Hans von Kulmbach

Hans von Kulmbach, zw. Hans Süss lub Hans z Kulmbachu lub Mistrz Ilustracji Celtisa (ur. ok. 1480 w Kulmbach, zm. między 29 listopada a 3 grudnia 1522 w Norymberdze) − niemiecki malarz i grafik epoki renesansu.

Hans von Kulmbach

Hans Süss

Data i miejsce urodzenia	ok. 1480 Kulmbach
Data i miejsce śmierci	między 29 listopada a 3 grudnia 1522 Norymberga
Narodowość	niemiecka
Dziedzina sztuki	malarstwo
Epoka	renesans

Św. Katarzyna Aleksandryjska (1511), Muzeum Czartoryskich w Krakowie

Portret króla Zygmunta I Starego (1511–18), Galeria Malarstwa i Rzeźby Muzeum Narodowego w Poznaniu

Pomnik Hansa von Kulmbach przed ratuszem w Kulmbach

W latach 1491–1495 uczył się u Michaela Wolgemuta, a od 1500 w warsztacie Albrechta Dürera. Być może był też uczniem Jacopa de Barbari w Wenecji. W 1505 założył własny warsztat w Norymberdze. Tworzył m.in. dla cesarza Maksymiliana I oraz margrabiego brandenburskiego Kazimierza Hohenzollerna.

W latach 1509–1511 i 1514–1515 działał w Krakowie. Na zamówienie Jana Bonera wykonał dwa ołtarze do jego kaplicy rodzinnej Świętego Ducha (później zw. Świętych Janów) w kościele Mariackim. Obydwa ołtarze zachowały się jedynie we fragmentach. Historia życia św. Katarzyny ukazana została na 8 podłużnych obrazach tworzących prawdopodobnie szfiasty ołtarz. Z cyklu poświęconego św. Janowi Apostołowi Ewangeliście zachował się tylko obraz Zejście św. Jana do grobu.

Był autorem licznych ołtarzy i portretów. Projektował witraże (m.in. Zabójstwo św. Stanisława, Męczeństwo św. Sebastiana, Męczeństwo św. Erazma). Wykonywał też ilustracje książkowe, m.in. do dzieł Konrada Celtisa. Zachowało się ok. 70 jego drzeworytów.

Dzieła

• Kazanie św. Piotra – ok. 1510, 117 × 93 cm, Uffizi, Florencja
• Koronacja Maryi – 1514, 117 × 79 cm, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
• Margrabia brandenburski Kazimierz Hohenzollern 1511, 43 × 31,5 cm, Stara Pinakoteka, Monachium
• Narodziny Marii – 1510–11, 61 × 38 cm, Museum der Bildenden Künste, Lipsk
• Nawiedzenie – 1510–11, 61 × 37 cm, Museum der Bildenden Künste, Lipsk
• Pojmanie świętych Piotra i Pawła – ok. 1510, 117 × 93 cm, Uffizi, Florencja
• Poliptyk Życie Chrystusa – Uffizi, Florencja
• Portret króla Zygmunta I Starego 1511–18, 24 × 18 cm, Galeria Malarstwa i Rzeźby Muzeum Narodowego w Poznaniu
• Portret mężczyzny – 1510–20, 47 × 31 cm, North Carolina Museum of Art, Raleigh
• Portret młodego mężczyzny – ok. 1508, 18 × 14 cm, Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork
• Portret młodego mężczyzny – 1520, 42 × 30 cm, Gemäldegalerie, Berlin
• Portret młodzieńca – ok. 1529, 36 × 27 cm, Germanisches Nationalmuseum, Norymberga
• Studium młodzieńca – 1513, Universitatssammlung, Getynga
• Wniebowstąpienie – 1513, 61,5 × 36 cm, Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork
• Zejście św. Jana do grobu – 1516, Muzeum Narodowe w Warszawie
• Zesłanie Ducha Świętego – 1510–11, 61 × 38 cm, Museum der Bildenden Künste, Lipsk
• Zwiastowanie – ok. 1513, 61 × 39 cm, Germanisches Nationalmuseum, Norymberga

Ołtarze

• Tryptyk Maryjny – 1511, Kościół św. Michała Archanioła i św. Stanisława Biskupa w Krakowie
  • Pokłon Trzech Króli – 1511, 153 × 110 cm, Gemäldegalerie, Berlin
  • Ucieczka do Egiptu – 1511, Klasztor Paulinów na Skałce, Kraków
  • Święta Katarzyna Aleksandryjska – 1511, 56 × 38 cm, Muzeum Czartoryskich w Krakowie
• Ołtarz św. Katarzyny – 1514–15), Kościół Mariacki w Krakowie (fragm. obecnie w Muzeum Narodowym w Krakowie)
• Ołtarz św. Jana Ewangelisty – 1516, Kościół Mariacki w Krakowie (fragm. m.in. w kościele św. Floriana w Krakowie)
• Ołtarz Kosmy i Damiana – 1507–8, 197 × 55 cm + 197,4 × 54,6 cm, Germanisches Nationalmuseum, Norymberga
• Ołtarz Maryjny – 1508, Kościół parafialny w Cadolzburg
• Ołtarz Tucherów (Epitafium) – 1503–13, Kościół św. Sebalda, Norymberga
• Poliptyk ze scenami z życia świętych apostołów Piotra i Pawła – ok. 1510, Uffizi, Florencja
• Tryptyk Różańcowy – 1510–13, 117,2 × 84,3 cm + 122,5 × 38,5 cm (panele), Museo Thyssen-Bornemisza, Madryt
• Tryptyk św. Stanisława z Pławna – ok. 1520, 195 × 190 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie (przypisywany)

Bibliografia

• Andrzej Dulewicz, Encyklopedia sztuki niemieckiej, Warszawa: WAiF ; Wydaw. Nauk. PWN, 2002. ISBN 83-01-13637-5.
• Christine Stukenbrock, Barbara Toepper, Arcydzieła malarstwa europejskiego, Koenigswinter: h. f. ullmann, 2007. ISBN 978-3-8331-2131-9.
• Wielka encyklopedia malarstwa polskiego, Kraków: Wydawnictwo Kluszczyński, 2011. ISBN 978-83-7447-118-3.