Gospodarka przestrzenna

Gospodarka przestrzenna – całokształt działań biernych i czynnych dotyczących podmiotów i przedmiotów związanych z organizacją użytkowania przestrzeni. Celem gospodarki przestrzennej jest zarówno ochrona określonych wartości przestrzeni, jak i racjonalne kształtowanie przestrzeni przez stymulowanie procesów gospodarczych. Działania ochronne obejmują dążenie do zachowania równowagi pomiędzy elementami naturalnymi środowiska, a wytworami działalności ludzkiej. Natomiast kształtowanie przestrzeni to działanie przekształceniowe związane z nowymi kierunkami rozwoju społeczno-gospodarczego.

Na gospodarkę przestrzenną składają się następujące rodzaje działalności:

• koordynacyjno-regulacyjna – pełniona przez administrację rządową lub samorządową polegająca na podejmowaniu decyzji przestrzennych w sprawach przeznaczenia i sposobu zagospodarowania gruntów na podstawie ustaleń planów miejscowych lub przy ich braku – na podstawie przepisów ogólnych;
• inwestycyjna – prowadzona przez podmioty gospodarcze państwowe, samorządowe i prywatne w myśl ich własnych celów i zadań;
• kontrolna – prowadzona w trybie nadzoru przez administrację rządową (wojewódzką lub resortową) z punktu widzenia zgodności z prawem.

W ramach gospodarki przestrzennej wyróżnia się:

• gospodarkę gruntami – przestrzenią zurbanizowaną, zabudowaną;
• gospodarkę ziemią – przestrzenią rolną, leśną, wiejską.

Formy gospodarki przestrzennej:

• polityka przestrzenna
• planowanie przestrzenne
• ochrona przestrzeni
• zarządzanie przestrzenią
• dysponowanie przestrzenią

Od początku lat 90. w Polsce funkcjonuje kierunek studiów: gospodarka przestrzenna. Przygotowuje on do zawodów związanych z administracją regionalną i instytucjami samorządowymi (planiści, urbaniści, specjaliści do spraw gospodarki gruntami, rozwoju regionalnego). Kształci także przyszłych zarządców nieruchomościami, rzeczoznawców majątkowych oraz pośredników w obrocie nieruchomościami.

Literatura

• Ryszard Domański: Gospodarka przestrzenna. Podstawy teoretyczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14800-4. Brak numerów stron w książce
• Jerzy Parysek: Wprowadzenie do gospodarki przestrzennej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM w Poznaniu, 2007. ISBN 83-232-1713-0. Brak numerów stron w książce
• Artur Hołuj: Problemy i dylematy planowania przestrzennego w różnych typach jednostek terytorialnych. Warszawa: Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, No140/2011, 2011. Brak numerów stron w książce

Linki zewnętrzne

• Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa
• Archiwalne standardy nauczania dla kierunku studiów: gospodarka przestrzenna. menis.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-02-18)].
• Informacja NIK o wynikach kontroli realizacji zadań w zakresie zagospodarowania przestrzennego przez organy administracji rządowej i samorządowej. bip.nik.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-07-05)]. (2002)