Grotniki (województwo wielkopolskie)
Grotniki – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie leszczyńskim, w gminie Włoszakowice, przy trasie linii kolejowej Leszno-Wolsztyn.
| wieś | |
 Zabudowania gospodarcze w Grotnikach (fotografia z końca lat 50. XX w.) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2009) |
563 |
| Strefa numeracyjna |
65 |
| Kod pocztowy |
64-140[2] |
| Tablice rejestracyjne |
PLE |
| SIMC |
0377673 |
Położenie na mapie gminy Włoszakowice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu leszczyńskiego  | |
 51°56′57″N 16°21′24″E/51,949167 16,356667[1]
| |
Historia
edytujMiejscowość była pierwotnie wsią związaną z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od połowy XIV wieku. Wymieniona została w łacińskim dokumencie datowanym na 1344 po obecną nazwą Grotnyky, 1401 Grotniky, 1427 błędnie Brodniky, 1439 utrumque Maius et Minus Grothnyky, 1445 Grodnyky, Grothnyky, 1510 Crothnyki, 1563 Grodniki[3].
Okolice miejscowości były jednak zasiedlone wcześniej niż odnotowują to archiwalne, historyczne zapisy. Archeolodzy odkryli w okolicy osadę bagienną datowaną szacunkowo na IX-XII wiek oraz nie datowane cmentarzysko rzędowe[3].
Miejscowość była początkowo wsią królewską, a później rycerską oraz szlachecką należącą do przedstawicieli lokalnej szlachty wielkopolskiej z rodu Granowskich, Gryżyńskich, a później Opalińskich herbu Łodzia. W 1445 wieś leżała w powiecie kościańskim Korony Królestwa Polskiego. W 1510 należała do parafii Charbielin[3].
Pierwszy zachowany zapis pochodzi z 1344 z dokumentu wystawionego przez króla polskiego Kazimierza III Wielkiego, w którym oświadczył, że odzyskał niedawno wsie zajęte dotąd przez wroga: Bukowiec (Wielki lub Mały) oraz Grotniki oddając te wsie Wincentemu Granowskiemu, ponieważ ten udowodnił, że należały one prawem dziedzicznym do jego przodków. Kolejny z 1401 mówi o tym, że mieszkańcy wsi Grotniki mają zapłacić karę po 8 skudów sądowi oraz Synosze Wilkowskiej z powodu niestawienia się na zebranie opolne koło Wilkowa Polskiego[3].
W 1409 Przybysław Gryżyński dziedzic Brenna uzupełniając uposażenie kościoła parafii we Włoszakowicach, zapisał mu m.in. jedną grzywnę czynszu na Grotnikach. W 1417 miejscowość odnotowano przy okazji sporu sądowego Przybysława Gryżyńskiego z Bernardem Oderwolfem z Mirzewa (obecnie Mierzejewo). We wsi miał się odbyć sąd polubowny. W 1418 Przybysław Gryżyński rozgraniczył swoje wsie Koła i Grotniki z wsią Boszkowo Janusza Boszkowskiego w wyniku czego wbito pale graniczne w jeziorach Zużelica i Luchowo[3].
W 1439 Andrzej Jaszkowski pozwał braci Andrzeja i Wojsława o dokonanie równego podziału dóbr po zmarłym stryju Przybysławie Gryżyńskim, do których należały m.in. Grotniki Wielkie i Grotniki Małe. Podział ten dokonuje się w 1445 w wyniku czego Andrzej i Wojsław z Gryżyny otrzymali m.in. Grotniki. W 1445 Andrzej z Grotnik zapisuje po 400 grzywien posagu oraz wiana żonie Annie na swojej części dóbr Gryżyna, m.in. na części Grotnik. W 1453 dziedzicami w Grotnikach byli Wojsław z Gryżyny oraz jego bratankowie, synowie zmarłego Andrzeja Gryżyńskiego: Andrzej, Jan, Maciej oraz Mikołaj. W 1462 w wyniku podziału majątku rodzinnego bracia Andrzej, Jan, Maciej oraz Mikołaj otrzymali dobra gryżyńskie, w tym m.in. Grotniki. W 1466 bracia ci ponownie podzielili majątek po bezpotomnej śmierci stryja Wojsława Gryżyńskiego: Andrzej z Włoszakowic otrzymał m.in. całe Grotniki wraz z dwoma młynami, a Małgorzata Opalińska zrzekła się swych praw do dóbr Gryżyna i m.in. do Grotnik[3].
W 1470 Andrzej Gryżyński sprzedał z zastrzeżeniem prawa odkupu braciom Piotrowi, Janowi i Mikołajowi z Opalenicy wieś Grotniki wraz z dwoma młynami Suchym Młynem oraz z Grotnickim Młynem. W 1479 Andrzej zapisał także po 200 kóp groszy posagu i wiana żonie Małgorzacie Opalińskiej na połowie swoich części we Włoszakowicach oraz w Grotnikach. W 1481 nastąpił kolejny podział majątku kasztelana poznańskiego Piotra między braci Opalińskich w wyniku czego chorąży poznański Piotr Opaliński otrzymał część Włoszakowic oraz całe Grotniki, którą Opalińscy nabyli za 330 grzywien z zastrzeżeniem prawa odkupu od Andrzeja Gryżyńskiego z Dłużyny. W 1513 po śmierci Jarosława syna Andrzeja Gryżyńskiego z Włoszakowic i Dłużyny Grotniki przeszły całkowicie w ręce szlacheckiego rodu Opalińskich[3].
Wieś odnotowana została w rejestrach podatkowych. W 1510 we wsi były 2 łany opuszczone uprawiane przez panią Małgorzatę Włoszakowską wdowę po kasztelanie santockim Piotrze Opalińskim, a także młynarz uprawiający połowę łanu roli. W 1563 odnotowano pobór we wsi od 5 i 3/4 łana, jednej karczmy dorocznej. W 1564 wieś należała do Andrzeja Opalińskiego, który zapłacił podatki od 1,5 łana roli. W 1566 pobrano podatki z 5 i 3/4 łana, od 5 zagrodników, karczmy dorocznej, jednego „kucznika” (kuczka to nazwa małej chatki) czyli chałupnika oraz od dwóch komorników. W 1581 pobrano podatki z Grotnik od 5 łanów, 4 zagrodników, 3 komorników oraz kolejnych 2 biednych komorników oraz owczarza wypasającego 20 owiec[3].
Wskutek II rozbioru Polski w 1793 wieś wraz z okolicą przeszła pod władanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa leszczyńskiego.
Na terenie wsi zbudowano oczyszczalnię ścieków, do której podłączone są Grotniki, Włoszakowice, Bukówiec i Dominice oraz część Boszkowa-Letniska.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 39272
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 346 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c d e f g h Chmielewski 1987 ↓, s. 696-697.
Bibliografia
edytuj- Stefan Chmielewski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. I (A – H), zeszyt 3, hasło „Grotniki”. Wrocław: Ossolineum, 1987, s. 696-697.