Greta oto
Greta oto – gatunek motyla z rodziny rusałkowatych i podrodziny Danainae. Jest znany ze swoich unikalnych przezroczystych skrzydeł, które pozwalają na kamuflaż bez rozległej pigmentacji[1]. Nazywa się go potocznie Glass Wing Butterfly czyli motyl szklanoskrzydły[1][2][3]. W regionach hiszpańskojęzycznych bywa również określany jako espejitos, („lustereczka”) ze względu na przezroczyste skrzydła[4]. Motyl występuje głównie w Ameryce Centralnej i północnych regionach Ameryki Południowej, z wystąpieniami w Ameryce Północnej (na przykład w Meksyku i Teksasie). Spotyka się go również w Chile i Panamie. Podczas gdy jego skrzydła wydają się delikatne, motyl jest w stanie unieść do 40 razy większą od swojej masę[5]. Oprócz wyjątkowej fizjologii skrzydeł motyl znany jest z zachowań takich jak długotrwałe migracje i tokowisko wśród samców[4]. Greta oto bardzo przypomina gatunek Greta andromica.
| Greta oto | |
| (Hewitson, 1854) | |
 Greta oto | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Greta oto |
| Zasięg występowania | |
| |
Zasięg geograficzny i siedlisko
edytujGreta oto występuje najczęściej w Ameryce Środkowej i Południowej aż na południe od Chile, a na północy - aż do Meksyku i Teksasu[6]. Ten motyl najlepiej funkcjonuje w tropikalnych warunkach lasów deszczowych w krajach Ameryki Środkowej i Południowej[4].
Cykl życia
edytujJaja
edytujJaja są zwykle składane na roślinach z rodzaju mrzechlina Cestrum, należącego do rodziny psiankowatych. Rośliny te służą jako źródło pożywienia w późniejszych etapach życia[4].
Larwa
edytujGąsienice motyla mają zielone ciało z jaskrawymi fioletowymi i czerwonymi paskami. Można je znaleźć na roślinach żywicielskich z rodzaju Cestrum[7]. Gąsienice mają kształt cylindryczny z wypustkami grzbietowymi, które są gładkie, ale z włóknami. Te właściwości sprawiają, że larwy potrafią odbijać światło, co zasadniczo powoduje, że są one niewidoczne dla drapieżników[8].
Poczwarka
edytujPoczwarki mają srebrny kolor[4]. Podczas etapu piątego stadium poczwarka wytwarza jedwabną podkładkę na dolnej powierzchni liści za pomocą czterech ruchów wirujących, i przyczepia się do niej. Włókna jedwabiu odgrywają ważną rolę w zapewnianiu większej elastyczności mocowania poczwarki. Dźwigacz, haczykowata struktura przypominająca szczecinę na poczwarce, przyczepia się do tej jedwabnej podkładki serią bocznych ruchów tylnej części podbrzusza. Błąd mocowania poczwarki występuje, gdy pęka jedwabna podkładka. Ponadto naukowcy odkryli, że wiązanie poczwarki ma wysoką wytrzymałość na rozciąganie i wytrzymałość, co zapobiega zerwaniu przez drapieżniki lub łamaniu się na wietrze, umożliwiając im bezpieczne kołysanie[9].
.jpg)
Dorosły
edytujDorosłego motyla Greta oto można rozpoznać po jego przezroczystych skrzydłach z nieprzezroczystymi, ciemnobrązowymi obwódkami zabarwionymi na czerwono lub pomarańczowo. Ich ciała mają ciemnobrązowy kolor. Motyle mają od 2,8 do 3 cm długości i rozpiętość skrzydeł od 5,6 do 6,1 cm[4][6].
Pożywienie
edytujGąsienica
edytujRośliny z rodzaju Cestrum stanowią najlepsze źródło pożywienia dla gąsienicy; badania eksperymentalne wykazały, że kiedy larwy używają innych roślin żywicielskich, często umierają w stadium pierwszego stadium rozwojowego lub rozwijają się wolniej[7]. Gąsienice żywią się tymi toksycznymi roślinami i być może są toksyczne dla drapieżników poprzez spożyte chemikalia przechowywane w ich tkankach. Przykładowo, wyciągi chemiczne z gąsienicy są niesmaczne dla mrówek Paraponera clavata[10].
Dorosły
edytujDorosły motyl żywi się głównie nektarem kwiatów z rodzaju Lantana, który obejmuje 150 gatunków wieloletnich roślin kwiatowych[4]. Żywią się również na kwiatach z rodzin astrowatych i ogórecznikowatych oraz odchodach ptaków owadożernych. Dorosłe motyle są również toksyczne ze względu spożywanie nektaru zawierającego alkaloidy pirolizydynowe[10].
Migracja
edytujGreta oto jest wędrowny i przemieszcza się do 19 km dziennie przy prędkościach do 13 km/h. Migruje w celu zmiany wysokości, a migracja ta powoduje różnice w gęstości populacji na różnych obszarach geograficznych[4].
Drapieżnictwo
edytujPtaki są powszechnymi drapieżnikami tego motyla. Greta oto unika drapieżników, spożywając toksyny wydzielane przez rośliny z rodzaju Cestrum i z rodziny astrowatych, zarówno w stadium gąsienicy, jak i motyla. Spożycie toksyn nadaje motylowi nieprzyjemny smak, który zniechęca drapieżników[4].
Zabarwienie ochronne
edytujMotyl wykorzystuje także swoją przezroczystość, aby ukryć się przed drapieżnikami, kamuflując się w tle podczas lotu. Przezroczystość jest rzadką cechą wśród motyli, ponieważ częściej używają mimikry, aby unikać drapieżników[4][11].
Gody
edytujTen gatunek motyla łączy się poligynicznie, gdzie samce starają się uzyskać jedną lub więcej samic w jednym sezonie lęgowym.
Tokowanie
edytujAby przyciągnąć samice, samce motyli tworzą toki - duże spotkania, na których rywalizują o partnerkę. W tym celu gromadzą się w zacienionych obszarach lasu deszczowego[12].
Feromony
edytujSamce Greta oto uwalniają feromony podczas tokowiska w celu przyciągnięcia samic. Wytworzone feromony pochodzą z alkaloidów pirolizydynowych, które motyle uzyskują dzięki spożywaniu roślin z rodziny Asteraceae. Alkaloidy są następnie przekształcane w feromony poprzez utworzenie pierścienia pirolu, a następnie odszczepienie od niego estru i utlenienie[12]. Ponieważ proces, w którym feromon jest wytwarzany, jest nie tylko stosowany przez same motyle i ćmy, ale także pochodzi z roślin, jest mało prawdopodobne, aby feromon był używany do rozróżniania gatunków.
Fizjologia
edytujSkrzydła
edytuj
Przezroczystość skrzydeł Grety oto wynika z połączenia kilku właściwości: materiał skrzydła ma niską absorpcję światła widzialnego, występuje niewielkie rozproszenie światła przechodzącego przez skrzydła, a odbicie światła padającego na powierzchnię skrzydła jest niskie[13]. Ta ostatnia występuje dla szerokiego zakresu długości fal padających, obejmując całe spektrum widzialne i wszystkie kąty padania. Ta szerokopasmowa i dookólna właściwość antyrefleksyjna pochodzi od nanostruktur (zwanych nanopillars) stojących na powierzchni skrzydła, co zapewnia gradient współczynnika załamania światła między ośrodkiem padającym, powietrzem i membraną skrzydła[11]. Te struktury, nieregularnie rozmieszczone na powierzchni skrzydła, mają wysoki współczynnik kształtu (zdefiniowany jako wysokość podzielona przez promień), gdzie promienie są poniżej długości fali światła widzialnego. Ponadto mają losowy rozkład wysokości i szerokości, który jest bezpośrednio odpowiedzialny za gładki gradient współczynnika załamania światła, a tym samym za szerokopasmowe i dookólne właściwości przeciwodblaskowe. Te właściwości są dalej poprawiane dzięki obecności cokołów u podstawy nanostruktur[14]. Dodatkowo, ich struktura pozwala skrzydłom mieć niski współczynnik chropowatości ze względu na ich małe, podobne do włosów włoski microtrichia. Testowano to eksperymentalnie poprzez przyczepność kropelek wody do skrzydeł[15].
Ochrona
edytujMotyl chroniony jest w następujących parkach narodowych Kostaryki: Park Narodowy Guanacaste, Park Narodowy Rincón de la Vieja, Rezerwat Monteverde, Park Narodowy Palo Verde, Park Narodowy Carara, Park Park Narodowy Volcán Poás, rezerwat i stacja biologiczna Selva, Park Narodowy Juan Castro Blanco, Park Narodowy Volcán Irazú, Park Narodowy Chirripó i Park Międzynarodowy La Amistad[16].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Motyle - Najpiękniejsze Motyle Dzienne i Nocne Świata i Polski [online], Motyle - Najpiękniejsze Motyle Polski i Świata [dostęp 2019-11-18] (pol.).
- ↑ Joanna Szubierajska, Motyl jak ze szkła [online], ekologia.pl, 15 listopada 2013 [dostęp 2019-11-15].
- ↑ Motyl z przezroczystymi skrzydłami [online], miauhau.pl, 18 grudnia 2014 [dostęp 2019-11-15] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j Carrol L. Henderson, Field guide to the wildlife of Costa Rica, wyd. 1st ed, Austin: University of Texas Press, 2002, ISBN 0-292-73128-0, OCLC 46959925 [dostęp 2019-11-13].
- ↑ Lamas, G. (Ed.). (2004). Checklist: Part 4A. Hesperioidea - Papilionoidea. In: Heppner, J. B. (Ed.), Atlas of Neotropical Lepidoptera. Volume 5A. Gainesville, Association for Tropical Lepidoptera; Scientific Publishers.
- ↑ a b Nathaniel Jenkins, Featured Creature: Glasswinged Butterfly – Nature PBS [online], Nature [dostęp 2019-11-13] (ang.).
- ↑ a b S.K. Hall, Behaviour and natural history of Greta oto in captivity (Lepidoptera: Nymphalidae: Ithomiinae)., „Tropical Lepidoptera Research”, 1 listopada 1996, s. 161–165, ISSN 2575-9256 [dostęp 2019-11-13] (ang.).
- ↑ Vincent H Resh, Ring T Cardé, Encyclopedia of Insects - 2nd Edition. Hasło: Lepidoptera, London, England: Elsevier/Academic Press, 2009, ISBN 978-0-12-374144-8 [dostęp 2019-11-13].
- ↑ Abigail L. Ingram, Andrew R. Parker, Structure, mechanism and mechanical properties of pupal attachment in Greta oto (Lepidoptera: Nymphalidae: Ithomiinae), „Entomological Science”, 9 (1), 2006, s. 109–120, DOI: 10.1111/j.1479-8298.2006.00158.x, ISSN 1479-8298 [dostęp 2019-11-13] (ang.).
- ↑ a b Lee A. Dyer, Tasty Generalists and Nasty Specialists? Antipredator Mechanisms in Tropical Lepidopteran Larvae, „Ecology”, 76 (5), 1995, s. 1483–1496, DOI: 10.2307/1938150, ISSN 1939-9170, JSTOR: 1938150 [dostęp 2019-11-13] (ang.).
- ↑ a b Valerie R. Binetti i inni, The natural transparency and piezoelectric response of the Greta oto butterfly wing, „Integrative Biology: Quantitative Biosciences from Nano to Macro”, 1 (4), 2009, s. 324–329, DOI: 10.1039/b820205b, ISSN 1757-9708, PMID: 20023733 [dostęp 2019-11-13].
- ↑ a b Stefan Schulz i inni, Semiochemicals derived from pyrrolizidine alkaloids in male ithomiine butterflies (Lepidoptera: Nymphalidae: Ithomiinae), „Biochemical Systematics and Ecology”, 32 (8), 2004, s. 699–713, DOI: 10.1016/j.bse.2003.12.004, ISSN 0305-1978 [dostęp 2019-11-13].
- ↑ Sönke Johnsen, Hidden in Plain Sight: The Ecology and Physiology of Organismal Transparency, „The Biological Bulletin”, 201 (3), 2001, s. 301–318, DOI: 10.2307/1543609, ISSN 0006-3185, JSTOR: 1543609 [dostęp 2019-11-13].
- ↑ Radwanul Hasan Siddique, Guillaume Gomard, Hendrik Hölscher, The role of random nanostructures for the omnidirectional anti-reflection properties of the glasswing butterfly, „Nature Communications”, 6 (1), 2015, s. 1–8, DOI: 10.1038/ncomms7909, ISSN 2041-1723 [dostęp 2019-11-13] (ang.).
- ↑ Nandula D. Wanasekara, Vijaya B. Chalivendra, Role of surface roughness on wettability and coefficient of restitution in butterfly wings, „Soft Matter”, 7 (2), 2011, s. 373–379, DOI: 10.1039/C0SM00548G, ISSN 1744-6848 [dostęp 2019-11-13] (ang.).
- ↑ José Joaquín Montero Ramírez, Isidro Chacon, Mariposas de Costa Rica / Butterflies and moths of Costa Rica, 2007, ISBN 978-9968-927-23-9 [dostęp 2019-11-13].