Granat ET-40 Filipinka
Filipinka (używano także nazw: ET-40, Perełka, Wańka) – polski ręczny granat zaczepny produkowany w warunkach konspiracyjnych przez wytwórnie Armii Krajowej.
| |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Przeznaczenie |
zaczepny |
| Data konstrukcji | |
| Lata produkcji | |
| Dane techniczne | |
| Wysokość |
95 mm |
| Średnica |
52 mm |
| Materiał wybuchowy | |
| Typ zapalnika |
uderzeniowo-bezwładnościowy |
| Użytkownicy | |
| Polskie Państwo Podziemne | |
Historia
edytujRęczny granat zaczepny Filipinka został skonstruowany w 1940 roku przez Edwarda Tymoszaka (ps. „Filip” lub "Chmielnicki"[1])[2][3] – pirotechnika pracującego przed wybuchem wojny w wytwórni amunicji nr 2 w Rembertowie.
Granat produkowano od czerwca 1940 roku w jego mieszkaniu w Rembertowie przy ul. Batorego a najprawdopodobniej od lipca 1940 w budynku szkolnym przy Królewskiej 16[1]. Nadano mu oznaczenie ET-40, lecz bardziej przyjęła się nazwa „Filipinka” pochodząca od pseudonimu konstruktora (Filip Tarło). Znany też był pod nazwą „Wańka”, co wiąże się z używanym od połowy 1941 roku oznakowaniem granatu rosyjskimi literami „ДУГ” (skrót od diesantnaja udarnaja granata), mającymi sugerować, że jest on pochodzenia radzieckiego.
Granaty były produkowane także do 1944 roku w Warszawie, w kamienicy mieszczącej wcześniej szkołę Towarzystwa Krzewienia Wiedzy Handlowej przy ulicy Królewskiej 16[2]; łącznie wykonano około 240 000 sztuk. Organizacja produkcji była prowadzona w ramach działań organizacji niepodległościowej "Unia". Filipinki były powszechnie używane przez oddziały AK w ich akcjach bojowych przez cały okres wojny.
Opis konstrukcji
edytujGranat Filipinka był ręcznym granatem zaczepnym. Korpus granatu początkowo stanowiła ebonitowa puszka w kształcie walca o średnicy 52 mm i wysokości 95 mm, później puszka ebonitowa została zastąpiona tłoczoną puszką z blachy stalowej.
Granat wypełniony był szedytem (materiałem wybuchowym produkowanym w warunkach konspiracyjnych na bazie chloranu potasu) oraz w niewielkich ilościach sproszkowanym trotylem lub brytyjskim plastikiem. Wybuch był inicjowany przez zapalnik uderzeniowo-bezwładnościowy. Granat wybuchał w momencie uderzenia o ziemię (iglica uderzała w spłonkę, która zapalała materiał inicjujący, doprowadzając do eksplozji zgromadzonego wewnątrz korpusu szedytu)[3].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b Włodzimierz Rosłoniec, Lato 1944, wyd. I, Kraków: Znak, 1989, s. 17.
- ↑ a b Maciej Kledzik: Niezwykły dom – Królewska 16. [w:] Dodatek specjalny nr 16/2004 [on-line]. Rzeczpospolita, 2004-06-12. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-05)].
- ↑ a b Gazeta Wyborcza: Polskie państwo podziemne 1939-1945. s. 11. ISBN 978-83-268-0606-3.
Bibliografia
edytuj- PWN Leksykon: Wojsko, wojna, broń, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, ISBN 83-01-13506-9.
- Andrzej Ciepliński, Ryszard Woźniak: Encyklopedia współczesnej broni palnej (od połowy XIX wieku). Warszawa: Wydawnictwo WiS, 1994, s. 66. ISBN 83-86028-01-7.