Wikipedia

Herb księstwa pomorskiego

Herb księstwa pomorskiego – to jeden z symboli księstwa pomorskiego, który zaczął kształtować się około połowy XV wieku z połączenia poszczególnych herbów ziemskich[1].

Herb księstwa pomorskiego
Ilustracja
Herb Księstwa pomorskiego ok. 1630 r.
Warianty
Ilustracja
Tarcza herbowa
Informacje
Wprowadzono

ok. 1530 r.

Tarcza

dziewięciopolowa

Opis

Tarcza 9-dzielna, w polu pierwszym, niebieskim, gryf czerwony wspięty zwrócony w lewo; w polu drugim, srebrnym, gryf czerwony wspięty; w polu trzecim, złotym, gryf czarny wspięty; w polu czwartym, srebrnym, gryf czerwony w zielone pasy, wspięty, zwrócony w lewo; w polu piątym połulew czarny w koronie czerwonej, w polu dolnym czerwono-niebieska szachownica otwarta; w polu szóstym, czerwonym, rybogryf srebrny; w polu siódmym, złotym, gryf czarny, wspięty, zwrócony w lewo, z dwoma piórami barwy srebrnej; w polu ósmym, złotym, czerwony krzyż świętego Andrzeja i róże tej samej barwy; w polu dziewiątym, czerwonym, gryf srebrny, wspięty i błękitno-złota szachownica; pole dziesiąte, czerwone, puste

Historia i symbolika

edytuj

Od końca XII wieku na pieczęciach książąt pomorskich pojawił się znak gryfa. Pierwszym księciem, który posługiwał się tym symbolem był książę dymiński Kazimierz II[2]. Herb w postaci jednopolowej został przejęty przez linię książąt szczecińskich, którzy posługiwali się nim aż do połowy XV wieku. Wtedy to, za panowania Eryka II, pojawił się herb pięciopolowy[2], złożony z herbów ziem szczecińskiej, wołogosko-bardzkiej, wendyjskiej, pełczyckiej i rugijskiej[1] oraz z szóstego, pustego pola.

Około 1530 roku, za panowania księcia Jerzego I (1523-1531), pojawił się dziewięciopolowy tzw. herb wielki, złożony z następujących herbów[1][2]:

  1. Księstwo szczecińskie – w polu błękitnym gryf wspięty, czerwony zwrócony w lewo[3]. Charakterystyczną cechą tego herbu jest złamanie zasad alternacji, czyli w tym przypadku połączenie koloru godła i koloru tła. Do roku 1483 pole miało kolor złoty. Cesarz Świętego Cesarstwa Rzymskiego Karol V Habsburg zgodził się na prośbę księcia Bogusława X, aby zmienić kolor pola z powrotem na złoty, lecz do zmiany tej nigdy nie doszło[4].
  2. Księstwo pomorskie – w polu srebrnym gryf wspięty w prawo, czerwony[3][4].
  3. Księstwo kaszubskie – w polu złotym gryf wspięty w prawo, czarny. Do roku 1530, herb ten był używany przez książąt wołogoskich[3][4].
  4. Księstwo wendyjskie – w polu srebrnym czerwony gryf w zielone pasy, wspięty, zwrócony w lewo. Dawniej był to czerwony gryf ze srebrnymi skrzydłami[3][4].
  5. Księstwo rugijskie – tarcz dwudzielna w pas, w polu górnym czarny połulew w czerwonej koronie wspięty w prawo, czasami przedstawiany w czerwonej koronie, na polu złotym, w polu dolnym czerwono-niebieska szachownica otwarta[3][4].
  6. Ziemia uznamska – w polu czerwonym srebrny rybogryf zwrócony w prawo[3][4].
  7. Ziemia bardzka – w polu złotym zwrócony w lewo czarny gryf z dwoma srebrnymi piórami (warstwami piór)[3][4].
  8. Ziemia choćkowska – na polu złotym czerwone krzyż i róże[3][4].
  9. Ziemia wołogoska – tarcza dwudzielna w pas, w polu górnym wspięty w prawo srebrny gryf na czerwonym tle, w polu dolnym błękitno-złota szachownica. Od 1325 do 1530 herb przedstawiał czarnego gryfa na złotej szachownicy[3][4].

Około 1620 roku, za panowania księcia Ulryka, u spodu tarczy herbowej dodano dziesiąte puste czerwone pole, tzw. krwawe. W tej postaci herb był używany do śmierci Bogusława XIV w 1637 roku[1].

Po wymarciu dynastii Gryfitów elementy herbu księstwa pomorskiego weszły do symboliki elektorów brandenburskich[1]. W 1881 roku władze pruskie wprowadziły jako herb prowincji Pomorze zwróconego w prawo czerwonego gryfa na srebrnym polu[2].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e Encyklopedia Szczecina. T. I A-O. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, 1999, s. 336. ISBN 83-87341-45-2.
  2. ↑ a b c d Tadeusz Białecki: Herby miast Pomorza Zachodniego. Szczecin: Wydawnictwo Polskie Pismo i Książka, 1991, s. 10-11. ISBN 83-85360-01-8.
  3. ↑ a b c d e f g h i Köhne (1842), pp. 239ff
  4. ↑ a b c d e f g h i Grote (1862), pp. 536ff

Zobacz też

edytuj

Bibliografia

edytuj
  • Agnieszka Gut: Herby powiatów i gmin w prowincji Pomorze w okresie międzywojennym. Szczecin: Wydawnictwo "Dokument" Oficyna Archiwum Państwowego, 2005, s. 154. ISBN 83-89341-23-9.
  • Boris Vasilyevich Köhne: Koehne's Zeitschrift für Münz-, Siegel- und Wappenkunde. E.S. Mittler, 1842. (niem.).
  • Hermann Grote: Münzstudien. Akademische Druck- u. Verlagsanstalt, 1862. (niem.).


Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Herb_księstwa_pomorskiego&oldid=74844835”