Gołdapiwo
Gołdapiwo[1][2], Gołdopiwo[3][4][5] (niem. Goldapger See[6]) – jezioro w północno-wschodniej części Krainy Wielkich Jezior Mazurskich[2], w gminie Kruklanki[7].
 Gołdapiwo | |
| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowości nadbrzeżne | |
| Wysokość lustra |
116,8 m n.p.m. |
| Morfometria | |
| Powierzchnia |
8,62 km² |
| Wymiary • max długość • max szerokość |
|
| Głębokość • maksymalna |
|
| Hydrologia | |
| Rzeki zasilające | |
| Rzeki wypływające | |
Położenie na mapie gminy Kruklanki  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu giżyckiego  | |
 54°06′43,0″N 21°56′52,2″E/54,111944 21,947833
| |
Powierzchnia jeziora 862 ha, maksymalna głębokość 26,9 m, długość 5,4 km, szerokość 2,7 km. Jezioro ma kształt owalny, jedynie w północno-wschodniej części ma wydłużona zatokę stanowiącą odrębne jezioro o nazwie Żabinki, otoczoną wzgórzami. Brzegi są z reguły wysokie, pagórkowate. Dostęp do jeziora jest tylko od północy, gdyż tam brzegi są częściowo zalesione. Przez jezioro Gołdapiwo przebiega szlak kajakowy rzeki Sapiny.
Niedaleko od zatoki Żabinki znajduje się wieś Żabinka. W granicach 4-6 km od wschodniego brzegu jeziora znajdują się lasy Puszczy Boreckiej. Gołdapiwo znajduje się w strefie ciszy na obrzeżach Puszczy Boreckiej, która jest siedliskiem żubrów.
Nazwa
edytujNazwa jeziora, podobnie jak pobliskiej rzeki Gołdapa, czy miasta Gołdap ma pochodzenie prusko-jaćwieskie. W języku staropruskim galdo oznacza dolinę, podłużną nieckę, a ape rzekę[8]. Z czasem a z pierwszego członu przeszło w obce o.
Jednocześnie istnieją wzmianki mówiące o tym, że pierwotnie nazwę zapisywano jako Dowgepywe (1340), czy Dalgabiba (1595)[9], a dopiero w późniejszym okresie zaszła zmiana szyku Dołgapiwo na Gołdapiwo (1783[9]; analogicznie do zmiany Łek – niem. Lyck – na Ełk)[10]. Następnie jezioro funkcjonowało pod nazwą Goldapin See, czy Goldapgar See (1928, 1940)[9] oraz Goldapger See.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 2. Wody stojące, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 95, ISBN 83-239-9607-5.
- ↑ a b Gołdapiwo, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2019-03-26].
- ↑ Zarządzenie ministra administracji publicznej z dnia 17 września 1949 r. o przywróceniu i ustaleniu nazw miejscowości (M.P. z 1949 r. nr 76, poz. 947).
- ↑ Jezioro Gołdopiwo. mojemazury.pl. [dostęp 2019-03-26].
- ↑ Jezioro Gołdopiwo. kruklanki.pl. [dostęp 2019-03-26].
- ↑ B. Konopka, C. Mazur, S. Starzewski, Grosse Masurische Seen. Touristenkarte, wyd. Copernicus, PPWK Warszawa 2003, ISBN 83-7329-245-4
- ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 2. Wody stojące, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 95, ISBN 83-239-9607-5.
- ↑ signi: Zaklęte w nazwach. goldap.org.pl, 2011-03-6. [dostęp 2011-07-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-17)]. (pol.).
- ↑ a b c Nazwy polsko-niemieckie. [dostęp 2011-07-03].
- ↑ Oficjalna strona Urzędu Gminy Kruklanki – Mazury. [dostęp 2011-07-03]. (pol.).
Bibliografia
edytuj- Gołdopiwa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 670.
- Andrzej Wakar i Bohdan Wilamowski, Węgorzewo. Z dziejów miasta i powiatu, Pojezierze, Olsztyn, 1968, s. 14
- J. Bałdowski, Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, Przewodnik, Wydawnictwo „Sport ISDN Turystyka”, Warszawa 1981, ISBN 83-217-2343-8