Gułtowy
Gułtowy – wieś w Polsce, położona w województwie wielkopolskim, w powiecie poznańskim, w gminie Kostrzyn[4].
| wieś | |
.jpg) Pałac w Gułtowach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
1059[2] |
| Strefa numeracyjna |
61 |
| Kod pocztowy |
62-024[3] |
| Tablice rejestracyjne |
PZ |
| SIMC |
0586069 |
Położenie na mapie gminy Kostrzyn  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu poznańskiego  | |
 52°21′05″N 17°19′46″E/52,351389 17,329444[1]
| |
Położenie
edytujGułtowy leżą na Równinie Wrzesińskiej[5]. W pobliżu przebiega linia kolejowa Poznań-Warszawa (przystanek kolejowy Gułtowy)[5].
Historia
edytujWieś wzmiankowana po raz pierwszy w 1311 r. jako Golutow, gdy wymieniony był Janusius de Golutow[6], do końca XV wieku należała do rodu Grzymalitów. W 1578 wchodziła jako wieś kościelna Gultowo w skład powiatu pyzdrskiego[6]. Pierwszy, drewniany kościół istniał na początku XVI wieku[7]. W XVI wieku wieś przeszła w posiadanie Leszczyców Gułtowskich. Kolejnymi właścicielami (w XVIII wieku) były rodziny Skaławskich i Słuckich, później (od 1776 r.[8]) Bnińskich, w XIX wieku Ostrowskich. Później Gułtowy powróciły we władanie Bnińskich, w rękach których pozostały aż do 1939 r. Pod koniec XIX wieku administracyjnie Gułtowy wchodziły w skład powiatu średzkiego[7]. Wieś liczyła wtedy 33 domostwa i 340 mieszkańców[7]. Na dominium Gułtowy składała się wieś i folwark Nowojewo (17 domostw i 265 mieszkańców wyznania katolickiego)[7]. Ostatnim właścicielem był Adolf Rafał Bniński[9].
We wrześniu 1939 koło wsi funkcjonowało polowe lądowisko 3. poznańskiego dywizjonu myśliwskiego (elementu Armii Poznań), z którego startowały samoloty PZL P.11c[10].
W latach 1954–1968 wieś należała i była siedzibą władz gromady Gułtowy, po jej zniesieniu w gromadzie Kostrzyn. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie poznańskim.
Zabytki
edytuj- barokowy pałac[8] Bnińskich, wybudowany w latach 1780-1786[5] według projektu Ignacego Graffa[9]. Przekazany przez rodzinę Bnińskich Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu[11]. Wcześniej był siedzibą dyrekcji Kombinatu PGR[9].
- kościół św. Kazimierza z 1737-1738 r.[12], jednonawowy, o budowie szachulcowej z dachem krytym gontem. Fundatorem był Marcin Skaławski, skarbnik poznański[7]. W 1784 r., przy zakrystii dobudowano ceglaną, neogotycką kaplicę grobową Bnińskich. Drewniana wieża pochodzi z 1834 r. Polichromia wnętrza z lat 1750–1760. Wyposażenie świątyni jest rokokowe (ołtarz z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem, ambona, konfesjonały).
-
-
Widok pałacu przed 1912
.jpg)
Turystyka
edytujPrzez Gułtowy prowadzi niebieski szlak pieszy z Promna do Marzenina przez Wagowo i Giecz[5].
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 40212
- ↑ Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2016-01-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (26 czerwca 2015)].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 350 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 639, 13 lutego 2013. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2016-01-02].
- ↑ a b c d Elżbieta Mlącka, Anna Tekiel: Gniezno: mapa topograficzna Polski. Wyd. 2. Warszawa: Wojskowe Zakłady Kartograficzne, 2011. ISBN 978-83-7135-275-1.
- ↑ a b Gułtowy, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 546.
- ↑ a b c d e Gułtowy, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 909.
- ↑ a b Włodzimierz Łęcki: Wielkopolska. Warszawa: Sport i Turystyka, 1996, s. 164. ISBN 83-7079-589-7.
- ↑ a b c Włodzimierz Łęcki, Bogdan Zgodziński: Województwo poznańskie. Poznań: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1980, s. 80-81.
- ↑ Marcin Braszak, Naloty Luftwaffe na Środę i Poznań we wrześniu 1939 r. Kolejne dni dramatu, w: Śremski Kwartalnik Kulturalny, s.29-30, ISSN 1505-1099
- ↑ Zespół pałacowo-parkowy Gułtowy. [dostęp 2016-01-02].
- ↑ a b c Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków na terenie województwa wielkopolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 182. [dostęp 2016-01-02].