Helena Łazarska
Helena Łazarska, właściwie Helena Janina Maria hr. Ponińska z Wrześni, herbu Łodzia[1] (ur. 15 sierpnia 1934 w Poznaniu, zm. 28 października 2022 w Krakowie[2][3]) – polska sopranistka, śpiewaczka operowa, profesor sztuk muzycznych.
 Helena Tarnowska-Łazarska (Kraków, 1960) | |
| Data i miejsce urodzenia |
15 sierpnia 1934 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
28 października 2022 |
| Typ głosu | |
| Gatunki | |
| Zawód | |
| Odznaczenia | |
   
| |
Życiorys
edytujByła córką Edwarda Juliusza Mariana hr. Ponińskiego z Wrześni, h. Łodzia i Anieli Marii z d. Komierowskiej z Komierowa, h. Pomian[4]. Będąc w wieku lat pięciu – po rozpoczęciu II wojny światowej i zamordowaniu jej ojca w inowrocławskim więzieniu – musiała wraz z matką i siedmiorgiem rodzeństwa opuścić rodzinną posiadłość w Kościelcu i szukać schronienia u dalszej rodziny w Tarnobrzegu. Tutaj rozpoczęła naukę w zakresie szkoły podstawowej, którą ukończyła w Jarosławiu. Naukę w zakresie szkoły średniej rozpoczęła w 1945 r. w Prywatnym Gimnazjum i Liceum Sióstr Niepokalanek w Szymanowie, które ukończyła egzaminem dojrzałości w 1951.
W tym samym roku została przyjęta do ówczesnej Państwowej Średniej Szkoły Muzycznej w Warszawie do klasy fortepianu, a w roku następnym – z powodu choroby mieszkającej w Krakowie matki – przeniosła się tutaj kontynuując naukę gry na fortepianie w krakowskiej Państwowej Średniej Szkole Muzycznej.
W roku 1953 wyszła za mąż za Juliusza Tarnowskiego[5] a w 1954 urodził się syn, Władysław[6]. Po trwającym rok urlopie macierzyńskim przeniosła się do klasy śpiewu Erazmy Janowicz-Kopaczyńskiej. W 1956 r. – jako jedyna kandydatka ze szkół średnich – na Konkursie Mozartowskim w Katowicach zajęła III miejsce. W 1957 r. odszedł mąż. W tym samym roku Helena Ponińska-Tarnowska uzyskała w klasie śpiewu dyplom z odznaczeniem.
W 1957 r. została przyjęta na Wydział Wokalny Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Krakowie studiując w klasach prof. Stanisławy Argasińskiej oraz doc. Stanisławy Hoffmanowej[7]. W 1960 wyszła za mąż za Stanisława Łazarskiego[8]. W 1962 r. jako Helena Tarnowska-Łazarska uzyskała dyplom eksternistyczny[9][10] z wynikiem bardzo dobrym.
Solistka Opery Śląskiej w Bytomiu (1964–1972). W latach 1972–1979 występowała sporadycznie w koncertach awangardowego Zespołu MW 2 jako jego niestały członek[11]. Pedagog Akademii Muzycznych w Katowicach, Gdańsku[12] i Krakowie[13][14]. W 1987 została zaangażowana do Mozarteum w Salzburgu[15], a w 1991 – do Universität für Musik und darstellende Kunst w Wiedniu, gdzie do 2006 prowadziła klasę śpiewu solowego. Inicjatorka Dni Wokalnych im. Ady Sari przekształconych w Międzynarodowy Festiwal i Konkurs Sztuki Wokalnej im. Ady Sari w Nowym Sączu. Dyrektor artystyczna tego Festiwalu w latach 1985–2014[16]. Członkini honorowa Polskiego Stowarzyszenia Pedagogów Śpiewu[17].
Życie prywatne
edytujHelena Janina Maria hr. Ponińska z Wrześni, herbu Łodzia – I° v. Tarnowska, II° v. Łazarska – urodziła się dnia 15 sierpnia 1934 w Poznaniu a pochodziła z Kościelca (będącego – oprócz Leszczyc i Dziarnowa – w posiadaniu rodu Ponińskich) i tam w kościele parafialnym pw. św. Małgorzaty została ochrzczona dnia 14 września tegoż roku. Była córką Edwarda Juliusza Mariana (ziemianina, hodowcy i działacza społecznego) oraz Anieli Marii z d. Komierowskiej. Helena Ponińska posiadała rodzeństwo: sześcioro starszych (5 sióstr i brata): Weronika Helena Maria, Anna Zofia Maria, Zofia Gabriela Maria, Irena Róża Maria, Maria Alina, Antoni Adolf Maria – oraz dwóch młodszych braci: Stanisław i Edward Józef[18].
Będąc jeszcze uczennicą Państwowej Średniej Szkoły Muzycznej w Krakowie, dnia 6 kwietnia 1953 zawarła ślub z Juliuszem Aleksandrem hr. Tarnowskim z Tarnowa, h. Leliwa, a 7 stycznia 1954 urodził im się syn, Władysław Edward Maria[19]. W roku 1957 małżonek odszedł od rodziny. W dniu 12 lipca 1960 zawarła następny związek małżeński ze Stanisławem Łazarskim.
Zmarła w Krakowie dnia 28 października 2022. Spoczywa na cmentarzu parafialnym w Dziekanowicach.
Wybrane odznaczenia, odznaki i nagrody
edytuj- 1987: Nagroda Miasta Krakowa[20]
- 1999: Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi w promowaniu polskiej muzyki[21]
- 2008: Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[22]
- 2009: Odznaka „Honoris Gratia”[23]
- 2014: Odznaka Honorowa Województwa Małopolskiego – Krzyż Małopolski[16]
- 2014: Złota Muza za promocję muzyki polskiej na świecie[24]
Przypisy
edytuj- ↑ Helena hr. Ponińska z Wrześni h. Łodzia (M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego) [online], sejm-wielki.pl [dostęp 2024-04-23].
- ↑ Helena Łazarska (1934–2022). Wielka Dama polskiej wokalistyki. mcksokol.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-31)].
- ↑ Nie żyje prof. Helena Łazarska, Pierwsza Dama polskiej pedagogiki wokalnej. rdc.pl, 2022-10-29. [dostęp 2022-10-30]. (pol.).
- ↑ Edward Juliusz Marian hr. Poniński z Wrześni h. Łodzia (M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego) [online], sejm-wielki.pl [dostęp 2024-04-23].
- ↑ Juliusz Aleksander hr. Tarnowski z Tarnowa h. Leliwa (M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego) [online], sejm-wielki.pl [dostęp 2024-04-23].
- ↑ Juliusz Aleksander hr. Tarnowski z Tarnowa h. Leliwa (M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego) [online], sejm-wielki.pl [dostęp 2024-04-23].
- ↑ Helena Łazarska: Wspomnienia, str. 121–123, Państwowa Szkoła Muzyczna II st. im. Władysława Żeleńskiego 70 lat, wyd. PSM II st. im. W. Żeleńskiego w Krakowie, Kraków, 2016
- ↑ Stanisław Łazarski (M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego) [online], sejm-wielki.pl [dostęp 2024-04-23].
- ↑ 75 lat Wyższej Szkoły Muzycznej w Krakowie, str. 83, wyd. Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków, 1963
- ↑ Tadeusz Przybylski: Z dziejów nauczania muzyki w Krakowie od średniowiecza do czasów współczesnych, s. 276, wyd. Musica Iagellonica, Kraków 1994, ISBN 83-7099-006-1
- ↑ Zespoły [online], polmic.pl [dostęp 2024-04-23] (pol.).
- ↑ Historia Wydziału III :: Akademia Muzyczna im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku. [dostęp 2020-10-27].
- ↑ Zmarła prof. Helena Łazarska. amuz.krakow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-06)].
- ↑ Wydział Wokalno-Aktorski. Akademia Muzyczna w Krakowie. [dostęp 2020-10-27].
- ↑ Łazarska, Helena, Institut für kunst-und musikhistorische Forschungen, 2002, ISBN 978-3-7001-3043-7 [dostęp 2022-10-30] (niem.).
- ↑ a b Prof. Helena Łazarska oddała batutę Małgorzacie Walewskiej. Nowy Sącz Nasze Miasto, 2014-09-30. [dostęp 2020-10-27].
- ↑ Działalność Polskiego Stowarzyszenia Pedagogów Śpiewu w kadencji 2013–2017. Kronika Nr 5. Eugeniusz Sąsiadek (red.), Piotr Łykowski (współpraca red.). Wrocław: Polskie Stowarzyszenie Pedagogów Śpiewu, 2017, s. 149. ISBN 978-83-938902-2-4.
- ↑ Edward Juliusz Marian hr. Poniński z Wrześni h. Łodzia (M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego) [online], sejm-wielki.pl [dostęp 2024-04-23].
- ↑ Źródła do osoby cz.I003759 [online], sejm-wielki.pl [dostęp 2024-04-23].
- ↑ Nagroda Miasta Krakowa, [w:] Encyklopedia Krakowa, s. 655, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Kraków 2000.
- ↑ Nadanie orderów i odznaczeń. – Prawo.pl. prawo.pl. [dostęp 2020-10-27].
- ↑ MKiDN – Medal Zasłużony Kulturze – Gloria Artis. [dostęp 2020-10-27]. (pol.).
- ↑ Zdjęcie z uroczystości
- ↑ Wielka dama polskiej pedagogiki wokalnej. dziennikteatralny.pl, 2014-07-15. [dostęp 2020-10-27].
Linki zewnętrzne
edytuj- Helena Łazarska – Honorowa Przewodnicząca Jury. adasari.pl. [dostęp 2020-10-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-29)].
- Prof. Helena Łazarska, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2022-10-31].