Piestrzyca giętka

(Przekierowano z Helvella elastica)

Piestrzyca giętka (Helvella elastica Bull.) – gatunek grzybów z rodziny piestrzycowatych (Helvellaceae)[1].

Piestrzyca giętka
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

workowce

Klasa

kustrzebniaki

Rząd

kustrzebkowce

Rodzina

piestrzycowate

Rodzaj

piestrzyca

Gatunek

Piestrzyca giętka

Nazwa systematyczna
Helvella elastica Bull.
Herb. Fr. 6: tab. 242 (1785)

Systematyka i nazewnictwo

edytuj

Pozycja w klasyfikacji: Helvella, Helvellaceae, Pezizales, Pezizomycetidae, Pezizomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi (według Index Fungorum)[1].

Po raz pierwszy opisał go Jean Baptiste Bulliard w 1785 r. i nadana przez niego nazwa jest ważna do dzisiaj[1].

Ma 27 synonimów. Niektóre z nich:

  • Leptopodia elastica (Bull.) Boud. 1907
  • Leptopodia klotzschiana (Corda) Boud. 1907
  • Sepultaria albida (Schaeff.) Morgan 1902
  • Tubipeda elastica (Bull.) Falck 1923[2].

Nazwa polska według M.A. Chmiel[3].

Morfologia

edytuj
Kapelusz

Twardo galaretowaty o średnicy 1,5–3 cm, kształtem przypominający siodło lub ucho. Złożony jest z dwóch lub trzech bokiem spłaszczonych i zmarszczonych płatków. Kolor od jasnosiwego poprzez ochrowy i szarożółtawy do żółtobrązowego[4].

Trzon

Wysokość 3–8 cm, średnica 0,5–1 cm. Jest z zewnątrz gładki, jak gdyby nawoskowany. Początkowo pełny, potem pusty. Ma kolor od białawego poprzez bladożółty i kremowy do bladobrązowego[4]. Czasami trzon jest jaśniejszy od główki i niekiedy występują na nim delikatne jamki[5].

Miąższ

Cienki, kruchy i woskowaty o przyjemnym zapachu. Kolor biały[4].

Cechy mikroskopowe

Worki 8-zarodnikowe. Zarodniki 18–24 × 11,5–15 µm, eliptyczne, gładkie, zwykle z jedną centralną kroplą oleju i do 5 małymi kropelkami na każdym końcu. Parafizy szkliste do bladobrązowawych z ziarnistą zawartością. Ich wierzchołki maczugowate do główkowatych, o szerokości 5–11 µm. Strzępki na powierzchni owocnika tylko z kilkoma wystającymi, szklistymi septowanymi elementami o szerokości 2–3 µm[6].

Gatunki podobne
  • Helvella latispora jest podobna, ale jej brzeg często zawija się do góry, podczas gdy u piestrzycy giętkiej zawsze w dół. Ponadto dolna powierzchnia Helvella elastica jest raczej łysa niż drobnoziarnista lub owłosiona[6].
  • piestrzyca czarna (Helvella atra) jest mniejsza, ma siwy trzon i kapelusz dymnobrązowy[4].
  • Helvella ephiphium jest mniejsza i ma kolor szarawy lub brązowy.

Występowanie i siedlisko

edytuj

Piestrzyca elastyczna jest szeroko w Ameryce Północnej, Europie i Azji, podano także jedno jej stanowisko w Afryce[7]. W Europie Środkowej jest pospolita[8]. Również w Polsce spotykana jest dość często.

Grzyb naziemny, prawdopodobnie grzyb mykoryzowy[6]. Występuje przede wszystkim na glebach o odczynie zasadowym lub obojętnym, dużo rzadziej w lasach iglastych na igliwiu[8]. Owocniki tworzy latem i jesienią w lasach liściastych i iglastych[5].

Grzyb niejadalny[5].

Przypisy

edytuj
  1. a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] (ang.).
  2. Species Fungorum. [dostęp 2023-02-28]. (ang.).
  3. Maria Alicja Chmiel, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów workowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany PAN, 2006, ISBN 978-83-89648-46-4.
  4. a b c d Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
  5. a b c Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.
  6. a b c Michael Kuo, Helvella eliptica [online], Mushroom Expert [dostęp 2023-02-27] (ang.).
  7. Występowanie piestrzycy giętkiej na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2013-11-12] (ang.).
  8. a b Andreas Gminder, Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, ISBN 978-83-258-0588-3.