Helena Kapełuś
Helena Kapełuś (ur. 21 maja 1927 w Żyrardowie[1], zm. 8 września 1999 w Warszawie[2]) – polska polonistka, historyczka literatury, folklorystka, badaczka literatury Renesansu i ludowej, redaktorka naukowa, profesor i wykładowczyni akademicka.
| Data i miejsce urodzenia |
21 maja 1927 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
8 września 1999 |
| profesor nauk humanistycznych | |
| Specjalność: folklorystyka | |
| Alma Mater | |
| Doktorat |
1962 |
| Habilitacja |
1983 |
| Profesura |
20 czerwca 1994 |
| Nauczyciel akademicki | |
| Uczelnia |
Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk |
Życiorys
edytujProgram liceum realizowała uczęszczając w swoim rodzinnym mieście na tajne komplety, a potem kontynuując naukę w Liceum Ogólnokształcącym im. Stefana Żeromskiego w Żyrardowie, które ukończyła w 1945. W latach 1945–1950 studiowała filologię polską na Uniwersytecie Warszawskim, pisząc pracę magisterską u profesora Juliana Krzyżanowskiego. Jeszcze w trakcie studiów, w roku 1948, zatrudniła się w bibliotece Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, skąd w 1951 przeniosła się do Biblioteki Narodowej, pracując tam do 1963, kiedy to uzyskała angaż w Pracowni Literatury Ludowej Instytutu Badań Literackich. Z pracownią tą pozostała związana do końca kariery zawodowej, kierując nią od 1967 r.[3] Jednocześnie w roku 1970 zaczęła wykładać folklorystykę na Uniwersytecie Warszawskim, kontynuując to aż do 1983 r.[4]
Doktorat obroniła na macierzystej uczelni w 1962 (promotorem był prof. J. Krzyżanowski[5]), doktorem habilitowanym została w 1983 w Instytucie Badań Literackich, a tytuł profesora uzyskała w 1994[3].
Tematyka badawcza
edytujW badaniach folklorystycznych specjalizowała się głównie w bajkoznawstwie, ale analizowała też wątki ludowe w twórczości pisarzy polskich od epoki Renesansu po XX wiek oraz prowadziła studia nad historią folklorystyki[6]. W zakresie historii literatury niezwiązanej z etnografią jej podstawową pracą była monografia o renesansowym poecie Stanisławie Kleryku (1962), ponadto opublikowała też pracę o krakowskim drukarzu z przełomu XV/XVI w. (1962) Janie Hallerze[1].
Publikacje
edytujH. Kapełuś była autorką lub współautorką przeszło 60 publikacji[5], w tym:
- Kapełuś H., Krzyżanowski J., 1957: Sto baśni ludowych. Państwowy Instytut Wydawniczy (antologia wydana także w rodzimych językach w Bułgarii (1961), na Węgrzech (1962) i w Niemczech (1987)[7].
- Słownik folkloru polskiego (red. Krzyżanowski J., 1965) (autorka ok. 80 haseł)[7]
- Kapełuś H., Krzyżanowski J., 1970: Dzieje folklorystyki polskiej 1800-1863. Epoka przedkolbergowska. Wyd. Ossolineum, Wrocław.
- Kapełuś H., Krzyżanowski J., 1982: Dzieje folklorystyki polskiej 1864–1918. PWN i IBL PAN.
- Kapełuś H., 1991: O turze złotorogim. Szkice kolędowe. Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa.
Redakcja naukowa wydań:
- Mikołaj Rej Wizerunek własny żywota człowieka poczciwego (red. z Władysławem Kuraszkiewiczem), 1971, w: Dzieła wszystkie Mikołaja Reja, tom 7. Biblioteka Pisarzy Polskich, ser. B, nr 17[1]
- Krzyżanowski J., 1962, 1963: Polska bajka ludowa w układzie systematycznym, t. 1 i 2. Wyd. II, Ossolineum, Wrocław.
- Krzyżanowski J., 1980: W świecie bajki ludowej. Państwowy Instytut Wydawniczy.
Nagrody i upamiętnienie
edytuj- Nagroda Polskiej Akademii Nauk im. Aleksandra Brücknera (1965)[5]
- Nagroda zespołowa im. Zygmunta Glogera (1984)[2]
- Fascynacje folklorystyczne. Księga poświęcona pamięci Heleny Kapełuś (red. M. Kapełuś, Engelking A.). Wyd. Agade, Warszawa, 2002
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Bokszczanin 2013 ↓, s. 13.
- ↑ a b Bokszczanin 2013 ↓, s. 17.
- ↑ a b Bokszczanin 2013 ↓, s. 13, 14.
- ↑ Bokszczanin 2013 ↓, s. 16.
- ↑ a b c Teresa Michałowska, Helena Kapełuś (21 maja 1927 – 8 września 1999, „Pamiętnik Literacki”, 91 (2000), z. 3, s. 241 [dostęp 2022-11-12].
- ↑ Bokszczanin 2013 ↓, s. 15, 16.
- ↑ a b Bokszczanin 2013 ↓, s. 14.
Bibliografia
edytuj- Prof. dr hab. Helena Kapełuś, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2023-01-02].
- Maria Bokszczanin. Helena Kapełuś - badacz polskiego folkloru. „Literatura Ludowa”. 2, s. 13–18, 2013.