Graniczna Placówka Kontrolna Dorohusk
Graniczna Placówka Kontrolna Dorohusk – zlikwidowany pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza wykonujący kontrolę graniczną osób, towarów i środków transportu bezpośrednio przejściach granicznych na granicy z ZSRR.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1946[a] |
| Rozformowanie |
24 sierpnia 2005 (przekształcenia) |
| Tradycje | |
| Rodowód |
PPK Dorohusk |
| Kontynuacja | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość |
7 Oddział OP |
Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Dorohusku – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej wykonująca kontrolę graniczną osób, towarów i środków transportu bezpośrednio w przejściach granicznych na granicy z Ukrainą.
Formowanie i zmiany organizacyjne
edytujPrzejściowy Punkt Kontrolny Dorohusk (PPK Dorohusk) kolejowy – kategorii B sformowany został w 1946 według etatu nr 7/11 [b] w strukturach 7 Oddziału Ochrony Pogranicza[2], a następnie w latach 1946–1948 jako Graniczna Placówka Kontrolna Wojsk Ochrony Pogranicza w Dorohusku w strukturach 7 Lubelskiego Oddziału Wojsk Ochrony Pogranicza.
W 1948 graniczna placówka kontrolna została przeformowana na etat 7/52 i przemianowana na Graniczną Placówkę Kontrolną Ochrony Pogranicza Dorohusk nr 30[c] (kolejowo-drogowa) w strukturach 13 Brygady OP[2]. W tym samym pododdział przekazany został do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego[d]). W 1950 Graniczna Placówka Kontrolna Dorohusk nr 30 (kolejowo-drogowa) przeformowana została na etat 096/23[e] będąca w strukturach 13 Brygady OP[2], a w 1952 GPK Dorohusk włączona została w etat 352/11 23 Brygady WOP[f], która została rozformowana w 1956. Na jej bazie powstała Grupa Manewrowa WOP Tomaszów (Chełm) Lubelski i Samodzielny Oddział Zwiadowczy WOP Tomaszów (Chełm) Lubelski do którego gpk została włączona[2]. 1 maja 1957, na bazie Grupy Manewrowej i Samodzielnego Oddziału Zwiadowczego WOP zorganizowano 23 Chełmski Oddział WOP[g] a od 1959 nadano 23 Oddziałowi nazwę regionalną: 23 Chełmski Oddział WOP[h][2].
1 lipca 1965 WOP podporządkowano Ministerstwu Obrony Narodowej, Dowództwo WOP przeformowano na Szefostwo WOP z podległością Głównemu Inspektoratowi Obrony Terytorialnej. Do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych odeszła cała kontrola ruchu granicznego oraz ochrona GPK. Tym samym naruszono jednolity system ochrony granicy państwowej[3]. GPK Dorohusk weszła w podporządkowanie Wydziału Kontroli Ruchu Granicznego Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej, kontrolę graniczną wykonywali funkcjonariusze Milicji Obywatelskiej podlegli MSW[4].
1 października 1971 WOP został podporządkowany pod względem operacyjnym, a od 1 stycznia 1972 pod względem gospodarczym MSW. Do WOP powrócił cały pion kontroli ruchu granicznego wraz z przejściami. Przywrócono jednolity system ochrony granicy państwowej[5]. GPK Dorohusk podlegała bezpośrednio pod sztab Nadbużańskiej Brygady WOP w Chełmie[2].
W rozkazie nr 03 dowódcy WOP z 30 stycznia 1989 zobowiązano dowódcę Nadbużańskiej Brygady WOP do sformowania drogowego GPK Dorohusk oraz przygotowania tego przejścia do odpraw granicznych obywateli PRL i ZSSR przy wykorzystaniu prowizorycznych obiektów[6].
1 października 1989 rozformowana została Nadbużańska Brygada WOP, na jej bazie powstał Nadbużański Batalion WOP, a GPK Dorohusk włączono w struktury Bieszczadzkiej Brygady WOP w Przemyślu[7] i tak funkcjonowała do 15 maja 1991[2].
- Straż Graniczna:
16 maja 1991 ochronę granicy państwowej przejęła nowo sformowana Straż Graniczna. Graniczna Placówka Kontrolna w Dorohusku, w strukturach Nadbużańskiego Oddziału Straży Granicznej w Chełmie[8] i przyjęła nazwę Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Dorohusku (GPK SG w Dorohusku)[i].
W 2000 począwszy od Komendy Głównej SG, Oddziałów SG i na końcu strażnic SG oraz GPK SG, rozpoczęła się reorganizacja struktur Straży Granicznej związana z przygotowaniem Polski do wstąpienia do Unii Europejskiej i przystąpieniem do Traktatu z Schengen. Podczas restrukturyzacji wprowadzono kompleksową ochronę granicy już na najniższym szczeblu organizacyjnym, tj. strażnica i graniczna placówka kontrolna. Wprowadzona całościowa ochrona granicy zniosła podział na graniczne jednostki organizacyjne ochraniające tylko tzw. „zieloną granicę” i prowadzące tylko kontrole ruchu granicznego. W wyniku tego nastąpiło zniesienie Strażnicy SG w Dorohusku, a ochraniany odcinek przejęła Graniczna Placówka Kontrolna SG w Dorohusku[j][9][10].
Jako Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Dorohusku funkcjonowała do 23 sierpnia 2005 i 24 sierpnia 2005, Ustawą z 22 kwietnia 2005 O zmianie ustawy o Straży Granicznej...[11], została przekształcona na Placówkę Straży Granicznej w Dorohusku (PSG w Dorohusku) w strukturach Nadbużańskiego Oddziału Straży Granicznej[12].
Ochrona granicy
edytuj- Straż Graniczna:
2 stycznia 2003 GPK SG w Dorohusku przejęła pod ochronę odcinek granicy państwowej, po rozformowanej Strażnicy SG w Dorohusku.
9 grudnia 2004 w GPK SG rozpoczął funkcjonowanie Punkt Konsultacyjny Dorohusk-Jagodzin utworzony na podstawie Porozumienia między Komendantem Głównym Straży Granicznej Rzeczypospolitej Polskiej a Państwową Administracją Służby Granicznej Ukrainy w sprawie zasad tworzenia i funkcjonowania punktów konsultacyjnych z dnia 22 września 2004[13], który włączony został do struktury GPK SG w Dorohusku. Głównym zadaniem punktu jest wymiana informacji niezbędnych dla efektywnej współpracy służb, szczególnie w zakresie: zmian w ustawodawstwie stron, czynników utrudniających przekraczanie granicy, sytuacji nadzwyczajnych oraz przekroczeń granicy państwowej wbrew przepisom[14].
Podległe przejścia graniczne
edytujDowódcy granicznej placówki kontrolnej
edytujUwagi
edytuj- ↑ Od 1991 graniczna placówka kontrolna Straży Granicznej.
- ↑ Rozkaz Ministra Obrony Narodowej nr 1153/org. z 21.09.1946 ([1]).
- ↑ Rozkaz Ministra Obrony Narodowej nr 055/org. z 20.03.1948 ([1]).
- ↑ Rozkaz Ministra Obrony Narodowej nr 0205/org. z 4.12.1948 ([1].
- ↑ Rozkaz Ministra Bezpieczeństwa Publicznego nr 043/org. z 3.06.1950[1].
- ↑ Rozkaz Ministra Bezpieczeństwa Publicznego nr 024/WW z 10.04.1952 ([1]).
- ↑ Zarządzenie DWW nr 07/WW z 24.04.1957 toku ( Prochwicz 2011 ↓, s. 225).
- ↑ Zarządzenie MSW nr 203/59/WW z 27.11.1959 (Jackiewicz 1998 ↓, s. 106).
- ↑ Zarządzenie nr 019/Org. Komendanta Głównego Straży Granicznej z 30 kwietnia 1991 : Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie, sygn. KGSG 666/2, s. 104–105 (Nowosad 2013 ↓, s. 301.)
- ↑ Zarządzenie nr 058 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 13.12.2002 r. zmieniające zarządzenie w sprawie organizacji wchodzących w skład Straży Granicznej komend, strażnic, granicznych placówek kontrolnych, dywizjonów, pododdziałów odwodowych oraz ośrodków szkolenia w ramach III etapu realizacji programu dostosowania Straży Granicznej do standardów Schengen, polegającą na włączeniu wytypowanych strażnic w struktury gpk. W wyniku przeprowadzonej reorganizacji we wszystkich oddziałach SG 62 strażnice zostały włączone w struktury gpk (w tym 5 w Nadbużańskim Oddziale SG → Dubaj 2013 ↓, s. 316) → Rydz 2011 ↓, s. 220.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e ASGran., sygn. 2825/1 ↓, s. 106.
- ↑ a b c d e f g Nadbużańska Brygada WOP. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.strazgraniczna.pl. [dostęp 2021-11-18]. (pol.).
- ↑ Żurawlow 2014 ↓, s. 37-38.
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 22-23.
- ↑ Żurawlow 2014 ↓, s. 38.
- ↑ Zaremba 2013 ↓, s. 295.
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 108.
- ↑ Łach 2013 ↓, s. 290.
- ↑ Rydz 2011 ↓, s. 220.
- ↑ Nowosad 2013 ↓, s. 306.
- ↑ W miejsce dotychczas funkcjonujących strażnic oraz granicznych placówek kontrolnych utworzono placówki Straży Granicznej. Funkcjonariusze i pracownicy pełniący służbę i zatrudnieni w strażnicach oraz granicznych placówkach kontrolnych Straży Granicznej stali się odpowiednio funkcjonariuszami i pracownikami placówek Straży Granicznej (Dz.U. z 2005 r. nr 90, poz. 757).
- ↑ Nowosad 2013 ↓, s. 307.
- ↑ Placówka Straży Granicznej w Dorohusku. [w:] Nadbużański Oddział SG [on-line]. nadbużański.strazgraniczna.pl. [dostęp 2021-11-18]. (pol.).
- ↑ Nowosad 2013 ↓, s. 306–307.
- ↑ Rudolf Jaworowski. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej IPN [on-line]. katalog.bip.ipn.gov.pl, 2019. (pol.).
- ↑ a b c d Jarmoliński 2013 ↓, s. 168.
- ↑ Ryszard Jurek. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej IPN [on-line]. katalog.bip.ipn.gov.pl, 2019. (pol.).
Bibliografia
edytuj- Henryk Dominiczak, Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985, Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
- Halina Łach, System ochrony polskiej granicy państwowej, Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013, ISBN 978-83-935593-8-1.
- Sławomir Żurawlow, Pododdziały Ochrony Pogranicza w Jaworzynce, Istebnej i Koniakowie – Rys historyczny 1922–2008, Gliwice: Gminny Ośrodek Kultury w Istebnej, 2011.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza : (1945–1991) : krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Jerzy Rydz: Nadbużański Oddział Straży Granicznej im. 27 Wołyńskiej Dywizji Armii Krajowej w Chełmie. W: Leszek Elas [patronat]: Straż Graniczna w dwudziestoleciu 1991–2011. Materiały poseminaryjne – Tom I. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2011. ISBN 978-83-909484-4-7.
- Sławomir Żurawlow, Garnizon Wojska Polskiego w Gliwicach Rys historyczny 1945–2014, Gliwice: Zakład Poligraficzny Waldemar Wiliński, 2014.
- Tadeusz Jarmoliński: Kontrola ruchu granicznego w Polsce w latach 1945 – 1990. Warszawa–Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 92; 75-531 Koszalin, 2013.
- Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych KUL. W: Stanisław Dubaj: Patroni Nadbużańskiego Oddziału Straży Granicznej i Podległych Placówek SG – Tom VIII−IX, zeszyt 1 – 2012–2013. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2013, s. 316–343. (pol.).
- Dariusz Nowosad. Nadbużański Oddział Straży Granicznej w latach 1991–2011. „Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych”. VIII–IX, zeszyt 1, 2012–2013, s. 299–314, 2013. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski. [dostęp 2021-11-24]. (pol.).
- Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1991. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
- Grzegorz Zaremba. Wschodnia Granica Polski i jej Ochrona przez Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1945–1991. „Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych”. VIII–IX, zeszyt 1, 2012–2013, s. 283–297, 2013. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski. [dostęp 2021-12-28]. (pol.).
- Archiwum Straży Granicznej, Zespół DWOP, sygn. 2825/1. Rejestr główny jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza.
- ASGran. Historia Chełmskiego Oddziału Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1955. Chełm 1956