Hortensja Mancini
Hortensja Mancini, księżna Mazarin (ur. 6 czerwca 1646 w Rzymie, zm. 9 listopada 1699 w Londynie) – ulubiona siostrzenica kardynała Mazarini[1], Pierwszego Ministra Francji i kochanka Karola II, króla Anglii, Szkocji i Irlandii. Była czwartą z pięciu słynnych sióstr Mazarini, które wraz ze swoimi dwiema kuzynkami z rodziny Martinozzi, były znane na dworze króla Ludwika XIV jako Mazarinietki.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec |
Lorenzo Mancini |
| Matka |
Gerolama Mazzarini |
| Mąż |
Armand Charles de La Porte de La Meilleraye |
| Dzieci |
Maria Charlotta, Maria Anna, Maria Olimpia, Paweł Juliusz |
Pochodzenie, pierwsze lata i propozycje małżeństw
edytujJako jedyna z pięciu sióstr Mancini była naprawdę piękna[2][3], urodziła się 6 czerwca 1646 w Rzymie jako córka barona Lorenza Mancini i Giorlamy Mazzarini, siostry kardynała Mazarini, która po śmierci męża w 1650 roku zabrała córki ze sobą do Paryża w nadziei użycia wpływu kardynała do zapewnienia im fortuny i wspaniałych małżeństw[4][5]. Siostrami Hortensji były:
- Laura Mancini (1636–1657), poślubiła Ludwika II Burbona, księcia Vendôme
- Olimpia Mancini (1638–1708), poślubiła Eugeniusza Maurycego Sabaudzkiego, hrabiego Soissons
- Maria Mancini (1639–1715), była kochanką Ludwika XIV, potem poślubiła Wawrzyńca, księcia Colonna
- Maria Anna Mancini (1649–1714), poślubiła GodefRoya Maurycego de La Tour d'Auvergne, księcia Bouillon
W tym samym czasie co Girolama i jej córki do Francji przybyły córki drugiej siostry kardynała, Laury:
- Anna Maria Martinozzi (1637–1672), poślubiła Armanda Burbona, księcia de Conti
- Laura Martinozzi (1639–1687), poślubiła Alfonsa IV d’Este, księcia Modeny
Siostry Martinozzi przeprowadziły się do wuja w tym samym celu co kuzynki – by dobrze wyjść za mąż. Starsza z nich, Laura została żoną księcia Modeny i Reggio, Alfonsa IV i matką Marii Modeńskiej, drugiej żony Jakuba II, króla Anglii, Szkocji i Irlandii. Młodsza, Anna Maria wyszła za mąż za francuskiego księcia krwi Armanda, księcia Conti.
Hortensja miała również trzech braci: Pawła, Filipa Juliusza, późniejszego księcia Nevers i Alfonsa. Filip Juliusz był homoseksualnym kochankiem brata Ludwika XIV, księcia Orleanu Filipa.
Przyszły król Karol II, kuzyn Ludwika XIV, poprosił o rękę Hortensji w 1659 roku, ale spotkał się z odmową ze strony kardynała Mazarina, który uważał, że wygnany z kraju przez rewolucję następca tronu Anglii nie ma realnych szans na koronę i postanowił nie wydawać za niego siostrzenicy. Kardynał zdał sobie sprawę z własnej pomyłki, kiedy w niecały miesiąc później książę został królem. Wówczas Mazarin poprosił Karola II o poślubienie Hortensji oferując pięć milionów złotych liwrów (co na tamte czasy było niemal dwukrotnością rocznych wydatków Francji na wszystkie toczone wówczas wojny i nawet dzisiaj byłoby ogromną sumą), ale król Anglii odmówił.
O rękę Mancini starał się również Karol Emanuel II, książę Sabaudi, który również był kuzynem Ludwika XIV, ale i to planowane małżeństwo nie doszło do skutku, ponieważ kardynał nie chciał dodać do posagu Hortensji silnie ufortyfikowanej twierdzy Pigneol. Z podobnych powodów nie doszło również do małżeństwa Hortensji z Karolem V, księciem Lotaryngii[6].
Nieudane małżeństwo
edytuj
1 marca 1661 roku, piętnastoletnia Hortensja poślubiła jednego z najbogatszych mężczyzn w Europie, Armanda Karola de La Porte de La Meilleraye. Dzięki małżeństwu z młodą Mancini pan młody otrzymał tytuł księcia Mazarin[4]. Niedługo później umarł kardynał Mazarini, po którego śmierci Hortensja i jej siostry przejęły ogromny majątek kardynała, w tym wspaniały Pałac Mazarin, w którym do dnia dzisiejszego znajduje się jedna z największych we Francji kolekcja dzieł sztuki, zebranych przez kardynała. Również bogactwa zagarnięte ze skarbu państwa przypadły Mancinim, z czego częścią należącą do Hortensji zarządzać miał jej mąż.
Małżeństwo nie było udane prawie od samego początku. Hortensja była młoda, piękna i popularna, a Armand Karol chciwy, bigoteryjny i niewiarygodnie o nią zazdrosny, nie mówiąc już o jego niestabilności psychicznej. Do dziwnych zachowań jakie przejawiał książę należało molestowanie karmiących jego dzieci mamek wiejskiego pochodzenia[7], zakazywanie żeńskiej służbie stosunków seksualnych z kimkolwiek i utrzymywanie służących, oraz żony z dala od odwiedzających pałac gości, i używanie młotka i dłuta do odłupywania genitaliów antycznym rzymskim posągom z kolekcji kardynała Mazarini, co miało uchronić jego żonę, dzieci i służbę przed moralnym i seksualnym zepsuciem. Zakazał żonie bywania na dworze, odwiedzania sióstr w Paryżu i jakichkolwiek spotkań z innymi niż on mężczyznami, co nocy dokonywał przeszukiwań pałacu, w poszukiwaniu domniemanych kochanków żony i nakazywał Hortensji spędzać jedną czwartą dnia na modlitwach w zamkowej kaplicy. Najprawdopodobniej był nekrofilem – w czasie stosunków seksualnych, książę miał zmuszać swoją żonę do pozostawania bez ruchu i udawania zmarłej[8][9].
W tym właśnie czasie Hortensja, która była już na skraju psychicznego i fizycznego wyczerpania, nawiązała lesbijski romans z szesnastoletnią Sydonią de Courcelles. Chcąc uleczyć „niemoralność” żony, książę zesłał obie dziewczyny do klasztoru. Ta taktyka zawiodła: przez jakiś czas obie udawały pokorne i rozmodlone grzesznice, a gdy tylko udało im się zwieść zakonnice co do swojego żalu za popełnione grzechy, uciekły z klasztoru przez komin[4][8].
Pomimo tylu trudności para miała czwórkę dzieci:
- Maria Charlotta de La Porte Mazarin (ur. 28 marca 1662, zm. 13 maja 1729), której mężem został Ludwik Armand de Vignerot du Plessis, hrabia d'Agénias i książę d'Aiguillon,
- Maria Anna de La Porte Mazarin (ur. 1663, zm. październik 1720), która została zakonnicą,
- Maria Olimpia de La Porte Mazarin (ur. 1665, zm. 24 stycznia 1754), której mężem został Ludwik Krzysztof Gigault, markiz de Bellefonds i de Boullaye,
- Paweł Juliusz de La Porte, książę Mazarin i de La Meilleraye (ur. 25 stycznia 1666, zm. 7 września 1731), którego żoną została Felicja armanda Charlotta de Durfort.
Ucieczka i romans z Karolem II
edytuj
Pozostawiając małe jeszcze dzieci, Hortensja ostatecznie uciekła od męża w nocy z 12 na 13 czerwca 1668 roku dzięki pomocy brata Filipa Juliusza, księcia Nevers, który zapewnił powóz, konie i eskortę, które miały dostarczyć księżną do Rzymu, gdzie została przyjęta przez starszą siostrę Marię, która przez małżeństwo była księżną Colonna, w jej wspaniałym rzymskim pałacu.
Francuski król Ludwik XIV wziął ją pod swoją protekcję i przyznał jej roczną pensję w wysokości dwudziestu tysięcy lirów. Również były zalotnik Hortensji Karol Emmanuel II zaoferował jej opiekę, pałac w Chambéry i roczną rentę. Wkrótce zgromadzili się wokół niej literaci, filozofowie i artyści. Po śmierci księcia, jego żona Joanna Sabaudzka–Nemours szczerze nienawidząca Hortensji i podejrzewająca ją o romans ze swoim mężem, odebrała jej pałac i rentę, każąc jej w ciągu miesiąca opuścić teren księstwa[4][9].
Po śmierci Sabaudczyka, Hortensja pozostała bez środków do życia - na skutek przyjaźni z księciem utraciła roczną rentę od Ludwika XIV[9].
Angielski ambasador we Francji Ralph Montagu, napisał do swojego króla o desperackiej sytuacji Hortencji. Miał nadzieję, że piękna Mancini zastąpi obecną, niemal wszechwładną kochankę króla, Louise de Kerouaille, księżnę Portsmouth. W 1675 roku Hortensja wyjechała do Londynu pod pretekstem odwiedzenia swojej młodej siostrzenicy, Marii Modeńskiej, nowej żony księcia Yorku. Podróżowała w męskim przebraniu, co dla towarzyszących jej francuskich arystokratów było potwierdzeniem jej biseksualizmu.
W połowie 1676 roku Mancini zrealizowała pokładane w niej nadzieje zastępując Louise de Kerouaille w sercu i łóżku króla[8][9]. Karol II jeszcze przed tym jak została jego metresą ofiarował jej roczną pensję w wysokości czterech tysięcy funtów, która znacząco poprawiła jej sytuację materialną[9][10].
Związek króla z Hortensją nie mógł trwać długo z powodu jej rozwiązłości. Nienawidzący jej Anglicy nazywali ją „królewską ladacznicą”[8][11].
Najpierw miała romans z Anną Palmer, hrabiną Sussex, która była nieślubną córką króla pochodzącą z jego związku z Barbarą Palmer, księżną Cleveland[8][9]. Ten związek szybko stał się tajemnicą poliszynela i miał swój finał w pałacu St. James, gdzie została spoliczkowana przez męża Anny, który następnego dnia nakazał jej wyjechać na wieś. Anna jednak przez kilka następnych dni nie robiła niczego innego poza leżeniem w łóżku i nieustannym całowaniem miniatury Hortensji.
Następnie jej kochankiem został Ludwik I, książę Monako[9]. Na wieść o kolejnym związku kochanki, Karol II zaprotestował i obniżył jej pensję, którą jednak wkrótce przywrócił do dawnej wysokości. Jednakże związek z księciem Monako pozbawił Hortensję pozycji królewskiej faworyty. Mimo wszystko ona i król pozostali przyjaciółmi i utrzymywali dobre stosunki aż do jego śmierci, a księżna Portsmouth powróciła na dawniej zajmowaną pozycję maîtresse-en-titre[4].
Ostatnie lata i śmierć
edytuj
Po śmierci Karola II, Hortensja została dobrze zaopatrzona przez jego następcę Jakuba II, najprawdopodobniej ze względu na pokrewieństwo jakie łączyło ją z nową królową Marią. Nawet gdy Jakub II uciekł do Francji w wyniku chwalebnej rewolucji, królewska para Maria i Wilhelm pozwolili jej zachować zdobyty majątek i wciąż wypłacali jej co roku pensję[4]. Właśnie w tym czasie Hortensja otworzyła własny salon, na wzór podobnych, istniejących we Francji. Do stałych bywalców należał Charles de Marguetel de Saint-Denis de Saint-Evremond, wielki poeta i epikurejczyk, który został bliskim przyjacielem Hortensji i sprowadził do jej salonu wielu ówczesnych londyńskich uczonych.
Z wyjątkiem Małgorzaty de Valois, to właśnie memuary Hortensji i jej siostry Marii, były pierwszymi wydrukowanymi książkami napisanymi przez kobiety. Motywacją do ich napisania były usiłowania przedstawienia faktów, które pozwolą im się w świetle prawa odseparować od ich agresywnych mężów.
Hortensja mogła popełnić samobójstwo[4][8]. Jej mąż przywiózł do kraju jej zwłoki kontynuując dramat jej życia: woził je ze sobą w swoich podróżach po całej Francji, zanim ostatecznie nie pozwolił złożyć jej zwłok do grobowca jej wuja, kardynała Mazarin[8].
Przypisy
edytuj- ↑ Two Nerdy History Girls: Intrepid Ladies (with Swords): Hortense Mancini & Anne Lennard [online], twonerdyhistorygirls.blogspot.com [dostęp 2017-11-18].
- ↑ Shadow on Earth: Hortense Duchess Mazarin (article) by Grant Hayter-Menzies on AuthorsDen [online], www.authorsden.com [dostęp 2017-11-18] (ang.).
- ↑ Charles Carlton: Królewskie faworyty w Anglii str. 80
- ↑ a b c d e f g Mad for Monaco: Princely Mistress: Hortense Mancini [online], madmonaco.blogspot.com [dostęp 2017-11-18].
- ↑ Francoise de Motteville: Anna Austriaczka i jej dwór str. 143-146
- ↑ Seductress: Women Who Ravished the World and Their Lost Art of Love - Elizabeth Prioleau - Google Books [online], books.google.com [dostęp 2017-11-18].
- ↑ Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2016-02-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-20)].
- ↑ a b c d e f g Eleanor Herman: W łóżku z królem str. 208-209
- ↑ a b c d e f g Charles Carlton: Królewskie faworyty w Anglii str. 81
- ↑ Royal Affairs: A Lusty Romp Through the Extramarital Adventures That Rocked ... - Leslie Carroll - Google Livres [online], books.google.com [dostęp 2017-11-18].
- ↑ The Protestant Whore: Courtesan Narrative and Religious Controversy in ... - Alison Margaret Conway - Google Livres [online], books.google.com [dostęp 2017-11-18].
Bibliografia
edytuj- Juliette Benzoni, W łożnicach królów, Janina Pałęcka (tłum.), Warszawa: Iskry, 1994, ISBN 83-207-1459-1, OCLC 750691738.
- Benedetta Craveri, Kochanki i królowe. Władza kobiet, Piotr Salwa (tłum.), Warszawa: W.A.B, 2008, ISBN 978-83-7414-489-6, OCLC 297622689.
- Dennis Friedman, Królewskie kochanki, Katarzyna Bażyńska-Chojnacka (tłum.), Warszawa: Bellona, 2004, ISBN 83-11-10057-8, OCLC 749821503.
- Eleanor Herman, W łóżku z królem, Katarzyna Kołaczkowska (tłum.), Warszawa: Jeden Świat, 2006, ISBN 83-89632-26-8, OCLC 749816595.
- Charles Carlton, Królewskie faworyty w Anglii, Hanna Szłapka (tłum.), Wrocław [etc.]: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1992, ISBN 83-04-03898-6, OCLC 749961080.
- Louis de Rouvroy, książę de Saint-Simon: Pamiętniki, PIW Warszawa.
- Maria de Rabutin-Chantal: Listy pani de Sévigné, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1981.