Gopura
Gopura (tamil கோபுரம் trb. gopuram) – brama w postaci bardzo wysokiej, zwężającej się uskokowo ku górze wieży stanowiąca wejście do świątyni hinduistycznej w stylu drawidyjskim.
Gopura jest charakterystyczna przede wszystkim dla południowych Indii (stany Tamil Nadu, Kerala, Karnataka i Andhra Pradesh). Będąc najbardziej widocznym elementem świątyni, gopury często mylone są ze znacznie mniejszym właściwym przybytkiem, oraz wieńczącą go piramidą, której właściwa nazwa to wimana.
Ma kształt schodkowej piramidy o prostokątnej podstawie, której kolejne kondygnacje zapełnione są rzędami rzeźb o tematyce mitologicznej. W zależności od zamożności świątyni rzeźby mogą być pomalowane na jaskrawe kolory. Gopury sytuowano w murach otaczających świątynię z czterech stron świata.
Liczba gopur waha się – mniejsze świątynie mogą nie posiadać ich wcale, lub tylko jedną, większe po cztery w każdym murze, zorientowane według stron świata. Jeśli świątynia otoczona jest więcej niż jednym murem, gopury w murze zewnętrznym są największe.
Historia
edytuj
Gopury powstały w starożytnych tamilskich królestwach Pallawów i Pandjów. Możliwe, że forma gopury wywodzi się od wejść do zagród, gdzie znajdowały się krowy w wioskach z czasów wedyjskich[1].
Wraz z rozszerzeniem się wpływów indyjskich na kraje Azji Południowo-Wschodniej pojawiły się także poza Indiami, jednak nie osiągają tam nigdy rozmiarów spotykanych w Indiach. Wykazują również różnice w stylu.
Khmerzy
edytujW architekturze khmerskiej gopura występuje również w obiektach świeckich. Najbardziej znane gopury spoza terytorium Indii, to bramy w murze otaczającym miasto Angkor Thom w kompleksie zabytkowym Angkor w Kambodży, ozdobione, patrzącymi na cztery strony świata, twarzami buddy Awalokiteśwary.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Pałace Bogów. W: Marilia Albanese: Starożytne Indie. Natalia Ossowska (tł.). Wyd. 1. T. 1: Starożytne Indie. Historia kultury hinduskiej. Barcelona: Ediciones Folio S.A, 2007, s. 111, seria: Wielkie cywilizacje. ISBN 978-84-413-2748-1.
Bibliografia
edytuj- Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, s. 56. ISBN 83-85001-89-1.