Wikipedia

Hurma kaukaska

Hurma kaukaska (Diospyros lotus) - nazywana również hebankiem jagodowym i hebanowcem pospolitym (ta nazwa jest nieprawidłowa) – gatunek rośliny z rodziny hebankowatych. Występuje w Azji Mniejszej, na Zachodnim Zakaukaziu[4], w południowym Azerbejdżanie[5], Iranie, Afganistanie, Nepalu, Pakistanie, Chinach, Korei, w uprawie również w innych rejonach[6].

Hurma kaukaska
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

wrzosowce

Rodzina

hebankowate

Rodzaj

hurma

Gatunek

Hurma kaukaska

Nazwa systematyczna
Diospyros lotus L.
Sp. pl. 2:1057. 1753
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Multimedia w Wikimedia Commons

Morfologia

edytuj

Zwykle krzew lub drzewo o wysokości do 5-10 metrów (rzadko do 20 m). Jednak w Górach Tałyskich na pograniczu Azerbejdżanu i Iranu, gdzie hurma tworzy miejscami okazałe lasy, osobniki liczące ok. 100 lat osiągają 28 m wysokości i 50 cm średnicy, a zdarzały się i okazy sięgające 40 m wysokości i 80 cm średnicy[5].

Liście podługowate lub podłużnie eliptyczne, owłosione i całobrzegie. Roślina dwupienna, kwiaty rozmieszczone po kątach liści, żeńskie pojedynczo, męskie po 3 sztuki. Korona kwiatowa zielonkawa, dzwonkowata. Owocem jest kulista jagoda średnicy 1,5 - 2 cm w kolorze początkowo zielonym, następnie pomarańczowym, a w końcu niebieskoczarnym z matowym nalotem[5]. Owoce niedojrzałe są cierpkie (zawierają dużo taniny, nadają się do spożycia po uprzednim sparzeniu), dojrzałe (najlepiej przemrożone) bardzo smaczne, słodkie i soczyste[5]. Zwane są figami kaki.

Zastosowanie

edytuj

Drewno żółtawe, mocne, sprężyste, znane na rynku pod nazwą "zielonego drzewa hebanowego"[5]. Wykorzystywane jest na wyroby tokarskie. Owoce spożywane są jako świeże, suszone lub w postaci dżemów, wytwarza się z nich soki i wina[5]. Wywar z roślin używany jest do produkcji pokostów.

Jest jednym z gatunków, które są utożsamiane z antycznym opisem drzewiastego lotosu[7].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-12] (ang.).
  3. ↑ Diospyros lotus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. ↑ Berg L. S.: Przyroda ZSRR, tłum. Skirgiełło Alina, Straszewska Katarzyna, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1962, s. 248
  5. ↑ a b c d e f Zawierucha Borys: Reliktowe lasy Tałysza, w: "Poznaj świat" R. XXII, nr 11 (264), listopad 1974, s. 3-8
  6. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-03-10].
  7. ↑ Piotr Panek, Ubrania i przebrania, czyli jak ludzi mami krótkie słowo „lotos” [online], Pulsar, 18 lutego 2024 [dostęp 2024-02-19].

Bibliografia

edytuj

Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.

Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Hurma_kaukaska&oldid=72987037”