roku udzielali pomocy m.in. dwóm młodym Żydom używającym imion: Ignac i Julek[1] (według innego źródła trzem braciom: Szmulowi, Moszkowi i Abramowi Lajzerom)[3]. W październiku 1943 roku do Ambroziaków trzykrotnie przyjechała żandarmeria oraz Gestapo, którym o ukrywanych Żydach doniósł miejscowy volksdeutsch o nazwisku Gacyk. Niemcy pojawiali się jedynie za dnia, zaś Żydzi w gospodarstwie spędzali jedynie noce, stąd podczas rewizji ich nie znaleziono. Niemniej rodzinę pobito, Ignacego zaś wywieziono do obozu w Pomiechówku[1][3].
Pod koniec miesiąca Niemcy zorganizowali odprawę sołtysów okolicznych gmin, podczas której zapowiedzieli, że 21 listopada przedstawiciele wsi mają stawić się na skraju lasu między Złotopolicami a Kamienicą-Wygodą, gdzie odbędzie się egzekucja Polaków ukrywających Żydów. Tego dnia przywieziono z Pomiechówka siedmiu skazanych: Stefana Trzcińskiego, Ignacego Ambroziaka, Władysława Muchowskiego, Symchę Frosta, a także nieznanego z imienia i nazwiska Żyda i dwóch Polaków (prawdopodobnie Stefana Dubrackiego i Jana Wójcika). Żydów zabito pod pretekstem napadów i przechowywania broni, a Polaków za ukrywanie i pomoc udzieloną Żydom[1]. Niemcy całą grupę publicznie powiesili, przestrzegając, że tak kończą osoby pomagające Żydom[4][5].
Po pewnym czasie sołtysi – na rozkaz Niemców – zdjęli ciała zamordowanych i pochowali je na cmentarzu w Smoszewie. Po wojnie mężczyzn ekshumowano[1]. Ignacego Ambroziaka wraz z Władysławem Muchowskim pochowano w nieodległym Radzyminie[6].
Upamiętnienie
edytujW 1991 roku Instytut Jad Waszem odznaczył tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata Ignacego Ambroziaka i jego żonę Rozalię oraz innych mieszkańców okolicznych wsi zaangażowanych w pomoc Żydom: Władysława Muchowskiego, a także Stanisławę Trzcińską i jej synów: Stefana i Jana[7][8].
W 2023 roku w Złotopolicach w ramach projektu Zawołani po imieniu uroczyście odsłonięto tablicę upamiętniającą Ignacego Ambroziaka, Stanisławę Trzcińską, Stefana Trzcińskiego oraz Władysława Muchowskiego. W wydarzeniu uczestniczyli między innymi: dyrektor Instytutu Pileckiego Magdalena Gawin, naczelny rabin Polski Michael Schudrich, przedstawiciele władz miejscowych samorządowych oraz potomkowie zamordowanych. List do uczestników uroczystości skierował prezydent RP Andrzej Duda[9].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g Ignacy Ambroziak - Instytut Pileckiego [online], instytutpileckiego.pl [dostęp 2023-09-08] (pol.).
- ↑ Ambroziak Ignacy, Ambroziak Rozalia, Ambroziak Henryk [online], Życie za życie [dostęp 2023-09-08] (pol.).
- ↑ a b Ignacy Ambroziak z rodziną ze wsi Cholewy | Pamięć i Tożsamość | MIĘDZYNARODOWE CENTRUM INFORMACYJNE [online], pamiecitozsamosc.pl [dostęp 2023-09-09].
- ↑ Kaplica Pamięci | Świadectwa [online], kaplica-pamieci.pl [dostęp 2023-09-09].
- ↑ Ambroziak Ignacy, Ambroziak Rozalia, Ambroziak Henryk [online], Życie za życie [dostęp 2023-09-09] (pol.).
- ↑ Mogily.pl - Cmentarz parafialny w Radzyminie [online], mogily.pl [dostęp 2023-09-08].
- ↑ Ambroziak Rozalia | Polscy Sprawiedliwi [online], sprawiedliwi.org.pl [dostęp 2023-09-08].
- ↑ Righteous Among the Nations Honored by Yad Vashem by 1 January 2022. POLAND [online], yadvashem.org, 2022 [dostęp 2023-09-09] (ang.).
- ↑ Upamiętnienie Ignacego Ambroziaka, Stefana Trzcińskiego i Stanisławy Trzcińskiej oraz Władysława Muchowskiego zamordowanych za pomoc Żydom w czasie okupacji niemieckiej - Instytut Pileckiego [online], instytutpileckiego.pl [dostęp 2023-09-09] (pol.).
Bibliografia
edytuj- Zawołani po imieniu. Złotopolice 10 maja 2023 [online], instytutpileckiego.pl [dostęp 2023-09-09].