Jan Adam II Liechtenstein
Jan Adam II Liechtenstein, właśc. Johannes Adam Ferdinand Alois Josef Maria Marco d’Aviano Pius von und zu Liechtenstein (ur. 14 lutego 1945 w Zurychu) – książę Liechtensteinu od 1989 roku, tytularny książę opawski, karniowski i hrabia Rietbergu, syn księcia Franciszka Józefa II.
.jpg)
| |
| |
| Książę Liechtensteinu | |
| Okres |
od 13 listopada 1989[a] |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data i miejsce urodzenia |
14 lutego 1945 |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Rodzeństwo |
Filip, Mikołaj, Norberta i Franciszek Józef Wacław |
| Żona |
Marie-Aglaë Liechtenstein |
| Dzieci |
Alojzy, Maksymilian, Konstatyn i Tatiana |
| Odznaczenia | |
 .gif){kind=small}   
| |
| Liechtensteińska rodzina książęca |
 |
|
Życiorys
edytujPrzyszły książę przyszedł na świat 14 lutego 1945 roku w Zurychu jako pierwszy syn księcia Franciszka Józefa II i jego żony Georginy von Wilczek. Pierwsze lata życia spędził w Vaduz i został pierwszym księciem, który wychował się w Liechtensteinie. W latach 1951–1956 uczęszczał do lokalnej szkoły podstawowej w Vaduz, udzielał się również w harcerstwie[1]. Dalszą edukację odbywał w prywatnym gimnazjum Schottengymnasium w Wiedniu, a od 1960 w Lyzeum Alpinum w szwajcarskim Zuoz[1]. Po ukończeniu szkoły średniej i zdaniu matury udał się na praktyki w jednym z londyńskich banków, a następnie rozpoczął studia biznesowo-ekonomiczne na Uniwersytecie Sankt Gallen, które ukończył z licencjatem w 1969 roku[1]. Poza ojczystym niemieckim Książę biegle posługuje się językami angielskim i francuskim[1].
W 1965 roku zaręczył się z arystokratką Marią Kinsky von Wchinitz und Tettau, z którą dwa lata później 13 lipca 1967 roku wziął ślub w Katedrze Św. Floryna w Vaduz. Z ich małżeństwa urodziło się czworo dzieci[2]:
- książę dziedzic Alojzy (ur. 11 czerwca 1968) – koregent Liechtensteinu od 2004 roku.
- książę Maksymilian (ur. 16 maja 1969)
- książę Konstantyn (ur. 15 marca 1972, zm. 5 grudnia 2023[3])
- księżniczka Tatiana (ur. 10 kwietnia 1973)
W trakcie studiów i po ich ukończeniu zajmował się reorganizacją majątku rodziny książęcej, gdyż zadanie to powierzył mu jego ojciec książę Franciszek Józef II[2]. W wyniku jego działań 3 stycznia 1970 roku powołano Fundacje Księcia Liechtensteinu (niem. Fürst von Liechtenstein Stiftung), której podlegają dobra pieniężne, nieruchomości i sektor finansowy (w tym LGT Group) oraz Fundacje Księcia Liechtensteinu II (niem. Fürst von Liechtenstein Stiftung II), której przypadły książęce zbiory dzieł sztuki[1]. Władzę nad majątkiem w postaci dwóch fundacji miał mieć od tej pory panujący Książę.
Jeszcze jako następca tronu (niem. Erbprinz) angażował się w sprawy polityczne Księstwa, m.in. krytykując jego bierną politykę zagraniczną kontrolowaną przez Szwajcarię w przemówieniu z 1970 roku[1]. W 1984 roku książę Franciszek Józef II oddał mu rzeczywistą władzę w państwie, mianując go koregentem[1]. 13 listopada 1989 roku Franciszek Józef II zmarł i na tron oficjalnie wstąpił Jan Adam przejmując pełnię władzy i tytuły po zmarłym ojcu.
Rządy Jana Adama II od początku były ukierunkowane na niezależność Liechtensteinu i rozwój polityki zagranicznej[2]. To właśnie z jego inicjatywy Liechtenstein przystąpił do Organizacji Narodów Zjednoczonych w 1990 roku oraz do Europejskiego Obszaru Gospodarczego w 1995 roku[1]. Ponadto od 1990 roku prowadził działania mające na celu odzyskanie majątku książęcego nielegalnie skonfiskowanego na terenie Czechosłowacji po II wojnie światowej.
Książę nie pozostawał również bierny w sprawach wewnętrznych Liechtensteinu. W 1992 roku doszło do sporu między Księciem a Landtagiem w sprawie przystąpienia do EOG[1]. Spowodowało to kryzys polityczny, a władca groził nawet rozwiązaniem parlamentu, jednak udało się osiągnąć kompromis[4]. Zaistniała sytuacja przyczyniła się do trwającej dekadę dyskusji konstytucyjnej. W jej wyniku w 2002 roku książę wyszedł z inicjatywą zmiany Konstytucji, która w 2003 roku została poddana pod referendum[5]. Proponowane zmiany wywołały sporo kontrowersji, ponieważ znacznie poszerzały one kompetencje głowy państwa. Mimo tego obywatele przyjęli poprawki do ustawy zasadniczej – „za” głosowało 64% Liechtensteińczyków[5].
15 sierpnia 2004 roku podobnie jak jego ojciec i on oddał większość władzy w Księstwie swojemu synowi – Alojzemu, którego mianował koregentem[1][2]. Od tamtej pory książę skupia się na zarządzaniu Domem Książęcym Liechtensteinów oraz majątkiem książęcym, formalnie pozostając przy tym głową państwa.
W 2009 wydał książkę o tematyce polityczno-filozoficznej – „Państwo w Trzecim Tysiącleciu” (niem. Der Staat im dritten Jahrtausend)[2][6]
21 sierpnia 2021 roku w wyniku udaru mózgu w wieku 81 lat i po 54 latach małżeństwa zmarła jego żona Marie-Aglaë[7][8].
Genealogia
edytuj| Prapradziadkowie |
książę |
książę Liechtenstein |
arcyksiążę |
król Portugalii |
hrabia |
książę |
hrabia |
hrabia |
| Pradziadkowie |
książę |
arcyksiążę |
hrabia |
hrabia | ||||
| Dziadkowie |
książę |
hrabia | ||||||
| Rodzice |
książę Liechtenstein | |||||||
|
Jan Adam II Liechtenstien (ur. 1945), książę Liechtenstein | ||||||||
Uwagi
edytuj- ↑ Wcześniej od 1984 rządził jako koregent Franciszka Józefa II.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j Liechtenstein, Hans-Adam II. von – Historisches Lexikon [online], historisches-lexikon.li [dostęp 2021-08-23] (niem.).
- ↑ a b c d e n, S.D. Fürst Hans-Adam II. | Das Fürstenhaus von Liechtenstein [online], 30 marca 2021 [dostęp 2021-08-23] (niem.).
- ↑ Nie żyje książę Konstantyn z Liechtensteinu. Zmarł niespodziewanie w wieku 51 lat [online], Plejada, 7 grudnia 2023 [dostęp 2023-12-07] (pol.).
- ↑ Staatskrise (28.10.1992) – Historisches Lexikon [online], historisches-lexikon.li [dostęp 2021-08-23] (niem.).
- ↑ a b Verfassung – Historisches Lexikon [online], historisches-lexikon.li [dostęp 2021-08-23] (niem.).
- ↑ The State in the Third Millennium [online], Goodreads [dostęp 2021-08-23].
- ↑ Trauer um Fürstin Marie - Liechtenstein - Liechtensteiner Volksblatt, die Tageszeitung für Liechtenstein [online], Liechtensteiner Volksblatt [dostęp 2021-08-23] (niem.).
- ↑ Wyborcza.pl [online], wyborcza.pl [dostęp 2021-08-23].