Hiacynt wschodni

Hiacynt wschodni (Hyacinthus orientalis L.) – gatunek byliny z rodziny szparagowatych. Pochodzi z wschodniej części basenu Morza Śródziemnego z obszaru od Azji Mniejszej poprzez Syrię do Palestyny. Poza tym często uprawiany i w innych częściach obszaru śródziemnomorskiego też spotykany jako roślina zdziczała.

Hiacynt wschodni

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	szparagowate
Rodzaj	hiacynt
Gatunek	hiacynt wschodni
Nazwa systematyczna
Hyacinthus orientalis L. Sp. pl. 1:317. 1753

Morfologia

Pokrój

Roślina dorasta do 30 cm wysokości. Organem spichrzowym jest duża cebula okryta łuskami o różnych barwach w zależności od odmiany (od białych do ciemnopurpurowych).

Liście

Tylko odziomkowe, w liczbie 4–5, dość szeroko równowąsko-lancetowate, ciemnozielone.

Kwiaty

Głąbik gruby zakończony kwiatostanem groniastym. Rośliny typowe liczą od 5 do 15 kwiatów w kwiatostanie, u odmian uprawnych liczba ta jest większa. Kwiaty roślin typowych niebieskie, u odmian o różnych kolorach (białe, różowe, fioletowe) o silnym i przyjemnych zapachu. Okwiat o długości 2,5 cm, z lejkowatą rurką. Słupek krótki, pręciki długie.

Owoce

Torebki o kulistym kształcie.

Biologia

Bylina. Okres kwitnienia w obszarze naturalnego występowania przypada lutego do kwietnia, rośliny uprawiane dalej na północ, w Europie Środkowej kwitną od kwietnia do maja.

Zastosowanie

Roślina ozdobna, uprawiana zwłaszcza w obszarze śródziemnomorskim i w zachodniej Europie. Hiacynty należą do najpopularniejszych roślin ogrodowych stosowanych na rabaty i obwódki. Spośród różnych roślin cebulowych, hiacynt jest najbardziej popularną rośliną pokojową, uprawianą w doniczkach. Powodami popularności jest bardzo szeroka gama kolorów, zapach, łatwość uprawy. We Francji hiacynty uprawiane są dla uzyskania olejku eterycznego używanego w perfumerii. W Polsce roślina występuje głównie w uprawie doniczkowej.

'Carnegie'

'Gypsy Queen'

'General Köhler'

Uprawa

Historia uprawy

Hiacynty uprawiane były już w starożytnym Rzymie i Grecji. Wiek XVII i XVIII to okres wielkiej "hiacyntowej prosperity" w Europie. W tamtym okresie pojedyncze cebule można było sprzedać za 300 dolarów, co było niebagatelną sumą na owe czasy.

Rozmnażanie

Rozmnażanie hiacyntów nie należy do najprostszych. W produkcji wykorzystuje się duże zdolności regeneracyjne tych roślin (podobnie jak lilii czy szachownic). Hiacynty rozmnaża się przez nacinanie lub drążenie piętki cebul w celu zniszczenia stożka wzrostu. W miejscach zranienia, po letnim przechowywaniu zawiązują się małe cebulki, które są gotowe do kwitnienia po trzech, czterech latach. Amatorsko rozmnaża się je z cebul przybyszowych, choć można je rozmnażać z nasion, ale otrzymuje się rośliny o niejednolitych cechach (kwitną dopiero w szóstym roku).

Pielęgnacja

Cebule wykopuje się z ziemi pod koniec czerwca, gdy liście zaczynają podsychać. Osuszone cebule przechowuje się w chłodnym i przewiewnym miejscu. Wsadza się je we wrześniu na głębokości kilkunastu centymetrów uważając, by wsadzić je w odpowiednią stronę (piętką ku dołowi). Rozstawa – zależna od wielkości cebul. Ziemia powinna być żyzna o odczynie obojętnym z przyswajalnym wapniem, choć rośliny te tolerują niemal wszystkie warunki z wyjątkiem skrajnie kwaśnych lub o wysokim poziomie wód gruntowych. Stanowisko powinno być nasłonecznione, a jeśli nie da się uniknąć cienia, to powinien on być lekki. Miejsce nie powinno być narażone na silne wiatry. Do uprawy w doniczkach najlepiej nadają są hiacynty o krótkiej, sztywnej łodydze.

Zmienność

Uprawianych jest około 100 odmian uprawnych hiacyntów, ale mniej niż 25 stanowi 90% całej światowej produkcji. Hiacynty są często sadzone w grupach 3-5 na jednej rabacie lub w większych grupach, jednokolorowe lub wielokolorowe.

• Ciemnoniebieskie
• 'Amethyst' – purpurowofioletowy
• 'Amsterdam' – karminowy
• 'Anna Liza'
• 'Atlantic'
• 'Blue Jacket'
• 'Delft Blue' – porcelanowoniebieski
• 'Jan Bos' – karminowy, powszechnie określany jako czerwony
• 'Splendid Cornelia' – karminowy
• Różowe
• 'Anna Marie'
• 'Fondant'
• 'Lady Derby' – bladoróżowa
• 'Marconi' – ciemnoróżowy
• 'Pink Pearl' – różowy
• Żółte
• 'City of Haarlem' – ciemnokremowy
• Pomarańczowe
• 'Gypsy Queen' – łososiowopomarańczowy
• Białe
• 'Carnegie' – kwiaty duże
• 'L'Innocence' – kwiaty drobne, ale gęste
• 'White Pearl'
• Pełne (o podwójnych działkach kielicha)
• 'Chestmint Flower' – jasnoróżowe
• 'General Köhler' – jasnoniebieska
• 'Hollyhock' – karminowe
  • 'Madame Sophie' – biała
  • 'Sunflower' – kremowa

Kolory i kształty kwiatostanów wszystkich wymienionych odmian są wyjątkowe, ale na szczególną uwagę zasługują 'Hollyhock' o podwójnych kwiatach, żółte 'City of Haarlem', białe 'Carnegie' i ostatnio wyhodowany łososiowo-pomarańczowy 'Gypsy Queen'.

Filatelistyka

W lutym 1999 roku Poczta Izraela wydała beznominałowy znaczek pocztowy z Hiacyntem wschodnim w technice heliograwiury. Następnie dodrukowywano ten sam znaczek w: 2003 oraz 2004.

Bibliografia

• Słownik roślin użytkowych, Z. Podbielkowski, PWRiL, Warszawa, 1985, ISBN 83-09-00256-4.