HAL HF-24 Marut

HAL HF-24 Marut – indyjski odrzutowy samolot myśliwsko-bombowy, zbudowany w zakładach Hindustan Aeronautics Limited (HAL).

HAL HF-24 Marut

HAL HF-24 Marut Mk 1
Dane podstawowe
Państwo	Indie
Producent	Hindustan Aeronautics Limited
Typ	samolot myśliwsko bombowy
Konstrukcja	metalowy dolnopłat
Załoga	1 (2 w wersji szkolnej)
Historia
Data oblotu	17 czerwca 1961 (prototyp) 15 listopada 1967 (seryjny)
Dane techniczne
Napęd	Dwa silniki odrzutowe Orpheus 703
Wymiary
Rozpiętość	9,0 m
Wysokość	3,6 m
Powierzchnia nośna	27,74 m²
Masa
Własna	10908 kg
Startowa	10908 kg
Osiągi
Prędkość maks.	1149 km/h
Pułap	13 750 m
Zasięg	800 km
Dane operacyjne

Rozwój

Dążąc do uniezależnienia się od zagranicznych producentów w dziedzinie samolotów bojowych, w połowie lat 50. indyjskie dowództwo lotnictwa złożyło zapotrzebowanie na skonstruowanie nowoczesnego wielozadaniowego myśliwca. Do tej pory, indyjskie wytwórnie lotnicze nie miały na koncie wielu własnych konstrukcji, w tym żadnych samolotów odrzutowych. Według ambitnych specyfikacji, nowy samolot miał być zdolny do osiągania dwukrotnej prędkości dźwięku (Ma=2), być zdolny zarówno do działania jako myśliwiec przechwytujący, jak i samolot szturmowy.

Zadanie skonstruowania samolotu powierzono wytwórni Hindustan Aeronautics Limited (HAL) w Bangalore. W 1956, na zaproszenie indyjskie, prace nad samolotem jako główny konstruktor objął Niemiec Kurt Tank (twórca myśliwca Focke-Wulf Fw 190). Prace nad samolotem, nazwanym HF-24 Marut (HF od Hindustan Fighter) rozpoczęły się w 1957.

17 czerwca 1961 oblatano pierwszy prototyp samolotu, w październiku 1962 dołączył do niego drugi prototyp. Na dalszy los samolotu wpłynęły jednak problemy z wyborem silników. Początkowo planowano użycie brytyjskich nowo projektowanych silników odrzutowych Orpheus BOr 12 z dopalaniem, o ciągu 3705 kg. Kiedy w Wielkiej Brytanii program silnika BOr 12 został jednak wstrzymany, hinduskie lotnictwo zrezygnowało z samodzielnego jego finansowania. Samolot HF-24 dostosowano do słabszych silników Orpheus 703 o ciągu 2200 kg, jako planowane rozwiązanie przejściowe. Indyjski rząd zamówił początkowo 18 samolotów przedprodukcyjnych i 62 pierwszej serii.

Dwa pierwsze przedprodukcyjne samoloty zostały przekazane indyjskiemu lotnictwu 10 maja 1964, w dalszym ciągu jednak służyły do testów systemów i uzbrojenia. Z uwagi na słabsze niż zakładane osiągi samolotu, spowodowane zastosowaniem słabszych silników, indyjskie lotnictwo ostatecznie zdecydowało przeznaczyć samolot do roli samolotu myśliwsko-bombowego. Samolot był w stanie jedynie na maksymalnej prędkości przekroczyć nieznacznie prędkość dźwięku (prędkość ok. 1,02 Ma). W związku ze zmianą przeznaczenia, z konstrukcji wyeliminowano radar do wykrywania celów powietrznych i zrezygnowano z pocisków rakietowych powietrze-powietrze.

Pierwszy seryjny samolot w wersji Mk 1 wzniósł się w powietrze 15 listopada 1967. W 1970 opracowano dwumiejscowy wariant szkolno-treningowy HF-24 Mk 1T, do przeszkolenia pilotów, który wszedł do produkcji od 1975. Wyprodukowano łącznie 147 seryjnych samolotów Marut, w tym 129 Mk 1 i 18 Mk 1T.

Prowadzono próby dalszego rozwoju konstrukcji i zastosowania różnych silników o większej mocy, m.in. Helwan E300 (w wariancie Mk 1BX) i Tumański RD-9F. W wariantach Mk 1A i Mk 1R testowano warianty silników Orpheus 703 z dopalaniem, lecz katastrofa jednego z prototypów Mk 1R opóźniła ten program. Projektowano też wariant z silnikami Turbomeca Adour o oznaczeniu Marut Mk 2. W końcu, w latach 80. zapotrzebowanie indyjskiego lotnictwa zostało wypełnione przez zagraniczne samoloty szturmowe SEPECAT Jaguar, MiG-23BN i MiG-27, co zakończyło program Maruta. Żaden z wariantów z silnikami o większym ciągu nie wszedł do produkcji. Marut był jedynym samolotem bojowym indyjskiej konstrukcji, aż do rozwijanego obecnie projektu lekkiego myśliwca HAL LCA.

Użycie

Samoloty Marut weszły na uzbrojenie trzech dywizjonów lotnictwa indyjskiego. Pierwszy wyposażono w nie 10. dywizjon w kwietniu 1967, następnie 220. w 1969 i 31. w 1974.

Maruty 10. i 220. dywizjonu zostały użyte bojowo podczas wojny indyjsko-pakistańskiej w 1971. Pierwsze akcje bojowe Marutów miały miejsce 4 grudnia 1971. W ciągu następnych dni, aż do zakończenia wojny 17 grudnia, samoloty te były intensywnie używane bojowo. Loty ich odbywały się na niskim pułapie, polegały na bombardowaniu pakistańskich lotnisk i umocnień oraz atakach rakietami na pakistańskie wojska i kolumny pojazdów. 7 grudnia podczas akcji, Marut zestrzelił pakistański myśliwiec F-86 Sabre. Do starć z Sabrami dochodziło jeszcze kilkakrotnie, lecz bez rezultatów.

Cztery samoloty utracono na skutek ognia przeciwlotniczego. 11 grudnia dwa Maruty zostały zniszczone na lotnisku przez myśliwce Lockheed F-104 Starfighter. Co najmniej w trzech wypadkach Maruty powróciły na lotnisko z uszkodzonym jednym silnikiem, dowodząc odporności konstrukcji. Samoloty Marut wycofano z lotnictwa indyjskiego w latach 1980–1985.

Marut był udaną konstrukcją, jednakże jego niedostatkiem było zastosowanie za słabych silników, przez co samolot miał osiągi niewiele lepsze od używanego już w indyjskim lotnictwie starszego brytyjskiego Hawker Huntera. Samolot był oceniany jako łatwy i stabilny w pilotażu oraz mający bardzo dobrą manewrowość. Wyróżniała go elegancka, smukła, czysta aerodynamicznie sylwetka. Do 1970 samoloty te borykały się z problemami "wieku dziecięcego", w tym z niską produkcją części zamiennych, lecz później problemy te zostały przezwyciężone i samoloty osiągnęły wysoki poziom operacyjności.

Opis techniczny

Metalowy dolnopłat konstrukcji półskorupowej o układzie klasycznym, skonstruowany częściowo z uwzględnieniem reguły pól. Smukłe skrzydła o skosie 45°, usterzenie klasyczne skośne. Stałe wloty powietrza po bokach kadłuba. Kabina pilota w nosie kadłuba, z osłoną odsuwaną do tyłu, wyposażona w fotel wyrzucany Martin-Baker Mk S4C. Dwa silniki odrzutowe Orpheus 703 bez dopalacza, o ciągu po 21,6 kN (2200 kg). Zbiorniki paliwa wewnętrzne o pojemności 2962 l; na węzłach podskrzydłowych można było podwieszać dodatkowe zbiorniki po 454 l. Podwozie samolotu trójpodporowe chowane.

Uzbrojenie stałe: cztery działka 30 mm Aden Mk 2 w przedniej części kadłuba (szybkostrzelność 130 strz/min) i chowana wyrzutnia niekierowanych pocisków rakietowych MATRA Type 103, mieszcząca 50 pocisków kaliber 68 mm.

Uzbrojenie podwieszane na 4 węzłach pod skrzydłami o łącznej masie 1814 kg: bomby do 454 kg, zasobniki z napalmem, wyrzutnie niekierowanych pocisków rakietowych Type 116 SNEB lub T10.

Dane techniczne

Charakterystyki

• długość: 15,87 m
• rozpiętość: 9,0 m
• wysokość: 3,6 m
• powierzchnia skrzydeł: 27,74 m²
• masy:
  • masa własna: 6195 kg
  • masa całkowita: 8950 kg
  • masa maksymalna startowa: 10908 kg
  • obciążenie powierzchni skrzydeł: kg/m²

Osiągi

• prędkość maksymalna: 1149 km/h (na poziomie morza)
• prędkość przelotowa: km/h
• pułap: 13 750 m
• zasięg: 800 km

Bibliografia

• HINDUSTAN FIGHTER HF-24 MARUT. bharat-rakshak.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-28)]. (ang.). i Part II