Gwiazdosz baryłkowaty
Gwiazdosz baryłkowaty (Geastrum lageniforme Vittad.) – gatunek grzybów z rodziny gwiazdoszowatych[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
gwiazdosz baryłkowaty |
| Nazwa systematyczna | |
| Geastrum lageniforme Vittad. Monogr. Lycoperd. (Torino): 160 (16 of prepr.) (1842) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Geastrum, Geastraceae, Geastrales, Phallomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Takson ten zdiagnozował w 1842 r. Carlo Vittadini[1]. Synonimy[2]:
- Geastrum lageniforme var. ahmadii V.J. Staněk 1958
- Geastrum lageniforme var. koreanum V.J. Staněk 1958
- Geastrum lageniforme var. umbrinum V.J. Staněk 1958
Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów przy Polskim Towarzystwie Mykologicznym zarekomendowała polską nazwę gwiazdosz baryłkowaty[3]. Spotykana jest też nazwa gwiazdosz butelkowaty[4].
Morfologia
edytujPoczątkowo cebulowate z wyraźnie wydłużoną górną częścią. Po osiągnięciu dojrzałości egzoperydium pęka 5–10 płatami o wydłużonych i ostro zakończonych szczytach. Dolna ich część nie oddziela się od siebie, wskutek czego powstaje worek wewnątrz którego jest kulista główka endoperydium o średnicy do 2 cm. Perystom na jej szczycie jest wyraźnie wyodrębniony, stożkowato wypukły i włókienkowaty. Na zewnętrznej stronie rozpostartych ramion często widoczne są podłużne spękania[4].
- Cechy mikroskopowe
Strzępki włośni o średnicy 5–13 µm, stopniowo zwężające się, z końcem ostrym lub zaokrąglonym, bladożółtobrązowe, miejscami i w kierunku końcówek czasem prawie szkliste, grubościenne, często stosunkowo szerokie, o średnicy 2–6 µm, powierzchni nieregularnie drobno inkrustowanej. Zarodniki kuliste, żółtobrązowe do ciemnobrązowych, brodawkowate, o średnicy 3,4–4,5 µm, bez ornamentacji, brodawki przeważnie izolowane, nisko cylindryczne, proste lub lekko nieregularne, tępe, o wysokości 0,4–0,6 µm i szerokości 0,3–0,7 µm[5].
Występowanie i siedlisko
edytujPodano występowanie gwiazdosza baryłkowatego w Ameryce Północnej, Środkowej, Południowej, Europie, Korei i Japonii, Australii i na Nowej Zelandii[6]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2020 r. podano trzy stanowiska w 2006, 2012 i 2020 r.[4] W latach 1995–2004 objęty był ochroną częściową, a od roku 2004 – ochroną ścisłą bez możliwości zastosowania wyłączeń spod ochrony uzasadnionych względami gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej[7].
Grzyb saprotroficzny naziemny, czasami rozwijający się także na spróchniałym drewnie. Występuje w lasach liściastych, głównie w grądach oraz pod topolami i robiniami. Owocniki tworzy głównie od maja do sierpnia. Są trwałe przez wiele tygodni[4].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2021-11-05].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2021-11-05].
- ↑ Rekomendowane polskie nazwy grzybów [online], Polskie Towarzystwo Mykologiczne [dostęp 2021-11-05].
- ↑ a b c d Anna Kujawa, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Izabela L. Kałucka (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4.
- ↑ Geastrum lageniforme Vittad., „Monogr. Lycoperd.”, 16, Mycobank, 1842, s. 242–256 [dostęp 2021-11-05].
- ↑ Mapa występowania Geastrum lageniforme na świecie [online] [dostęp 2021-11-05].
- ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1408 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów.