Gorzycko Stare
Gorzycko Stare (do 2011 Gorzycko) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie międzychodzkim, w gminie Międzychód.
| wieś | |
 Fragment wsi Gorzycko Stare | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Sołectwo |
Gorzycko |
| Strefa numeracyjna |
95 |
| Kod pocztowy |
64-400[2] |
| Tablice rejestracyjne |
PMI |
| SIMC |
0183420 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu międzychodzkiego  | |
Położenie na mapie gminy Międzychód  | |
 52°34′38″N 15°51′06″E/52,577222 15,851667[1]
| |
Historia
edytujMiejscowość pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od XIV wieku. Wymieniona pierwszy raz w dokumencie zapisanym po łacinie z 1397 jako "Gorziczsko, Gorziczko", a później w 1401 "Gorzice", 1404 "Gorzicze", 1418 "Goriczsko", 1425 "Gorziska", 1426 "Antiqua Gorziczsko", 1428 "Antiqua Gorziczko", 1434 "Stare Gorziczko, Staregorziczsko", 1508 "Gorzisko Antiqum", 1563 "Gorzisko Antiqua", 1577 "Gorzicka Antiqua”[3].
W 1434 wieś leżała w powiecie poznańskim Korony Królestwa Polskiego. W 1508 w parafii Kamionna, a w 1510 w parafii Wierzbno w dekanacie Wronki. W 1580 i w latach 1603-07 w parafii Kamionna. Była początkowo własnością szlachecką w dobrach międzychódzkich[3].
Miejscowość wspominały historyczne dokumenty prawne, własnościowe i podatkowe. W 1462 wymienione zostały jeziora Gorzyckie Wielkie i Małe oraz młyn przynależny do Gorzycka. W 1536 nastąpił podział dóbr między braćmi Maciejem i Serafinem Wierzbieńskimi m.in. po połowie wszystkich trzech jezior, których nie wymieniono imiennie we wsiach "Gorzisko Antiqua", a także w Wierzbnie i Brzeźnie koło Międzychodu. W 1547 opisano zmiany własnościowe we wsi. Posiadacz Serafin Wierzbieński, zwany Zdunowskim, w ugodzie sądowej daje Bodzęcie Gorzyckiemu Bielawy na Starych Gorzycach, położone w stronę Wierzbieńskiego Młyna, a także dwa ostrówki we wsi, jeden obok folwarku pani Gorzyckiej Koźliny przy jeziorze Gorzyckie Wielkie, a drugi ostrówek przy granicy z Wierzbnem i Gorzyckiem Nowym. Bodzęta Gorzycki w zamian dał Serafinowi Wierzbieńskiemu kwartę śladu z siedliskiem w Starych Gorzycach, położoną przy trzech kwartach Wierzbieńskiego. Wieś wymieniona została w wielu średniowiecznych dokumentach procesowych ze spraw sądowych w sprawach majątkowych[3].
W wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej w 1793, miejscowość przeszła w posiadanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim. W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość wzmiankowana jako Gorzyca stara należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Międzyrzecz w rejencji poznańskiej[4]. Gorzyca stara należała do okręgu międzychodzkiego tego powiatu i stanowiła odrębny majątek, którego właścicielem był wówczas Harlem[4].
Według spisu urzędowego z 1837 roku wieś liczyła 178 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 17 dymów (domostw)[4].
Jako dominium pod dwiema nazwami Gorzyca Stara oraz niem. Alt Goertzig leżące w powiecie międzychodzkim zanotował ją XIX wieczny Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. We wsi było wówczas 18 domów, które zamieszkiwało 209 mieszkańców w tym 67 katolików oraz 142 ewangelików. We wsi odnotowano także 30 analfabetów. Dominium liczyło w sumie 3343 morgi powierzchni. Słownik odnotowuje również, że kiedy w XIX wieku spuszczono wodę z pobliskiego jeziora odkryto budowle nawodne, nadto liczne skorupy, kości i żelazną siekierę. O 1 kilometr od jeziora odkopano cmentarzysko, skąd wydobyto urny garbowate i brązową szpilkę[5].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gorzowskiego.
1 stycznia 2011 r. zmieniono urzędowo nazwę wsi z Gorzycko na Gorzycko Stare[6].
Położenie
edytujGorzycko Stare położone jest w atrakcyjnej krajobrazowo i przyrodniczo części Pojezierza Międzychodzko-Sierakowskiego nad 5 jeziorami[7]:
- Jeziorem Wielkim (ok. 70 ha)
- Jeziorem Gorzyckim (ok. 31 ha)
- jeziorem Gertruda (27 ha)
- Jeziorem Środkowym (ok. 6 ha)
- jeziorem Tuczno (od 50,5 do 60,26 ha) – jezioro położone około 250 m na północ od centrum wioski, należące do obrębu sołectwa Muchocin.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 35213
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 326 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c Chmielewski 1987 ↓.
- ↑ a b c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère) Jana Nepomucena Bobrowicza, 1846, s. 258.
- ↑ Gorzyca Stara, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 734.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 23 grudnia 2010 r. (Dz.U. z 2010 r. nr 257, poz. 1741)
- ↑ Wykaz jezior w powiecie międzychodzkim. wrzesień 2008. s. 1/2. [dostęp 2010-09-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-15)]. Cytat: pozycje 27.30-32/46 (gm. Międzychód)
Bibliografia
edytuj- Stefan Chmielewski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, t. 3, hasło „Gorzycko”. Wrocław: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987, s. 560–562. ISBN 83-04-00938-2.
Linki zewnętrzne
edytuj- Gorzycko Stare w „Słowniku historyczno-geograficznym województwa poznańskiego w średniowieczu”
- o Gorzycku na stronie UG Międzychód. miedzychod.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-09-25)].