Grunwald (gmina)
Grunwald – gmina wiejska w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie olsztyńskim.
| gmina wiejska | |||||
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| TERC |
2815032 | ||||
| Siedziba | |||||
| Wójt |
Jan Kacprzyk | ||||
| Powierzchnia |
179,84 km² | ||||
| Populacja (30.06.2016) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
32,0 os./km² | ||||
| Nr kierunkowy |
89 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
NOS | ||||
Adres urzędu: 14-107 Gierzwałd 33
| |||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||
| |||||
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
 53°33′N 20°05′E/53,544722 20,088611
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Siedziba gminy to Gierzwałd.
Według danych z 30 czerwca 2004[2] gminę zamieszkiwało 5698 osób. Natomiast według danych z 31 grudnia 2019 roku[3] gminę zamieszkiwało 5638 osób.
Najludniejsze miejscowości gminy: Gierzwałd (której powstanie datuje się na XIV wiek) i Zybułtowo. Na terenie gminy znajduje się pole bitwy pod Grunwaldem z 1410.
Honorowe Obywatelstwo Gminy Grunwald nadano m.in. Ogólnopolskiemu Ruchowi Programowo-Metodycznemu Związku Harcerstwa Polskiego „Wspólnota Drużyn Grunwaldzkich” (2011) oraz jego twórczyni i wieloletniej przewodniczącej hm. Barbarze Bogdańskiej-Pawłowskiej (pierwsze nadanie w historii gminy).
Na terenie gminy funkcjonuje prywatne lądowisko Pałac Pacółtowo.
Hydrografia
edytujPrzez obszar gminy przepływają: Drwęca, Marózka, Grabiczek i Dylewka. Na jej terenie znajdują się także jeziora: Jezioro Tymawskie, Jezioro Lubiańskie, Jezioro Mielno[4].
Struktura powierzchni
edytujWedług danych z roku 2002[5] gmina Grunwald ma obszar 179,84 km², w tym:
- użytki rolne: 72%
- użytki leśne: 18%
Gmina stanowi 10,19% powierzchni powiatu.
Demografia
edytujDane z 30 czerwca 2004[2]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| populacja | 5698 | 100 | 2806 | 49,2 | 2892 | 50,8 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
31,7 | 15,6 | 16,1 | |||
- Piramida wieku mieszkańców gminy Grunwald w 2014 roku[1].
Ochrona przyrody
edytujRezerwaty przyrody
edytujPółnocną część gminy zajmuje Rezerwat przyrody Rzeka Drwęca chroniący całą długość Drwęcy[4].
Obszary NATURA 2000
edytujNa terenie gminy zlokalizowane są częściowo obszary Natura 2000[4]:
- część północno-zachodnia Dolina Drwęcy (PLH280001) SOO
- część południowo-wschodnia Ostoja Dylewskie Wzgórza (PLH280043) SOO.
Obszary Chronionego Krajobrazu
edytujNa terenie gminy znajdują się w poszczególnych rejonach[4]:
- Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina Górnej Drwęcy – część zachodnia i centralna
- Obszar Chronionego Krajobrazu Jeziora Mielno – część południowo-zachodnia
- Obszar Chronionego Krajobrazu Wgórz Dylewskich – część wschodnia.
Pomniki przyrody
edytujNa terenie gminy znajdują się 4 pomniki przyrody ożywionej i 4 nieożywionej[6].
Zabytki i atrakcje
edytuj
Zabytki na terenie gminy[7]:
- ruina kaplicy, pomnik na Polach Grunwaldzkich,
- kościół filialny pw. Najświętszej Maryi Panny z XIV wieku, cmentarz, ruiny pałacu i park z przełomu XVII/XVIII w Dylewie,
- kapliczka przydrożna z końca XIX w. we Frygnowie
- zespół kościoła metodystów (kościół i cmentarz z XVIII w.) w Gierzwałdzie,
- zespół dworsko-folwarczny obejmujący: dwór z połowy XIX w., stajnię, stolarnię, trzy obory, kurnik, gorzelnię, lodownię, dom i park w Grunwaldzie,
- kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki filialny pw. św. Piotra i Pawła z lat 1870–1900 w Kiersztanówku
- cmentarz ewangelicki i wojenny z I wojny światowej w Mielnie,
- pałac z XVIII w. i ruiny kościoła z XIV w. w Pacółtowie,
- zespół kościoła ewangelickiego obecnie rzymskokatolickiego parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny z roku 1727, dzwonnica z 1707 roku, kostnica z początku XIX w. w Rychnowie,
- pałac klasztorny wraz z parkiem w Rychnowie,
- kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki parafii pw. Św. Trójcy z 1681 roku w Stębarku,
- zespół dworski, obejmujący: dwór i pak z końca XIX w. oraz cmentarz rodowy w Stębarku,
- pałac z połowy XIX w. w Tymawie,
- rządcówka z 1900 roku i spichrz folwarczny z XVIII w. w Zybułtowie,
- dwór z końca XIX w. w Gierzwałdzie.
Sołectwa
edytujDomkowo, Dylewo, Frygnowo, Gierzwałd, Glądy, Góry Lubiańskie, Grunwald, Kiersztanowo, Kiersztanówko, Kitnowo, Łodwigowo, Marcinkowo, Mielno, Pacółtowo, Rychnowo, Rychnowska Wola, Stębark, Szczepankowo, Zapieka, Zybułtowo.
Pozostałe miejscowości
edytujDąbrowo, Dylewko, Grabiczki, Grunwald (osada), Jędrychowo, Kalwa, Korsztyn, Lipowa Góra, Lubian, Lubianek, Łącko, Omin, Pacółtówko, Rzepki, Tymawa, Ulnowo, Wróble.
Sąsiednie gminy
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b Gmina Grunwald w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-17], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ a b Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ l, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019.
- ↑ a b c d Geoserwis GDOŚ. [dostęp 2013-09-25].
- ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ Wykaz pomników przyrody w województwie warmińsko-mazurskim, RDOŚ Olsztyn. [dostęp 2013-09-26].
- ↑ Wykaz zabytków w województwie warmińsko-mazurskim. [dostęp 2021-05-23].