Hagenia abyssinica

*Hagenia abyssinica*
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	różowce
Rodzina	różowate
Rodzaj	Hagenia
Gatunek	Hagenia abyssinica
	Nazwa systematyczna
	Hagenia abyssinica (Bruce ex Steud.) J.F.Gmel.; Syst. Nat., ed. 13[bis]. 2(1): 613. 1791
Synonimy
	Banksia abyssinica Bruce; Brayera anthelmintica Kunth ex Brayer;
	Banksia abyssinica Bruce; Brayera anthelmintica Kunth ex Brayer;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Hagenia abyssinica – gatunek rośliny z monotypowego rodzaju Hagenia z rodziny różowatych. Występuje na obszarach górskich w środkowej i wschodniej Afryce równikowej^[6] od Etiopii, Sudanu Południowego i DR Kongo na północy po Zambię i Malawi na południu^[7]^[4]. Drzewa tego gatunku tworzą w górach zwykle wąskie i przerywane, niemal jednogatunkowe pasmo drzewostanu między afrykańskimi równikowymi lasami mglistymi i piętrem roślinności wrzosopodobnej rozciągającej się wyżej^[7]. Roślina jest efektowna, zwłaszcza podczas kwitnienia, ma duże znaczenie użytkowe w obszarze występowania^[6].

Morfologia

Pokrój: Drzewa osiągające zwykle do 9–15 m wysokości^[7], ale najwyższe rosną do 25 m^[6], o szerokiej, parasolowatej koronie^[4]^[6]. Młode pędy są gęsto owłosione pomarańczowymi włoskami o długości ok. 4 mm i pokryte bliznami po opadłych liściach. Kora jest czerwonawo-brązowa^[4].
Liście: Nieparzysto-pierzaste, osiągają do 40 cm długości, z czego ogonek ma do 15 cm. U nasady ogonek obejmuje pęd pochwiastą nasadą. Wzdłuż osi liścia wąskojajowate listki o długości 12–15 cm osadzone są niemal naprzeciwlegle i jest ich 5–8 par. Między nimi znajdują się znacznie mniejsze, zaokrąglone listki. Z wierzchu blaszka liści jest niemal naga, od spodu srebrzyście owłosiona^[4].
Kwiaty: Zwykle jednopłciowe (rośliny są najczęściej dwupienne), zebrane w szczytowe, zwisające kwiatostany osiągające do 60 cm. Kwiatostany żeńskie są bardziej masywne od męskich. Kwiaty żeńskie osiągają do 1,5 cm średnicy, są lepkie i wsparte okazałymi, czerwonymi przysadkami. Kwiaty męskie mają ok. 8 mm średnicy i kolor od pomarańczowego do białego także nadają im przysadki^[4]^[6].
Owoce: Suche, drobne, ukryte w zasychających kwiatach^[6].

Ekologia

Gatunek rośnie na granicy zasięgu drzew w górach Afryki równikowej, w klimacie chłodnym i wilgotnym, zwykle na wysokościach od 2300 do 3300 m n.p.m. Rośnie w miejscach skalistych^[6], tworząc często jednogatunkowe drzewostany lub zarośla^[7]. W Etiopii tworzy zbiorowisko z Juniperus procera, Afrocarpus falcatus i Hypericum revolutum^[6].

Zastosowanie

Drewno tego gatunku jest cenionym surowcem do wyrobu mebli i parkietów. Cechuje się ciemnoczerwoną barwą. Wykorzystywane jest także na opał^[6].

W tradycyjnym ziołolecznictwie etiopskim wyciąg z suszonych kwiatów męskich stosowany jest w celu pozbycia się tasiemców. Korzenie gotowane z mięsem mają działać wzmacniająco i pomocniczo w różnych chorobach, w tym malarii. Z kory drzewa sporządza się leki stosowane przy biegunkach i bólach brzucha^[6].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-07-11] (ang.).
↑ Rosaceae Hagenia abyssinica ( Bruce ) J.F.Gmel.. [w:] International Plant Names Index [on-line]. [dostęp 2018-07-11].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Hagenia abyssinica (Bruce) J.F.Gmel.. [w:] Flora of Zambia [on-line]. [dostęp 2018-07-11].
↑ Hagenia abyssinica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j African Redwood. [w:] Global Trees Campaign [on-line]. [dostęp 2018-07-11].
↑ ^a ^b ^c ^d Afromontane single-dominant Hagenia abyssinica forest (Fd). [w:] Useful Tree Species for Eastern Africa [on-line]. World Agroforestry Centre. [dostęp 2018-07-11].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-07-11] (ang.).

[ipni-3] Rosaceae Hagenia abyssinica ( Bruce ) J.F.Gmel.. [w:] International Plant Names Index [on-line]. [dostęp 2018-07-11].

[zambia-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Hagenia abyssinica (Bruce) J.F.Gmel.. [w:] Flora of Zambia [on-line]. [dostęp 2018-07-11].

[iucn-5] Hagenia abyssinica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[global-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j African Redwood. [w:] Global Trees Campaign [on-line]. [dostęp 2018-07-11].

[afromont-7] Afromontane single-dominant Hagenia abyssinica forest (Fd). [w:] Useful Tree Species for Eastern Africa [on-line]. World Agroforestry Centre. [dostęp 2018-07-11].

[6]

[7]

[4]

[1]

[2]

[3]

[5]