Guillaume du Bartas
Guillaume de Salluste du Bartas (w języku oksytańskim Guilhèm de Sallusti deu Bartàs; ur. 1544 w Monfort, zm. 28 sierpnia 1590 w Mauvezin) – francuski poeta, piszący także w dialekcie gaskońskim.
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Narodowość | |
Dziedzina sztuki |
Urodził się w rodzinie zamożnych kupców. Studiował prawo w Tuluzie. W roku 1565, podczas igrzysk kwietnych, z których słynęło to miasto, zdobył Nagrodę Fiołka za swoje wczesne utwory. Po tym sukcesie królowa Nawarry, Joanna d’Albret, zamówiła u niego poemat epicki opisujący losy biblijnej Judyty. Utwór ten, La Judith, został wydany dopiero po śmierci władczyni w zbiorze Muse chrétienne (Muza chrześcijańska, 1574), wraz z Uranie {Urania) i Le Triomphe de la foi (Triumf wiary). W roku 1565 ojciec Guillaume’a kupił zamek du Bartas, który poeta odziedziczył rok później. W roku 1570 poślubił Catherine de Manas, z którą miał cztery córki. Jako krajczy Henryka III Nawarskiego, z czasem wyróżniony tytułem szlacheckim, a zarazem gorliwy hugenota i odważny wojownik, podróżował w imieniu króla z licznymi poselstwami do Anglii i Danii[1].
Sławę zdobył dzięki poematowi encyklopedycznemu w siedmiu pieśniach La Sepmaine ou La Création du monde (Tydzień albo stworzenie świata, 1578-1584). Utwór ten, obficie czerpiący z wątków Starego Testamentu, został przetłumaczony na wiele języków i miał ponad sto pięćdziesiąt wydań w ciągu niespełna osiemdziesięciu lat. Stał się również źródłem inspiracji dla Johna Miltona, Joosta van den Vondela, Torquata Tassa i George’a Byrona[2]. Poeta jawił się w nim jednoznacznie jako obrońca teorii geocentrycznej, który zasadę kopernikańską uważa za pomyłkę[3]. Du Bartas nie zdołał ukończyć swojego następnego wielkiego poematu La Seconde Sepmaine (Drugi tydzień, 1584), poświęconemu dziejom ludzkości aż do sądu ostatecznego.
Biegle posługiwał się dialektem gaskońskim. W roku 1578, z okazji przybycia na dwór w Nérac Małgorzaty Walezjuszki i Katarzyny Medycejskiej, ułożył alegoryczne powitanie w trzech językach, ukazując trzy muzy uosabiające francuski, łacinę i gaskoński, które spierają się o prawo przyjęcia tak ważnych gości[4].
Współcześni krytycy dorobek du Bartasa oceniają w rozmaity sposób. Dla jednych jego utwory są przykładem napuszonego, zawikłanego stylu przeładowanego erudycyjnymi wtrętami i dziwacznymi neologizmami, które tylko pozornie wzbogacają słownictwo w myśl wskazań Plejady; inni widzą w tej twórczości rozmach i zapowiedź kunsztu językowego z czasów baroku. Du Bartas był najprawdopodobniej pierwszym francuskim poetą tłumaczonym na język polski[5].
Przypisy
edytuj- ↑ Le Petit Robert 2, Le Robert, Paris 1991, s. 178.
- ↑ Zdana Matuszewicz, Guillaume du Bartas, [w:] Mały słownik pisarzy francuskich, belgiskich i prowansalskich, Wiedza Powszechna, Warszawa 1965, s. 79.
- ↑ Andrzej Dziedzic, La Sepmaine de Guillaume du Bartas comme exemple de l’encyclopédisme scientifique, Studia Minora Facultatis Philosophicae Universitatis Brunensis, Brno 2004, s. 4.
- ↑ Pierre Bec, Le Siècle d'or de la Poésie gasconne, Les Belles Lettres, Paris 1997.
- ↑ Jerzy Lisowski, Antologia poezji francuskiej, Czytelnik, Warszawa 1966, t. 1, s. 561.
Bibliografia
edytuj- Du Bartas, poète encyclopédique du XVIème siècle, La Manufacture, Lyon 1988.
- Du Bartas 1590-1990, Éditions InterUniversitaires, Mont-de-Marsan, 1992.
- Bellenger Yvonne, Du Bartas et ses divines Semaines, Sedes, Paris 1993.
- Miernowski Jan, Dialectique et connaissance dans La Sepmaine de Du Bartas. Discours sur discours infiniment divers, Droz, Genève 1992.
- Pollock Thomas, Elbernon Lechy, Du Bartas, L'écuyer à double tranchant, NRF, Paris 1984.
- ISNI: 0000000081533247
- VIAF: 73852818
- LCCN: n81095077
- GND: 118680951
- LIBRIS: hftwwtk11kkg0rq
- BnF: 11900681b
- SUDOC: 026838168
- SBN: UFIV059347
- NLA: 35772450
- NKC: ola2002161215
- DBNL: sall002
- BNE: XX1039721
- NTA: 069185166
- Open Library: OL3157486A
- PLWABN: 9810655444005606
- NUKAT: n2005145522
- J9U: 987007279390405171
- PTBNP: 165884
- CONOR: 107133795