Wikipedia

Gnieźnieńska Kolej Wąskotorowa

Gnieźnieńska Kolej Wąskotorowa (GKW), początkowo Witkowska Kolej Powiatowa – kolej wąskotorowa funkcjonująca do 1 września 2015 na trasie z Gniezna do Anastazewa. Od 8 września 2019 roku kolej sporadycznie kursuje z Gniezna do lasu Jelonek.

Gnieźnieńska Kolej Wąskotorowa
Dane podstawowe
Zarządca

Starostwo Powiatowe w Gnieźnie

Długość

38[1] km

Rozstaw szyn

750[1] mm

Zdjęcie LK
Stacja kolei wąskotorowej w Gnieźnie
Historia
Rok otwarcia

1884

Multimedia w Wikimedia Commons
Fragment linii GKW nad Jeziorem Powidzkim
Gnieźnieński Px48-1919 podczas imprezy „Jesień Pełną Parą” w 2011
Lxd2-369 Gnieźnieńskiej Kolei Wąskotorowej ze specjalnym pociągiem relacji Powidz – Gniezno Wąsk. na zakrętach w miejscowości Ługi

Historia

edytuj

W 1884 roku cukrownia w Gnieźnie wybudowała linie wąskotorową z Gniezna do Odrowąża do szerokości toru 900 mm. W 1893 roku linię tę odkupił sejmik powiatu witkowskiego. Następnie linia została przekuta na tor 600 mm oraz przedłużona do Mielżyna. Rok później powstała spółka Witkowska Kolej Powiatowa. W 1896 roku uruchomiono pierwsze pociągi. Kolejne linie powstawały w latach 1897-1911[2].

Wraz z likwidacją powiatu witkowskiego w 1927 roku kolej została przejęta przez powiat gnieźnieński. Zmieniono wówczas nazwę na Gnieźnieńska Kolej Wąskotorowa[2].

GKW jako pierwsza kolej w Polsce wprowadziła w 1928 r. wagon motorowy[3].

W 1949 roku kolej została przejęta przez PKP[2].

W 1957 roku wszystkie linie kolei zostały przekute na rozstaw 750 mm[2].

W 1986 roku zawieszono przewozy pasażerskie[2].

W 1998 roku przewiozła 28 305 t towarów[4]. W 1999 roku posiadała cztery parowozy Px48 (w tym dwa nieczynne), lokomotywę spalinową Lyd1 i pięć wagonów osobowych[4].

W 2001 z usług Gnieźnieńskiej Kolei Wąskotorowej skorzystało ok. 15 tysięcy osób. W 2003 kolej została przekazana Powiatowi Gnieźnieńskiemu i odzyskała nazwę „Gnieźnieńska Kolej Wąskotorowa”. W tym czasie pociągi rozkładowe z lokomotywą spalinową Lxd2 kursowały w wakacyjne soboty i niedziele, rozpatrywano wówczas nawet budowę linii kolejki z Witkowa do Ośrodka Wypoczynkowego w Skorzęcinie[5].

Całość linii ze względu na zły stan techniczny 1 września 2015 została wyłączona z eksploatacji, do czasu wymiany około 9000 podkładów kolejowych, co wg szacunków kosztować będzie około 600 tys. zł[6]. Odcinek Ostrowo – Anastazewo z powodu złego stanu torowiska nie był eksploatowany już od sierpnia 2011[7].

Na przełomie 2018 i 2019, w ramach projektu Przebudowa i remont wąskotorowej linii kolejowej na odcinku Gniezno – Jelonek, kosztem 278 tys. zł[8] oczyszczono i podsypano tory oraz wymieniono podkłady na 3,5 km odcinku biegnącym w granicach Gniezna[9]. Ponadto dwa nieużywane rozjazdy (umożliwiające dawniej wjazd na rozebrane bocznice do cukrowni i składu opału) zostały przeniesione na nową stację w Lesie Jelonek, gdzie zbudowano także peron o długości 100 metrów. Miało to umożliwić organizowanie krótkich przejazdów z Gniezna do Lasu Jelonek, jednak do uruchomienia pociągów nie doszło[10] (poza pociągami roboczymi, 22 marca 2019)[11]. Koszt reaktywacji całej trasy szacowany jest na 2 mln zł[12].

Na początku września 2019 pojawiła się informacja o wznowieniu 8 września 2019 ruchu pociągów na odcinku Gniezno Wąskotorowa – Las Jelonek. W kolejne wrześniowe weekendy planowane są po 2 kursy kolejki[13].

Na szczególną uwagę zasługuje stacja Przybrodzin, która jest jedyną stacją kolejową w Polsce położoną na plaży[5].

Tabor

edytuj

Posiadane lokomotywy: Lxd2- 313, 343, 344 – sprawne; 369 – spalona[14]; Px48-1919 (oczekuje naprawy)[15].

Posiadane wagony: m.in. Btxh, Bxhpi, 3Aw, Fxh, Kddxz, Wmd 023, transportery (Tw6, Tw6a, Tw6b, Tw6c)[16].

Linie Gnieźnieńskiej Kolei Wąskotorowej

edytuj
Ta sekcja od 2013-06 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Linia Września Wąskotorowa – Arcugowo

edytuj
Osobny artykuł: Linia kolejowa Września Wąskotorowa – Arcugowo.

Linia Arcugowo – Mielżyn

edytuj

Dawny dworzec kolejowy w Gorzykowie

 
Dawny budynek stacji w Gorzykowie (linia Arcugowo – Mielżyn). Obecnie znajduje się w nim dyskoteka

Dawny budynek stacji w Gorzykowie na linii Arcugowo – Mielżyn służy obecnie jako dyskoteka. Przewozy na tej linii zawieszono 27 kwietnia 1984. Dworzec znajduje się tuż obok drogi Września – Witkowo.

Linia Mierzewo – Stanisławowo

edytuj

Resztki przyczółków dawnego mostu na Strudze Mierzewskiej

 
Resztki dawnych przyczółków mostu na Strudze Mierzewskiej w Mierzewie na linii Mierzewo – Stanisławowo

Przyczółki niewielkiego mostu na Strudze Mierzewskiej (tu dodać współrzędne geograficzne). Dostępność miejsca jest ograniczona ze względu na krzewy i drzewa rosnące w pobliżu rzeki. Mostem przebiegała linia Stanisławowo – Mierzewo. Ruch pociągów na tym odcinku zawieszono około 1973 roku.

Linia Gniezno Wąskotorowe – Anastazewo

edytuj

Resztki bocznicy do GS Witkowo

 
Pozostałości po rozebranej bocznicy wąskotorowej ze stacji Witkowo do magazynów GS Witkowo

Rozebrany odcinek torów do GS Witkowo, w okolicach betonowej rampy przeładunkowej. Bocznica miała własną lokomotywę spalinową, a przy torach zamontowana była waga wagonowa. Torem tym dowożono głównie węgiel. Wszystkie tory na terenie GS Witkowo wraz z torem prowadzącym do stacji kolejowej rozebrano w 2012 roku.

Resztki dawnej mijanki w Wiekowie

 
Pozostałości po dawnej mijance w Wiekowie (linia Gniezno Wąskotorowe – Anastazewo)

Dawny przystanek osobowy i ładownia. Długość użyteczna ładowni wynosiła 77,3 metra. Mijankę rozbierano etapami. W 1989 roku zlikwidowano rozjazd numer 1, natomiast rozjazd numer 2 zlikwidowano we wrześniu 2000 roku. Dawniej na przystanku znajdowała się poczekalnia dla podróżnych.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Kolej wąskotorowa w Polsce, Urząd Transportu Kolejowego, s. 10.
  2. ↑ a b c d e Paweł Korcz, Ryszard Pyssa, Atlas kolei wąskotorowych, Poznań: Kolpress, 2019, s. 36, ISBN 978-83-943075-2-3, OCLC on1267721231 [dostęp 2024-05-04].
  3. ↑ Paweł Korcz: Atlas Wąskotorówek. Poznań: Poznański Klub Modelarzy Kolejowych, 2006, s. 24–25. ISBN 978-83-920757-3-0.
  4. ↑ a b Marek Malczewski. Wąskotorowa Polska cz. 1. „Świat Kolei”. Nr 1/1999. s. 29. 
  5. ↑ a b Marek Torzewski: Gnieźnieńska i wrzesińska koleje wąskotorowe. Warszawa: Poligrfia Bracia Szymańscy, 2006. ISBN 83-923711-0-0.
  6. ↑ Rafał Wichniewicz, Czarne chmury nad wąskotorówką, „Gniezno24.com” [dostęp 2017-06-16] (pol.).
  7. ↑ Linia Gniezno – Anastazewo w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  8. ↑ Przystanek na Jelonku ukończony.
  9. ↑ Kolejka zatrzyma się na przystanku w Lesie Jelonek.
  10. ↑ Gnieźnieńska wąskotorówka przed modernizacją i budową stacji.
  11. ↑ Stacja Gniezno Jelonek ukończona! Na peron wjechał pierwszy pociąg.
  12. ↑ Czy w to lato pojedziemy kolejką?
  13. ↑ http://www.gniezno24.com/aktualnosci/item/18388-kolejka-rusza-w-trase.
  14. ↑ Rafał Wichniewicz, Pożar w lokomotywie, „Gniezno24.com” [dostęp 2017-06-16] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-27] (pol.).
  15. ↑ Rafał Wichniewicz, Parowóz wciąż czeka na remont, „Gniezno24.com” [dostęp 2017-06-16] (pol.).
  16. ↑ Dane techniczne i tabor. gkw-gniezno.pl. [dostęp 2013-06-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-10)].

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Gnieźnieńska_Kolej_Wąskotorowa&oldid=74945592”