Język gudźarati
Język gudźarati, gudżarati, gudżaracki (ang. Gujarati) – język z grupy indoaryjskiej języków indoeuropejskich, którym posługuje się blisko 61 mln mówiących[1] – głównie mieszkańców Indii, gdzie w stanie Gudźarat oraz sąsiednich terytoriach Daman i Diu oraz Dadra i Nagar Haweli jest językiem urzędowym – jednym z 23 języków konstytucyjnych Indii. Najbliżej spokrewnione z nim języki to pendźabi i bradź bhasza. Posiada odrębny system pisma, tzw. alfabet sylabiczny gudżarati, wywodzący się ze starożytnego pisma brahmi.
| Obszar |
Indie i inne | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
ok. 61 mln | ||||||
| Pismo/alfabet | |||||||
| Klasyfikacja genetyczna | |||||||
| |||||||
| Status oficjalny | |||||||
| język urzędowy | Gudźarat, stan Indii | ||||||
| Organ regulujący | Akademia Językowa (Language Academy) | ||||||
| Ethnologue | 2 prowincjonalny↗ | ||||||
| Kody języka | |||||||
| ISO 639-1 | gu | ||||||
| ISO 639-2 | guj | ||||||
| ISO 639-3 | guj | ||||||
| IETF | gu | ||||||
| Glottolog | guja1252 | ||||||
| Ethnologue | guj | ||||||
| GOST 7.75–97 | гуд 165 | ||||||
| WALS | guj | ||||||
| SIL | GJR | ||||||
| W Wikipedii | |||||||
| |||||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||||||
Poza Indiami, użytkownicy tego języka mieszkają w Tanzanii (ok. 250 tys.), Ugandzie (ok. 150 tys.), Pakistanie (ok. 100 tys.), w Kenii (ok. 50 tys.) oraz w mniejszych społecznościach w Wielkiej Brytanii (głównie Leicester i Wembley) i Stanach Zjednoczonych (szczególnie w stanach New Jersey, Nowy Jork, Kalifornia i Teksas). Gudźarati był ojczystym językiem: Freddiego Mercurego, wokalisty grupy Queen, Mahatmy Gandhiego, „ojca Indii” oraz Quaid-e Azama Muhammada Alego Jinnaha, „ojca Pakistanu”.
Historia
edytujGramatyka formalna poprzednika tego języka została spisana przez mnicha dźinijskiego i uczonego o imieniu Hemachandra-acharya. Najstarsze utwory literackie pochodzą zaś z XVII w.
Odmiany języka gudżarati
edytujMożna wyróżnić trzy główne warianty języka gudźarati, różniące się głównie słownictwem:
- hindi-gudżarati, pełniący funkcję języka urzędowego i nauczany w szkołach;
- parsi-gudżarati, używany przez indyjską społeczność Parsów. Odmiana ta charakteryzuje się znaczną liczbą słów pochodzenia czysto perskiego;
- muzułmańska odmiana gudżarati, wykazująca silne wpływy leksykalne perskiego i arabskiego.
Różnice gramatyczne między tymi odmianami są znikome.
Przypisy
edytuj- ↑ David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Gujarati, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [zarchiwizowane z adresu 2019-06-06] (ang.).
Bibliografia
edytuj- Bidhu Bhusan Das Gupta: Gujarati Self Taught. Kalkuta: Das Gupta Prakashan, 1980. (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Gujarati language and alphabet. Omniglot. [dostęp 2023-09-26]. (ang.).
- Useful phrases in Gujarati. Omniglot. [dostęp 2023-09-26]. (ang.).
- Gujarati, [w:] Ethnologue: Languages of the World, Dallas: SIL International [dostęp 2023-09-26] (ang.).