Goniopholis
Goniopholis – rodzaj krokodylomorfa z rodziny Goniopholididae żyjącego od późnej jury do wczesnej kredy na terenie dzisiejszej Europy i być może Ameryki Północnej oraz Azji. Skamieniałości archozaurów zaliczanych do tego rodzaju odnaleziono w Tajlandii[1], Anglii, Niemczech, Portugalii[2], amerykańskiej formacji Morrison[3] oraz kopalni w Bernissart w Belgii – obok szczątków trzydziestu dziewięciu iguanodonów oraz kilku niewielkich krokodylomorfów z rodzaju Bernissartia[4]. Z analizy kladystycznej Allena (2010) wynika jednak, że rodzaj Goniopholis obejmujący gatunki ze wszystkich trzech kontynentów nie byłby monofiletyczny. Według tej analizy krokodylomorfy tradycyjnie zaliczane do rodzaju Goniopholis, których skamieniałości odkryto w osadach formacji Morrison (gatunki "Goniopholis" gilmorei, "G." lucasii i "G." stovalli) były bliżej spokrewnione z północnoamerykańskimi przedstawicielami rodziny Goniopholididae (jak Eutretauranosuchus i Calsoyasuchus) niż z europejskimi gatunkami Goniopholis[5]. Z analizy kladystycznej Andradego i współpracowników (2011) wynika, że rodzaj Goniopholis obejmujący gatunki żyjące poza Europą oraz gatunek "G." gracilidens byłby parafiletyczny; tajski rodzaj "G." phuwiangensis jest prawdopodobnie bliżej spokrewniony z rodzajem Sunosuchus. Autorzy ci przenieśli "G." lucasii do odrębnego rodzaju Amphicotylus, a "G." gracilidens – do rodzaju Nannosuchus[6].
| Goniopholis | |||
| Owen, 1841 | |||
 Czaszka Goniopholis simus | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Nadrząd | |||
| (bez rangi) | Mesoeucrocodylia | ||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
Goniopholis | ||
| Gatunki | |||
| |||
W formacji Morrison w stanie Kolorado w Stanach Zjednoczonych odkryto szkielet krokodylomorfa zaliczonego do rodzaju Goniopholis (MWC 5534) połączony ze szkieletem ankylozaura z podrodziny Polacanthinae – jest to jeden z niespełna dziesięciu odnalezionych szkieletów Goniopholis złączonych ze szkieletami innych zwierząt[3]. Geologicznie najstarsze gatunki należące do tego rodzaju pochodzą z późnej jury, z kimerydu Portugalii[2]. Goniopholis należy do najpospolitszych krokodylomorfów żyjących na półkuli północnej w okresie od późnej jury do wczesnej kredy[4]. Osiągał około 3 metrów długości, ważąc 120 kg[3]. Miał stosunkowo szeroki pysk umiarkowanej długości. Grzbiet chroniły dwa rzędy kostnych tarczek[4]. Wiele szczątków Goniopholis odnaleziono w osadach słodkowodnych, co sugeruje, że archozaury te prowadziły półwodny tryb życia, podobnie jak dzisiejsze krokodyle[3].
Przypisy
edytuj- ↑ E. Buffetaut, R. Ingavat. Goniopholis phuwiangensis nov. sp., a new mesosuchian crocodile from the Mesozoic of North-eastern Thailand. „Geobios”. 16 (1), s. 79–91, 1983. (ang.).
- ↑ a b Daniela Schwarz. A New Species of Goniopholis from the Upper Jurassic of Portugal. „Palaeontology”. 45 (1), s. 185–208, 2003. DOI: 10.1111/1475-4983.00233. (ang.).
- ↑ a b c d Kent M. Hups, John Foster, Martin Lockley. A partial skeleton of Goniopholis from the Brushy Basin Member of the Morrison Formation. „Geological Society of America Abstracts with Programs”. 37 (6), 2005. (ang.).
- ↑ a b c The Bernissart Crocodiles. Natuurinformatie. [dostęp 2009-03-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (14 marca 2005)]. (ang.).
- ↑ Eric Allen. Phylogenetic analysis of goniopholidid crocodyliforms of the Morrison Formation. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 30 (Supl.), s. 52A, 2010. (ang.).
- ↑ Marco Brandalise de Andrade, Richard Edmonds, Michael J. Benton i Remmert Schouten. A new Berriasian species of Goniopholis (Mesoeucrocodylia, Neosuchia) from England, and a review of the genus. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 163 (s1), s. S66–S108, 2011. DOI: 10.1111/j.1096-3642.2011.00709.x. (ang.).