Huemal chilijski

Huemal chilijski
	Hippocamelus bisulcus
	(Molina, 1782)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Rząd	parzystokopytne
Rodzina	jeleniowate
Rodzaj	huemal
Gatunek	huemal chilijski
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; zagrożony
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Huemal chilijski^[3] (Hippocamelus bisulcus) – gatunek ssaka parzystokopytnego z rodziny jeleniowatych blisko spokrewniony z huemalem peruwiańskim (Hippocamelus antisensis). Gatunek rzadki i do niedawna słabo znany.

Występowanie i biotop

Obecny zasięg występowania gatunku obejmuje Argentynę i południowe Chile. Zamieszkuje gęste i wilgotne lasy. Żyje w izolowanych populacjach.

Charakterystyka ogólna

Wygląd

Ciało krępe z krótkimi kończynami, bardzo długie uszy wyścielone wewnątrz jasnym futrem, oczy otoczone jaśniejszą obwódką sierści. Poroże słabo rozwidlone, trzon rozgałęzia się na dwa odrostki – wyżej niż u taruki. Młodym samcom pierwsze poroże wyrasta w wieku około 18 miesięcy.

Podstawowe dane
Długość ciała	140–160 cm
Wysokość w kłębie	75–85 cm
Ogon (kwiat)	10–15 cm
Masa ciała	przeciętnie 45–65 kg
Dojrzałość płciowa	?
Okres godowy	jesień
Ciąża	230–240 dni
Liczba młodych w miocie	1-2
Długość życia	14 lat

Huemal osiąga długość ciała 140–160 cm, długość ogona 10–15 cm, wysokość w kłębie 75–85 cm. Przeciętna masa ciała waha się w przedziale 45–65 kg^[4] (niektórzy autorzy podają 70–100 kg^[5]). Huemal ma duży czarny nos i małe oczy.

Futro huemala jest brązowe do szarobrązowego, latem krótkie, zimą gęste i dłuższe. Wierzchnia część ogona jest ciemnobrązowa, a spodnia biała. Dymorfizm płciowy wyraźnie zaznaczony: samce są większe i cięższe.

W kariotypie huemala stwierdzono 2n = 70 chromosomów^[6].

Tryb życia

Żyją w małych grupkach 2-3 osobników (samica z młodymi) lub samotnie. Prowadzą przede wszystkim dzienny tryb życia, ale mogą wykazywać aktywność również w nocy. Mają dobrze rozwinięty słuch, wzrok i węch, dobrze pływają. Żyją do 14 lat.

Rozród

Ciąża trwa prawdopodobnie 230-240 dni (autorzy podają rozbieżne dane). Samica rodzi zwykle jedno młode, najczęściej w listopadzie lub grudniu.

Podgatunki

Nie wyłoniono podgatunków huemala, chociaż niektórzy autorzy sygnalizują różnice występujące pomiędzy poszczególnymi populacjami^[5].

Zagrożenia i ochrona

Do naturalnych wrogów huemala należy przede wszystkim puma oraz domowe psy. Nibylis andyjski i ptaki drapieżne zagrażają młodym.

Dawniej zamieszkiwał rozległe obszary Ameryki Południowej. Obecna populacja – wyniszczona polowaniami i utratą siedlisk, zagrożona chorobami i wypieraniem przez gatunki obce (głównie zwierzęta hodowlane) – szacowana jest na 1000-2000 osobników^[7]^[8] jest zagrożona wyginięciem i w takiej kategorii EN (endangered – zagrożony wyginięciem) został ujęty w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów^[9].

Przypisy

↑ Hippocamelus bisulcus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ P.A.P.A. Black-Decima P.A.P.A. i inni, Hippocamelus bisulcus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015.2 [dostęp 2015-09-02] (ang.).
↑ Nazwa polska za: Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 171. ISBN 978-83-88147-15-9.
↑ Halina Komosińska, Elżbieta Podsiadło: Ssaki kopytne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002. ISBN 83-01-13806-8.
↑ ^a ^b Brent Huffman, www.ultimateungulate.com, Hippocamelus bisulcus (en)
↑ Spotorno, A. E. 1984. The chromosomes of Hippocamelus bisulcus (Molina 1782) and the evolution of South American deer. ARCH BIOL MED EXP; 17(2): R184.
↑ Walker, Mark (2005), World Deer, South Andean Deer Hippocamelus bisulcus (en)
↑ Wildlife Conservation, The Huemul project (Hippocamelus bisulcus) (en)
↑ P.A.P.A. Black-Decima P.A.P.A. i inni, Hippocamelus bisulcus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2007-09-01] (ang.).

Bibliografia

Halina Komosińska, Elżbieta Podsiadło: Ssaki kopytne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002. ISBN 83-01-13806-8.
Brent Huffman: www.ultimateungulate.com, Hippocamelus bisulcus. [dostęp 2007-09-01]. (ang.).

Zobacz też

[itis-1] Hippocamelus bisulcus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] P.A.P.A. Black-Decima P.A.P.A. i inni, Hippocamelus bisulcus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015.2 [dostęp 2015-09-02] (ang.).

[miiz-3] Nazwa polska za: Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 171. ISBN 978-83-88147-15-9.

[kopytne-4] Halina Komosińska, Elżbieta Podsiadło: Ssaki kopytne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002. ISBN 83-01-13806-8.

[ultimate-5] Brent Huffman, www.ultimateungulate.com, Hippocamelus bisulcus (en)

[6] Spotorno, A. E. 1984. The chromosomes of Hippocamelus bisulcus (Molina 1782) and the evolution of South American deer. ARCH BIOL MED EXP; 17(2): R184.

[7] Walker, Mark (2005), World Deer, South Andean Deer Hippocamelus bisulcus (en)

[8] Wildlife Conservation, The Huemul project (Hippocamelus bisulcus) (en)

[IUCN-9] P.A.P.A. Black-Decima P.A.P.A. i inni, Hippocamelus bisulcus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2007-09-01] (ang.).

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]