Wikipedia

Huta Różaniecka

wieś w województwie podkarpackim

Huta Różaniecka – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie lubaczowskim, w gminie Narol[4].

Huta Różaniecka
wieś
Ilustracja
Kościół parafialny pw. Chrystusa Króla
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

lubaczowski

Gmina

Narol

Liczba ludności (2021)

323[2]

Strefa numeracyjna

16

Kod pocztowy

37-610[3]

Tablice rejestracyjne

RLU

SIMC

0606731[4]

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Huta Różaniecka”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Huta Różaniecka”
Położenie na mapie powiatu lubaczowskiego
Mapa konturowa powiatu lubaczowskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Huta Różaniecka”
Położenie na mapie gminy Narol
Mapa konturowa gminy Narol, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Huta Różaniecka”
Ziemia50°22′35″N 23°12′00″E/50,376389 23,200000[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Ruiny Cerkwi pw. św. Mikołaja w Hucie Różanieckiej z 1835 roku

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa przemyskiego.

We wsi znajduje się kapliczka z XIX w. i liczne kamieniołomy powstałe na zboczach Garbu Różanieckiego.

Wieś starostwa niegrodowego lubaczowskiego w XVIII wieku[5].

Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii Chrystusa Króla w Hucie Różanieckiej[6].

Część wsi

edytuj
Integralne części wsi Huta Różaniecka[7][4]
SIMC Nazwa Rodzaj
0606748 Gajówka część wsi
0606754 Maziarnia część wsi
0606760 Podsigła część wsi

Historia

edytuj

Najpierw tereny te porastały lasy, które przetrzebili hutnicy, dymarze, maziarze i węglarze. Na tak pozostawionym terenie osiedlili się osadnicy Mazurscy i założyli wieś na początku XVIII wieku, na terenie Płazowa, która początkowo nazywała się Huta Płazowska lub Huta Prosta Płazowska. Był to ośrodek przemysłu leśnego (smolarstwa, węglarstwa i gonciarstwa). Początkowo wieś składała się z części centralnej i przysiółków: Banachy, Huta Stara, Korkosze, Maziarnia, Podsigły i Rebizanty. Nazwa „Rebizanty” pochodzi prawdopodobnie od nazwiska królewskiego leśniczego. Była to wieś królewska w obrębie starostwa lubaczowskiego, po 1772 roku w dobrach kameralnych. W 1818 roku wieś została sprzedana hr. Janowi Brunickiemu i należała do dóbr Ruda Różaniecka. W 1713 roku z inicjatywy hetmana wielkiego koronnego i starosty lubaczowskiego Adama Mikołaja Sieniawskiego założono Hutę szkła zwykłego[8].

W 1921 roku we wsi było 105 domów. W 1939 roku we wsi było 1400 mieszkańców (w tym: 200 Ukraińców, 1195 Polaków i 5 Żydów). 24, 26, 29 czerwca i 3 lipca 1943 wieś pacyfikowali Niemcy. W wyniku tych czterech akcji wywieziono do obozów lub zamordowano większość mieszkańców. Śmierć poniosło ogółem 47 osób[9]. W 1945 roku podczas Akcji „Wisła” wysiedlono 18 Ukraińców.

Religia

edytuj

Cerkiew Greckokatolicka

edytuj

Według tradycji pierwsza cerkiew została zbudowana przez mnichów z pobliskiego Monasteru Bazyliańskiego, po północnej stronie Tanwi. Gdy ok. połowy XVIII wieku zgromadzenie zostało zlikwidowane, kilku mnichów wraz z obrazem św. Mikołaja przenieśli się na wzgórze „Cerkwisko”, gdzie później powstała parochia greckokatolicka. Od połowy XVIII wieku rozwijał się kult cudownej ikony św. Mikołaja. Kolejną cerkiew zbudowano w innym miejscu z fundacji ks. Leona Lebedyńskiego. Cerkiew ta już w 1825 roku była w złym stanie technicznym i rozebrano ją i na tym miejscu w 1836 roku z fundacji hr. Hermana Brunickiego została zbudowana murowana cerkiew pw. św. Mikołaja. Była to cerkiew filialna parochii w Płazowie. W 1875 i 1922 roku cerkiew była remontowana. Cerkiew wraz z drewniana dzwonnicą została 26 VI 1943 roku spalona przez Niemców podczas akcji pacyfikacyjnej, pozostały tylko ruiny z cmentarzem (z krzyżami z XVII i początku XIX wieku)[8][10].

Kościół Rzymskokatolicki

edytuj
Osobny artykuł: Parafia Chrystusa Króla w Hucie Różanieckiej.

W 1913 roku rozpoczęto budowę kościoła, ale z powodu wybuchu I wojny światowej budowę przerwano. Budowę zakończono po wojnie i kościół oddano do użytku w 1926 roku, jako kaplicę dojazdową. W 1970 roku została erygowana parafia w Hucie Różanieckiej pw. Chrystusa Króla[11].

Oświata

edytuj

Początki szkolnictwa w Hucie Różanieckiej, są datowane na 1896 rok, gdy powstała szkoła ludowa jednoklasowa. Przydatnym źródłem archiwalnym do poznawania historii szkolnictwa w Galicji są austriackie Szematyzmy Galicji i Lodomerii, które podają wykaz szkół ludowych, wraz z nazwiskami ich nauczycieli. Pierwszym nauczycielem został Teodor Biłous, a od 1905 roku szkoła posiadała pomocnice: Klementyna Michajłówna (1904-1905), Eugenia Pychówna (1907-1911), Anna Czerniewicz (1911-1914?).

Nauczyciele kierujący
1896–1897. Teodor Biłous[12].
1897–1898. Maria Tarnawska[13].
1898–1903. Michał Perzyło[14].
1903–1904. Józefa Balcerówna[15].
1904–1907. Aniela Pawlikowska[16].
1907–1914(?). Stefania Pychówna[17].

Po likwidacji szkoły, w jej budynku działa Szkolne Schronisko Młodzieżowe.

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 42148
  2. ↑ Wieś Huta Rożaniecka w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-01-22], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych. Poczta Polska S.A, styczeń 2013. s. według wyboru. [dostęp 2014-03-09].
  4. ↑ a b c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
  5. ↑ Wiesław Bondyra, Własność ziemska w województwie bełskim w czasach saskich, Lublin 2015, s. 35.
  6. ↑ Opis parafii na stronie diecezji
  7. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  8. ↑ a b Huta Różaniecka. [dostęp 2018-08-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-25)].
  9. ↑ Józef Fajkowski, Jan Religa: Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939-1945. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 1981, s. 287.
  10. ↑ Apokryf Ruski. Huta Różaniecka.
  11. ↑ Opis parafii na stronie diecezji.
  12. ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1897. mtg-malopolska.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-26)]. (s. 509) [dostęp 2017-04-25].
  13. ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1898 (s. 509) [dostęp 2018-08-24].
  14. ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1900 (s. 427) [dostęp 2017-04-25].
  15. ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1904 (s. 548) [dostęp 2018-08-24].
  16. ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1905 (s. 548) [dostęp n2018-08-24].
  17. ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1914 (s. 734) [dostęp 2017-04-24].

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Huta_Różaniecka&oldid=73000955”