HMS Dasher (1941)

HMS Dasher (D37) – brytyjski lotniskowiec eskortowy typu Avenger z okresu II wojny światowej, przebudowany ze statku handlowego.

HMS Dasher

Historia
Stocznia	Sun Shipbuilding
Położenie stępki	14 marca 1940 jako Rio de Janeiro
Wodowanie	12 kwietnia 1941
Royal Navy
Wejście do służby	2 lipca 1942
Los okrętu	zatonął po wewnętrznym wybuchu 27 marca 1943
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	8200 ton
Długość	150 m
Szerokość	20,19 m
Napęd
diesle Doxford 1 śruba napędowa 8500 KM
Prędkość	16,5 węzła
Uzbrojenie
3 działa uniwersalne kal. 76 mm/50 19 dział przeciwlotniczych kal. 20 mm
Wyposażenie lotnicze
15
Załoga	550

Służba

Budowa jednostki rozpoczęła się w stoczni Sun Shipbuilding (kontrakt Maritime Commission „Hull Sun-62”). Stępkę położono 14 marca 1940, zwodowano go 12 kwietnia 1941 i został nabyty przez United States Navy 20 maja 1941 jako AVG-5 (Także jako BAVG-5). Został następnie przebudowany przez firmę Tietjen & Lang, przekazany Royal Navy i w końcu wszedł do służby w brytyjskiej flocie jako HMS „Dasher” (D37) 2 lipca 1942.

Uczestniczył w operacji Torch wraz z siostrzanym HMS „Biter”. Przenosił wtedy samoloty Sea Hurricane (morską wersję myśliwca Hawker Hurricane) z 835 Naval Air Squadron. Samoloty z lotniskowca walczyły z francuskimi myśliwcami Dewoitine D.520 sił rządu Vichy.

Po kilku rejsach, w których transportował samoloty na Morzu Śródziemnym, „Dasher” przypłynął do rzeki Clyde w marcu 1943 i po przedłużeniu pokładu lotniczego o 42 stopy (12,8 m) zaokrętował samoloty Fairey Swordfish.

Uczestniczył w eskortowaniu jednego konwoju, ale krótko po wyjściu w morze z drugim miał awarię silników i zawrócił. Krótko po wejściu do Firth of Clyde 27 marca 1943 na pokładzie miała miejsce duża wewnętrzna eksplozja i okręt po pięciu minutach zatonął na pozycji 55º40'N, 04º57'W.

Zatonięcie

Sugerowano różne powody wybuchu, włącznie z uderzeniem jednego z własnych samolotów o pokład startowy i zapłonem paliwa wyciekającego z rozbitych zbiorników. Brak danych o tym co się naprawdę stało, ponieważ oficjalne wyjaśnienie skupiało się na zatuszowaniu największej straty ludzi na wojnie nie na skutek działań wroga. 379 z 528 ludzi zginęło pomimo szybkiej akcji ratunkowej i pomocy ze strony statków i łodzi ratunkowych z Brodick i Lamlash z wyspy Arran oraz z Ardrossan i Greenock z terenu Szkocji. Była to największa tego typu strata na macierzystych wodach brytyjskich. Wielu członkom załogi udało się wydostać z okrętu, ale zmarli na hipotermię lub w wyniku poparzeń doznanych od płonącego na powierzchni wody paliwa. Większość ofiar została pochowana w Ardrossan i Greenock.

Rząd w tym czasie, obawiając się obniżenia morale, bądź uwag o błędach konstrukcyjnych jednostki zbudowanej w USA, starał się zatuszować zatonięcie. Lokalne media otrzymały zakaz publikowania tekstów o tragedii, a władze nakazały pochowanie zmarłych w masowych, nieoznakowanych grobach. Po protestach członków rodzin ofiar, część zwłok zwrócono rodzinom. Ocaleli otrzymali rozkaz niemówienia o tym co się stało. Taka polityka została później skrytykowana i obecnie istnieją pomniki w Ardrossan i Brodick postawione ku czci tych, którzy zginęli. Miejsce zatonięcia znajduje się około połowy trasy promowej Caledonian MacBrayne pomiędzy Ardrossan i Brodick i jest chronione przez ustawę Protection of Military Remains Act.

Tekowe deski z pokładu lotniczego z lotniskowca HMS „Dasher” zostały wyrzucone na brzeg w Ardrossan w 1999. Były pokryte dziurami wydrążonymi przez świdraka okrętowca. Część z nich została przekazana na wystawę "Flotsam and Jetsam" w The O₂, a inne są przechowywane w North Ayrshire Museum w Saltcoats.

Pojawiły się spekulacje, że ciało jednej z ofiar zatonięcia zostało wykorzystane przez brytyjski wywiad w operacji Mincemeat. Argumenty przemawiające za tą tezą przekazali John i Noreen Steele w swojej książce The Secrets of HMS "Dasher".

Dowódcy

• R.Adm. Richard Bell Davies, VC, CB, DSO, RN
  • luty 1942 - 6 sierpnia 1942
• Cdr. Charles Nugent Lentaigne, DSO, RN
  • 6 sierpnia 1942 - 10 marca 1943
• Capt. Lennox Albert Knox Boswell, DSO, RN
  • 10 marca 1943 - 27 marca 1943

Bibliografia

• Warlow, Ben Colledge, J. J.: Ships of the Royal Navy: the complete record of all fighting ships of the Royal Navy, Rev. ed.. London: Chatham: 2006. ISBN 978-1-86176-281-8. Brak numerów stron w książce, OCLC 67375475
• SI 2008/950 Designation under the Protection of Military Remains Act 1986 (ang.)
• Steele, J&D. They were never told: The tragedy of HMS Dasher
• Uboat.net (ang.)

Linki zewnętrzne

• Ardrossan CWGC Cemetery record (ang.)
• Greenock CWGC Cemetery record (ang.)