Hans Christian Ørsted
Hans Christian Ørsted (ur. 14 sierpnia 1777 w Rudkøbing[1], zm. 9 marca 1851 w Kopenhadze[2]) – duński fizyk doświadczalny oraz chemik, profesor Uniwersytetu w Kopenhadze i tamtejszej politechniki (DTU)[3]. Laureat Medalu Copleya (1820).
 Hans Christian Ørsted (dagerotyp sprzed 1851) | |
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| doktor nauk przyrodniczych | |
| Specjalność: fizyka, chemia | |
| Alma Mater | |
| Doktorat |
1799 – filozofia natury |
| Uczelnia/Instytut/Instytucja |
Uniwersytet Kopenhaski |
| |
| Odznaczenia | |
 (1820)
| |
Ørsted jest najbardziej znany z odkrycia zjawiska elektromagnetyzmu[4]. W prostym eksperymencie pokazał, że igła kompasu odchyla się pod wpływem prądu w przewodzie[5].
Życiorys
edytujØrsted urodził się jako syn farmaceuty Sørena Christiana Ørsteda[6]. W 1793 zdawał egzamin wstępny na Uniwersytecie Kopenhaskim[7]. Został przyjęty, studiował nauki przyrodnicze i farmację[6]. W 1799 roku uzyskał tytuł doktora[7]. Praca doktorska O architektonice natury metafizycznej była poświęcona filozofii natury Kanta[8].
Obserwacje i odkrycia
edytujW 1820 roku Ørsted obserwował podczas wykładu, jak igła kompasu odchyla się pod wpływem prądu w przewodzie i tym samym odkrył zjawisko oddziaływania elektromagnetycznego[5]. W tym samym roku skonstruował piezometr[9]. Na jego cześć jednostkę natężenia pola magnetycznego w układzie CGS nazwano ersted[10].
Przeprowadził wiele badań nad właściwościami cieczy i gazów, w których najbardziej interesował się ich ściśliwością[6].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Hans Christian Oersted - Biography, Facts and Pictures [online] [dostęp 2020-03-24] (ang.).
- ↑ Hans Christian Oersted [online], Brasil Escola [dostęp 2020-03-24] (port. braz.).
- ↑ Ørsted Hans Christian, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-12-12].
- ↑ a b Grażyna Francuz-Ornat, Teresa Kulawik, Maria Nowotny-Różańska, Spotkania z fizyką 8 – podręcznik do fizyki dla klasy ósmej szkoły podstawowej, Warszawa: Nowa Era, 2018, ISBN 978-83-267-3304-8, OCLC 1050853676 [dostęp 2020-03-24].
- ↑ a b Wróblewski i Zakrzewski 1984 ↓, s. 65.
- ↑ a b c Aleksander Gąsiorski, Epokowe odkrycie związku między elektrycznością i magnetyzmem dokonane przez duńskiego naukowca Hansa Christiana Ørsteda początkiem elektromagnetyzmu [online], wrzesień 2018.
- ↑ a b Robert M. Brain, Robert S. Cohen, Ole Knudsen, Hans Christian Ørsted and the Romantic Legacy in Science: Ideas, Disciplines, Practices, Springer, 2016, ISBN 94-024-0450-3, OCLC 1005103137.
- ↑ Today in Masonic History - Hans Christian Ørsted Passes Away [online], www.masonrytoday.com [dostęp 2020-03-24] (ang.).
- ↑ Oersted [online], dydaktyka.fizyka.umk.pl [dostęp 2020-03-24].
- ↑ ersted, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-03-24].
Bibliografia
edytuj- Andrzej Kajetan Wróblewski, Janusz Andrzej Zakrzewski: Wstęp do fizyki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1984. ISBN 83-01-01359-1.
Linki zewnętrzne
edytuj- Hans Christian Oersted (famousscientists.org) (ang.)
Ørsted, Hans Christian (1777–1851) (ang.), Routledge Encyclopedia of Philosophy, rep.routledge.com [dostęp 2023-05-12].
- ISNI: 0000000108900052
- VIAF: 39490755
- LCCN: n82158403
- GND: 118786784
- LIBRIS: 42gknfgn0g47djb
- BnF: 125467444
- SUDOC: 060747013
- NLA: 35914159
- NKC: mzk2003202327
- BNE: XX1648638
- NTA: 072033916
- BIBSYS: 90151728
- CiNii: DA09482137
- Open Library: OL384043A, OL5767828A
- PLWABN: 9810592656805606
- NUKAT: n2004043839
- J9U: 987007266004405171
- PTBNP: 1764515
- CANTIC: a11432664
- CONOR: 66287715
- BNC: 000510273
- ΕΒΕ: 246454
- LIH: LNB:V*314305;=BC
- PWN: 3951955
- Britannica: biography/Hans-Christian-Orsted
- Treccani: hans-christian-oersted
- Universalis: oersted-orsted
- БРЭ: 4938353
- NE.se: hans-christian-orsted, hans-christian-oersted
- SNL: Hans_Christian_Ørsted
- VLE: hans-christian-orsted
- Catalana: 0047769
- DSDE: H.C._Ørsted
- Hrvatska enciklopedija: 45596