Kalendarium historii średniowiecza

Historia średniowiecza – część historii obejmująca okres w dziejach Europy i Bliskiego Wschodu pomiędzy starożytnością a czasami nowożytnymi. Okres ten zwany jest średniowieczem.

Europa i Bliski Wschód w 476 r.

Granice czasowe średniowiecza nie są ściśle ustalone. Tradycyjnie przyjmuje się, że rozpoczyna się upadkiem imperium rzymskiego w 476 r.n.e., a kończy zdobyciem Konstantynopola przez Turków i upadkiem Cesarstwa Bizantyjskiego w 1453 r. lub odkryciem Ameryki przez Krzysztofa Kolumba w 1492. Kwestia granic czasowych średniowiecza omówiona jest dokładniej w artykule ramy czasowe średniowiecza.

Ważniejsze daty w historii średniowiecza:

• 313 – Edykt tolerancyjny Konstantyna I Wielkiego, tzw. edykt mediolański, dający swobodę wyznania chrześcijanom.
• 378, 9 sierpnia – Bitwa pod Adrianopolem, w której wojska cesarza wschodniorzymskiego Walensa zostały rozgromione przez Wizygotów pod wodzą Fritigerna.
• 406, 31 grudnia – wkroczenie poprzez zamarznięty Ren na terytorium cesarstwa Swebów, Wandalów i Alanów. Ostateczne załamanie się obrony rzymskiej na wzdłuż limesu.
• 451 – Sobór chalcedoński
• 476 – Zamach Odoakra – zdetronizowanie ostatniego cesarza zachodniorzymskiego panującego w Rzymie Romulusa Augustulusa.
• 496 – Chlodwig I z dynastii Merowingów przyjął chrzest z Rzymu.
• 507 – Pierwsza wersja prawa salickiego, spisanego w państwie Franków za czasów króla Chlodwiga I.
• 511 – Śmierć Chlodwiga I. Podział państwa Franków pomiędzy synów Chlodwiga.
• 527–565 – Panowanie cesarza Justyniana I Wielkiego – kodyfikacja wszystkich rzymskich praw.
• 529
  • Benedykt z Nursji założył klasztor na Monte Cassino.
  • Zamknięcie przez Justyniana I Wielkiego Akademii Platońskiej w Atenach.
• 550 – Początek ekspansji Słowian na Bałkanach.
• 570 – Narodziny Mahometa.
• 600–900 – Rozkwit cywilizacji Majów w Ameryce Środkowej.
• 622 – Ucieczka Mahometa z Mekki do Medyny (Hidżra).
• 630 – Początek osiedlania się Serbów i Chorwatów w Illiricum.
• 632 – Śmierć Mahometa.
• 732, 25 października – Bitwa pod Poitiers, znana także jako bitwa pod Tours – bitwa stoczona między armią arabską pod wodzą Abd ar-Rahmana a wojskami frankijskimi majordoma królestwa Karola Młota i księcia Akwitanii Odona Wielkiego.
• 751
  • Zamach stanu Pepina Krótkiego, majordoma króla Franków Childeryka III, który zdetronizował Childeryka III, ostatniego króla Franków z dynastii Merowingów.
  • Układ między papieżem Zachariaszem a Pepinem Krótkim. Papież Zachariasz wydał formalne rozporządzenie, aby tytuły królewskie nadawano tym, którzy formalnie sprawują władzę, czym faktycznie poparł odebranie władzy królowi Childerykowi III przez Pepina Krótkiego.
• 756 – Założenie Państwa Kościelnego przez Pepina Krótkiego.
• 768 – Śmierć Pepina Krótkiego. Rządy w państwie Franków objęli jego dwaj synowie Karloman i Karol.
• 771 – Śmierć Karlomana. Karol objął rządy królewskie w całym państwie Franków.
• 793 – Najazd wikingów na Klasztor Lindisfarne. Data ta otwiera erę ekspansji wikingów.
• 800, 25 grudnia – Koronacja na cesarza rzymskiego króla Franków Karola Wielkiego. Odnowienie cesarstwa rzymskiego na Zachodzie.
• 800–950 – Początek państwa Polan.
• 814 – Śmierć cesarza Karola Wielkiego. Cesarzem państwa Franków został Ludwik Pobożny, najmłodszy syn Karola Wielkiego.
• 830 – Powstanie państwa wielkomorawskiego.
• 843 – Traktat w Verdun. Po śmierci Ludwika Pobożnego państwo Franków podzielone zostało pomiędzy jego synów: Lotara, Karola Łysego i Ludwika Niemieckiego. Podział ten zainicjował proces tworzenia się państw Francji, Niemiec i Włoch.
• 850 – Początek państwa Wiślan.
• 864 – Chrzest Bułgarii.
• 882 – Zjednoczenie Kijowa i Nowogrodu.
• 911 – Śmierć Ludwika Dziecię, koniec dynastii Karolingów.
• 919 – Początek dynastii saskiej na tronie niemieckim – elekcja Henryka Ptasznika na króla Niemiec.
• 928 – Wyprawa Henryka Ptasznika przeciwko Słowianom.
• 929 – Hołd czeski Henrykowi Ptasznikowi.
• 955, 10 sierpnia – Bitwa na Lechowym Polu koło Augsburga, stoczona pomiędzy rycerstwem niemieckim pod wodzą króla niemieckiego Ottona I, posiłkowanym przez Czechów, a wojskami Madziarów (Węgrów). Bitwa zakończona klęską Węgrów.
• 960–992 – Panowanie Mieszka I.
• 962, 2 lutego – Koronacja cesarska Ottona I.
• 966 – Chrzest Mieszka I .
• 968 – Utworzono pierwsze biskupstwo misyjne w Poznaniu.
• 969 – Zamordowanie Nicefora Fokasa, cesarzem Bizancjum został Jan Tzimiskes.
• 972, 24 czerwca – Bitwa pod Cedynią pomiędzy wojskami księcia Polan – Mieszka I a wojskami margrabiego Marchii Wschodniej – Hodona. Bitwa zakończona klęską wojsk niemieckich.
• 981 – Utrata przez Polskę Grodów Czerwieńskich.
• 988 – Chrzest Włodzimierza Kijowskiego w Chersoniu przyjęty z Bizancjum.
• 991 lub 992 – Sporządzenie dokumentu Dagome iudex, będącego prawdopodobnie regestem dokumentu, którego wystawcą był Mieszko I. W dokumencie tym Mieszko oddał swoje państwo pod papieską opiekę.
• 993 – Założenie Delhi w Indiach.
• 997 – Śmierć św. Wojciecha nad jeziorem Drużno w trakcie misji chrystianizacyjnej Prusów.
• 999 – Kanonizacja św. Wojciecha.
• 1000
  • Zjazd Gnieźnieński.
  • Wyprawa wikingów do Ameryki Północnej.
• 1018, 30 stycznia – Pokój w Budziszynie zawarty między Świętym Cesarstwem Rzymskim a Polską. Na jego mocy Polska zatrzymała Milsko, Łużyce i Morawy, a cesarz przyrzekł pomóc w planowanej przez Bolesława Chrobrego wyprawie na Kijów.
• 1025
  • Koronacja Bolesława Chrobrego.
  • Koronacja Mieszka II Lamberta.
• 1054 – schizma wschodnia – rozłam chrześcijaństwa na wschodnie i zachodnie.
• 1066 – Najazd wojsk normandzkich Wilhelma Zdobywcy na Anglię.
• 1066, 14 października – Bitwa pod Hastings w południowo-wschodniej Anglii.
• 1075 – Dictatus Papae.
• 1077 – Henryk IV pod murami Kanossy.
• 1080, 25 czerwca – Synod biskupów niemieckich uznał Grzegorza VII za antypapieża
• 1085 – Wilhelm Zdobywca, król Anglii, wydał kataster podatkowy Domesday Book.
• 1095, 18 listopada – Synod w Clermont. Papież Urban II ogłosił hasło wojny świętej, czym zapoczątkował wyprawy krzyżowe.
• 1096 – Pierwsza wyprawa ludowa do Ziemi Świętej.
• 1096–1099 – I wyprawa krzyżowa.
• 1113 – Uznanie przez papieża Paschalisa II zakonu Rycerzy Szpitala Jerozolimskiego św. Jana Chrzciciela, znanych później jako joannici (później szpitalnicy).
• 1122 – Konkordat w Wormacji – koniec sporu o inwestyturę, ale nie o dominum mundi.
• 1138 – Bolesław Krzywousty wydał tzw. statut Bolesława Krzywoustego – akt polityczny ustalający zasady następstwa tronu i wprowadzający podział terytorialny Polski między synów Krzywoustego.
• 1147 – Założenie Moskwy.
• 1147 – Druga wyprawa ludowa do Ziemi Świętej.
• 1147–1149 – II wyprawa krzyżowa.
• 1152, 4 marca – Koronacja Fryderyka I Rudobrodego (Barbarossa) na króla niemieckiego.
• 1155, 18 czerwca – Koronacja Fryderyka I Rudobrodego na cesarza rzymskiego.
• 1161 – Powstała I Hanza.
• 1164 – Konstytucje z Clarendon
• 1167 – Sobór Katarski w Saint-Felix-de Caraman.
• 1170, 29 grudnia – Zamordowanie Tomasza Becketa, arcybiskupa Canterbury.
• 1189–1192 – III wyprawa krzyżowa.
• 1190, 10 czerwca – Śmierć cesarza rzymskiego Fryderyka I Rudobrodego (Barbarossa).
• 1200 – Upadek cywilizacji Tolteków w Ameryce Środkowej.
• 1202–1204 – IV wyprawa krzyżowa.
• 1204, 12 kwietnia – Zdobycie Konstantynopola przez krzyżowców.
• 1206 – Powstanie państwa Czyngis-chana.
• 1210 – Rycerze krzyżowi opanowali Inflanty.
• 1212 – Krucjata dziecięca.
• 1213 – Rozbicie albigensów przez krzyżowców.
• 1214, 27 lipca – Bitwa pod Bouvines pomiędzy siłami cesarza niemieckiego Ottona IV i króla angielskiego Jana bez Ziemi a wojskami króla Francji Filipa II Augusta. Zwyciężyły wojska francuskie.
• 1215
  • Sobór laterański.
  • Wielka Karta Swobód – akt wydany przez króla Anglii Jana bez Ziemi pod naciskiem możnowładztwa, ograniczający władzę monarszą w dziedzinie skarbowej i sądowniczej.
  • Zdobycie Pekinu przez Czyngis-Chana.
• 1217–1221 – V wyprawa krzyżowa.
• 1220 – Powstanie „Kroniki” Wincentego Kadłubka.
• 1228–1229 – Prywatna krucjata cesarza Fryderyka II
• 1241 – Pierwszy najazd Tatarów na Polskę, bitwa pod Legnicą.
• 1243, 26 czerwca – Bitwa pod Köse Dağ. Armia mongolska pod dowództwem Bajdżu pobiła armię seldżucką sułtana Kaj Chusrau II.
• 1244 – Rzeź Albigensów pod Montségur.
• 1248–1250 – VI wyprawa krzyżowa.
• 1258 – Prowizje oksfordzkie.
• 1258, 10 lutego – zdobycie Bagdadu przez Mongołów. Koniec kalifatu Abbasydów.
• 1265 – Początek angielskiego parlamentaryzmu.
• 1270 – VII wyprawa krzyżowa.
• 1271–1295 – Podróż Marco Polo z Wenecji do Chin.
• 1291 – Upadek Akki, ostatniej twierdzy krzyżowców w Palestynie.
• 1300 – Założenie miasta Warszawy.
• 1302 – Po raz pierwszy zwołano Stany Generalne we Francji.
• 1309–1377 – Niewola Awiniońska (dwóch papieży awinioński i rzymski).
• 1320 – Koronacja Władysława I Łokietka.
• 1330 – Wprowadzenie w Europie podziału doby na 24 godziny.
• 1337–1453 – Wojna stuletnia między Anglią a Francją.
• 1347–1350 – Wielka epidemia dżumy w Europie.
• 1364 – Założenie Akademii Krakowskiej.
• 1368–1644 – Dynastia Ming w Chinach.
• 1377 – Jagiełło wstąpił na tron Litwy.
• 1378–1417 – Wielka schizma zachodnia.
• 1382 – Zdobycie Moskwy przez Tatarów.
• 1385, 14 sierpnia – Unia w Krewie – unia personalna Królestwa Polskiego z Wielkim Księstwem Litewskim.
• 1386 – Koronacja Władysława II Jagiełły na króla Polski.
• 1410, 15 lipca – Bitwa pod Grunwaldem.
• 1415, 6 lipca – Spalenie Jana Husa.
• 1415, 25 października – Bitwa pod Azincourt
• 1419 – Powstanie husyckie w Czechach.
• 1429 – Pierwsze wystąpienie Joanny d’Arc.
• 1439, 6 lipca – Unia florencka – próba zażegnania schizmy wschodniej.
• 1440–1444 – Unia polsko-węgierska.
• 1444, 10 listopada – Bitwa pod Warną między wojskami polsko-węgierskimi pod dowództwem króla polskiego i węgierskiego Władysława III Warneńczyka a wojskami tureckimi pod dowództwem sułtana Murada II. Bitwa wygrana przez Turków, poległ król Władysław III.
• 1453
  • Koniec wojny stuletniej między Anglią a Francją.
  • Zdobycie Konstantynopola przez Turków. Upadek cesarstwa Bizantyjskiego.
• 1455 – Ukazała się drukiem tzw. Biblia Gutenberga.
• 1457 – Wydanie Psałterza mogunckiego przez Gutenberga.
• 1474 – Pierwszy druk na ziemiach polskich (Calendarium anni Domini 1474 currentis).
• 1489 – Wit Stwosz ukończył ołtarz mariacki w Krakowie.
• 1492
  • Śmierć Kazimierza Jagiellończyka.
  • Zdobycie (rekonkwista) przez królową Izabelę Kastylijską ostatniego państwa muzułmańskiego na Półwyspie Iberyjskim, Grenady.
  • Odkrycie Ameryki przez Krzysztofa Kolumba.

Zobacz też

• ramy czasowe średniowiecza
• kalendarium historii Polski