Gunārs Priede
Gunārs Priede (ur. 17 marca 1928 w Rydze, zm. 22 grudnia 2000 tamże) – łotewski pisarz i dramaturg oraz reżyser teatralny, z wykształcenia architekt[1]. Uznawany za jednego z najważniejszych łotewskich twórców[2].
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość |
Łotysz |
| Język |
łotewski |
| Alma Mater | |
| Dziedzina sztuki |
dramat, teatr, epika |
| Ważne dzieła | |
| |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujDziałalność zawodowa
edytujUrodził się w rodzinie urzędnika. Po ukończeniu szkoły podstawowej nr 10 w Rydze w 1942 roku naukę kontynuował w liceum w Ventspils, które ukończył w 1947 roku[3]. Następnie podjął studia na Wydziale Architektury i Inżynierii Lądowej na Uniwersytecie Łotewskim, które ukończył w 1953 roku.
W latach 1953–1955 pracował jako sekretarz naukowy w Instytucie Architektury i Budownictwa Akademii Nauk a w latach 1955–1957 jako nauczyciel architektury i budownictwa w Technikum Rolniczym w Rydze[4].
W latach 1958–1960 był konsultantem ds. dramaturgii w Łotewskim Związku Pisarzy, a następnie pracował w Studiu Filmowym w Rydze (1960–1964) oraz Ministerstwie Kultury (1964–1965). W 1975 roku został członkiem Komitetu Nagrody Państwowej Lenina i ZSRR, w którym działał do 1989 roku[4].
Zmarł 22 grudnia 2000 roku. Pochowany został na cmentarzu w Lielvarde[4].
Działalność artystyczna
edytujNapisał szereg dramatów oraz opowiadań. W 1967 roku jego sztuka Smaržo sēnes – opowieść o rozczarowaniu ideami socjalizmu – została zakazana i była pierwszą i jedyną zakazaną sztuką łotewską. Po raz pierwszy została wystawiona w Teatrze Młodzieży dopiero w 1986 roku[4].
Najbardziej powtarzającym się i dominującym tematem we wszystkich sztukach teatralnych Priede jest jedność i siła rodziny[1][5].
W 1967 roku na podstawie opowiadania Četri balti krekli (pol. „Cztery białe koszule”) nakręcono film Elpojiet dziļi (pol. „Oddychaj głęboko”)[6]. Dzieło zaliczane jest do łotewskiego kanonu kultury i uznawane za jeden z najpopularniejszych filmów łotewskich[7].
Priede został odznaczony Orderem Trzech Gwiazd (klasy IV)[8]. W 2018 roku w miejscowości Rembate w parku miejskim odsłonięto obiekt ekologiczny „Honorowe krzesło dla Gunarsa Priede”, stworzony przez Aldisa Lambergsa[9].
Przypisy
edytuj- ↑ a b The Family, Tradition and Art in the Theater of Gunars Priede [online], www.lituanus.org [dostęp 2019-11-14] [zarchiwizowane z adresu 2002-11-27].
- ↑ Gunārs Priede [online], garamantas.lv [dostęp 2019-11-14] (łot.).
- ↑ Gunārs Priede [online], enciklopedija.lv [dostęp 2019-11-14] (łot.).
- ↑ a b c d Letonika.lv. Literatūras bibliotēka. Priede Gunārs [online], www.letonika.lv [dostęp 2019-11-14].
- ↑ Struka, I. Priede, G., The Life and Works of Gunar Priede, 2013–2016.
- ↑ Elpojiet dzili. [dostęp 2019-11-14].
- ↑ Režisora Rolanda Kalniņa (1922) spēlfilma „Elpojiet dziļi…” („Četri balti krekli”), 1967 Latvijas kultūras kanons [online] [dostęp 2019-11-14] (łot.).
- ↑ v, Ordeņa virsnieks Gunārs Priede – Latvijas Vēstnesis [online], www.vestnesis.lv [dostęp 2019-11-14] (łot.).
- ↑ Ogrenet – Lielvārdē atklāj Goda krēslu dramaturgam Gunāram Priedem (foto) [online], www.ogrenet.lv [dostęp 2019-11-14] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-30].