Grupa sililowa
Grupa sililowa – ogólna nazwa grupy funkcyjnej o wzorze ogólnym R
3Si−, zawierającej jeden atom krzemu i trzy organiczne grupy funkcyjne (R). Grupa sililowa łączy się z resztą cząsteczki przez pojedyncze wiązanie z krzemem[1].
| Nazwa | Wzór | Skrót |
|---|---|---|
| Trimetylosiliowa |  |
TMS |
| Trietylosiliowana |  |
TES |
| tert-Butylodimetylsilowa |  |
TBS, TBDMS |
| Triizopropylsililowa |  |
TIPS |
| tert-Butylodifenylosililowa |  |
TBDPS |
Najczęściej spotykane grupy sililowe zawierają grupy alkilowe lub grupy aromatyczne. Najczęściej stosowana jest najprostsza z nich – grupa trimetylosililowa (CH
3)
3Si−. Jest to, w zależności od podstawników i sytuacji, grupa elektronodorowa lub elektronoakceptorowa.
Dwoma głównymi efektami zamiany innych grup funkcyjnych na trimetylosililową jest:
- zwiększenie stabilności chemicznej związku, gdyż jest ona grupą inertną
- zwiększenie lotności związku, dzięki czemu łatwiej jest go analizować przy pomocy metod chromatograficznych i w NMR[2].
Grupa ta jest często wykorzystywana jako grupa ochronna w syntezie organicznej, chroniąca określone miejsca w substracie na jednym lub więcej etapów syntezy. Służy głównie do zabezpieczenia grup hydroksylowych, ale też tiolowych i niekiedy aminowych. Najczęściej stosowanymi do ochrony grupami siliowymi są: trimetylosililowa (TMS), trietylosililowa (TES), tri(izopropylo)sililowa (TIPS), tertbutylodimetylosililowa (TBS/TBDMS) i terbutylodifenylosililowa (TBDPS). Czym większe podstawniki przy krzemie tym trudniej jest grupę założyć i tym trudniej zdjąć, ale jednocześnie tym lepiej chroni ona substrat przed niepożądanymi reakcjami ubocznymi[3].
Grupy sililowe zakłada się zwykle przez reakcję alkoholu lub jego soli z odpowiednimi chlorosilanami, natomiast zdejmuje w selektywny sposób przy użyciu fluorku tetrabutyloamoniowego, lub innego źródła jonów fluorkowych[4].
Zakładanie grupy:
- ROH + BuLi → ROLi + BuH
- ROLi + Me
3SiCl → ROSiMe
3 + LiCl
Zdejmowanie:
- ROSiMe
3 + F−
+ H
2O → ROH + FSiMe
3 + OH−
Przypisy
edytuj- ↑ silyl groups, [w:] A.D. McNaught, A. Wilkinson, Compendium of Chemical Terminology (Gold Book), S.J. Chalk (akt.), International Union of Pure and Applied Chemistry, wyd. 2, Oxford: Blackwell Scientific Publications, 1997, DOI: 10.1351/goldbook.S05674, ISBN 0-9678550-9-8 (ang.).
- ↑ A Review of Organosilanes in Organic Chemistry, ThermoFisher Scientific.
- ↑ Silyl Protective Groups, „Chem-Station Int. Ed.”, 8 marca 2014 [dostęp 2017-07-08] (ang.).
- ↑ Protecting Groups For Alcohols – Master Organic Chemistry [online], www.masterorganicchemistry.com [dostęp 2017-07-08] (ang.).