Wikipedia

Giovanni da Procida (1928)

włoski okręt podwodny

Giovanni da Procida – włoski okręt podwodny z okresu międzywojennego i II wojny światowej, jedna z czterech jednostek typu Mameli. Okręt został zwodowany 1 kwietnia 1928 roku w stoczni Cantieri navali Tosi di Taranto(inne języki) w Tarencie, a w skład Regia Marina wszedł 20 stycznia 1929 roku. Pełnił służbę na Morzu Śródziemnym i Atlantyku, biorąc udział m.in. w wojnie domowej w Hiszpanii i kampanii śródziemnomorskiej. Po kapitulacji Włoch „Giovanni da Procida” trafił do USA, gdzie był używany do szkolenia sił ZOP. Jednostka została wycofana ze służby 1 lutego 1948 roku.

Giovanni da Procida
Ilustracja
Sylwetka okrętu
Klasa

okręt podwodny

Typ

Mameli

Historia
Stocznia

Cantieri navali Tosi di Taranto(inne języki),
Tarent

Położenie stępki

21 września 1925

Wodowanie

1 kwietnia 1928

 Regia Marina
Wejście do służby

20 stycznia 1929

Wycofanie ze służby

1 lutego 1948

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność
• na powierzchni
• w zanurzeniu


810 t
993 t

Długość

64,6 m

Szerokość

6,51 m

Zanurzenie

4,3 m

Zanurzenie testowe

100 m

Rodzaj kadłuba

jednokadłubowy

Napęd
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 3000 KM
2 silniki elektryczne o łącznej mocy 1100 KM
2 śruby
Prędkość
• na powierzchni
• w zanurzeniu


15 w.
7,5 w.

Zasięg

powierzchnia: 3500 Mm przy 8 w.
zanurzenie:
65 Mm przy 4 w.

Sensory
hydrofony
Uzbrojenie
1 działo kal. 102 mm
2 wkm kal. 13,2 mm (2 x I)
10 torped
Wyrzutnie torpedowe

6 × 533 mm

Załoga

49

Projekt i budowa

edytuj

Przyjęty przez Włochy program zbrojeniowy z lat 1923–1924 zakładał zbudowanie okrętów o łącznej wyporności 36 568 ton, na co miały się składać dwa krążowniki ciężkie („Trento”(inne języki) i „Trieste”(inne języki)), niszczyciele typu Sauro i Turbine oraz okręty podwodne typu Balilla, Pisani i Mameli[1]. Projekt oceanicznych okrętów typu Mameli powstał w wyniku zbadania konstrukcji i doświadczeń z eksploatacji otrzymanych po I wojnie światowej U-Bootów Kaiserliche Marine[2][3]. Jednostki zaprojektował pułkownik Virginio Cavallini(inne języki)[3][4]. Przyjęto konstrukcję jednokadłubową z dużym kioskiem[3]. Powstały solidne okręty o dobrej manewrowości podwodnej i dużej dopuszczalnej głębokości zanurzania, problemem była jednak ich słaba stateczność[3]. Problem rozwiązano instalując zewnętrzne siodłowe zbiorniki balastowe, co jednak zmniejszyło osiąganą prędkość maksymalną (z projektowanych 17,2 węzła na powierzchni do 15 węzłów i podwodną z 7,7 do 7,5 węzła)[2][5]. Mameli był pierwszym typem okrętów podwodnych skonstruowanym we Włoszech po I wojnie światowej[2].

Okręt zbudowany został w stoczni Cantieri navali Tosi di Taranto(inne języki) w Tarencie[2][5]. Stępkę jednostki położono 21 września 1925 roku, a zwodowana została 1 kwietnia 1928 roku[6][7].

Dane taktyczno-techniczne

edytuj

„Giovanni da Procida” był średniej wielkości oceanicznym okrętem podwodnym o konstrukcji jednokadłubowej[3][5]. Długość całkowita wynosiła 64,6 metra, szerokość 6,51 metra i zanurzenie 4,3 metra[2][6]. Wyporność normalna w położeniu nawodnym wynosiła 810 ton, a w zanurzeniu 993 tony[2][5][a]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa 8-cylindrowe czterosuwowe silniki wysokoprężne Tosi(inne języki) o łącznej mocy 3000 KM[2][8]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne CGE(inne języki) o łącznej mocy 1100 KM[2][3][b]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 15 węzłów na powierzchni i 7,5 węzła w zanurzeniu[2][3][c]. Zasięg wynosił 3500 Mm przy prędkości 8 węzłów w położeniu nawodnym oraz 64 Mm przy prędkości 4 węzłów w zanurzeniu[2][3][d]. Zbiorniki paliwa mieściły 48 ton oleju napędowego[2][5]. Energia elektryczna magazynowana była w baterii akumulatorów składającej się ze 112 ogniw[9]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 100 metrów[2][5].

Okręt wyposażony był w sześć stałych wyrzutni torped kalibru 533 mm: cztery na dziobie i dwie na rufie, z łącznym zapasem 10 torped[2][5]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło umieszczone przed kioskiem pojedyncze działo pokładowe kalibru 102 mm Schneider–Armstrong 1914-15 L/35[2][5]. Broń przeciwlotniczą stanowiły dwa pojedyncze wielkokalibrowe karabiny maszynowe kalibru 13,2 mm L/76[2][5]. Jednostka wyposażona też była w hydrofony[5].

Załoga okrętu składała się z 5 oficerów oraz 44 podoficerów i marynarzy[6][7][e].

Służba

edytuj

„Giovanni da Procida” został wcielony do służby w Regia Marina 20 stycznia 1929 roku[7][9]. Okręt rozpoczął służbę na Morzu Śródziemnym, wchodząc w skład eskadry (wł. Squadriglia) okrętów podwodnych średniego zasięgu Flotylli stacjonującej w Tarencie (wraz z siostrzanymi „Goffredo Mameli”, „Pier Capponi” i „Tito Speri”)[10].

W 1929 roku „Giovanni da Procida”, „Goffredo Mameli” i „Pier Capponi” odbyły daleki rejs wzdłuż wybrzeży Hiszpanii na Atlantyk, docierając do Kadyksu i Lizbony[10]. W 1930 roku eskadra okrętów podwodnych średniego zasięgu, w której służyły jednostki typu Mameli, została przemianowana na 4 eskadrę okrętów podwodnych[10]. W 1931 roku okręty 4. eskadry przebazowano do Neapolu[10]. W 1933 roku wszystkie jednostki typu Mameli odbyły dwudziestodniowy rejs szkoleniowy, zawijając do Salonik oraz na Leros i Rodos[10].

W 1934 roku okręty 4. eskadry powróciły do Tarentu, a zespół został przemianowany na 9 eskadrę 3. Flotylli, kontynuując szkolenie i wykonując krótkie rejsy po portach włoskich i Dodekanezu[10]. W 1935 roku 9 eskadrę przekształcono w 12 eskadrę[10]. Podczas wojny domowej w Hiszpanii „Giovanni da Procida” odbył dwie misje specjalne[10].

W 1938 roku 12 eskadrę przekształcono w 41 eskadrę; w 1939 roku zmieniono po raz kolejny jej oznaczenie na 31 eskadrę i przebazowano do Mesyny[10]. W kwietniu 1939 roku „Giovanni da Procida” znalazł się w składzie sił morskich uczestniczących w operacji pod kryptonimem „O.M.T.”, czyli inwazji na Albanię[11].

10 czerwca 1940 roku, w momencie ataku Włoch na Francję, okręt wchodził w skład 34. eskadry okrętów podwodnych 3. Flotylli w Mesynie (wraz z siostrzanymi „Goffredo Mameli”, „Pier Capponi” i „Tito Speri”)[12][13]. Dowództwo jednostki sprawował kmdr ppor. (wł. capitano di corvetta) Guido D’Alterio[9]. Od 19 czerwca do 2 lipca „Giovanni da Procida”, „Pier Capponi” i „Vettor Pisani” patrolowały wody Cieśniny Sycylijskiej[14]. Na przełomie sierpnia i września „Giovanni da Procida” i „Dagabur(inne języki)” operował na wodach u wybrzeży Cypru i Palestyny[15]. W listopadzie okręt patrolował u włoskich wybrzeży, nie nawiązując kontaktu z przeciwnikiem[16]. Od 1 do 11 grudnia „Giovanni da Procida” i „Jalea”(inne języki) patrolowały wody na południowy zachód od Korfu[16][17]. Między 21 grudnia 1940 roku a 1 stycznia 1941 roku „Giovanni da Procida”, „Jalea” i „Salpa”(inne języki) przebywały na defensywnych patrolach w Cieśninie Otranto[17].

Na początku kwietnia 1941 roku, w związku z wyjściem w morze brytyjskiego zespołu Force H(inne języki), „Giovanni da Procida”, „Marcantonio Colonna” i „Ametista(inne języki)” przeprowadziły patrole w Zatoce Genueńskiej[18]. Od 5 do 7 czerwca „Giovanni da Procida” i „Marcantonio Colonna” zostały wysłane na wody nieopodal Genui na spotkanie Force H, uczestniczącego w Operacji Rocket (dostarczenia na Maltę samolotów myśliwskich Hurricane), składającego się z lotniskowców HMS „Ark Royal” (91) i „Furious” (47), krążownika liniowego HMS „Renown” (72) oraz niszczycieli HMS „Faulknor” (H62), „Fearless” (H67)(inne języki), „Forester” (H74)(inne języki), „Foresight” (H68)(inne języki), „Foxhound” (H69)(inne języki) i „Fury” (H76)(inne języki)[19]. We wrześniu „Giovanni da Procida”, „Marcantonio Colonna” i „Beilul”(inne języki) operowały w centralnej części Morza Śródziemnego[20]. W grudniu „Giovanni da Procida”, „Jalea”, „Antonio Sciesa” i „Ambra”(inne języki) patrolowały wody Cieśniny Otranto[21].

W 1942 roku zużyte jednostki napędowe zostały wymienione na nowe silniki Diesla Tosi o łącznej mocy 4000 KM, przez co prędkość okrętu na powierzchni wzrosła do 17 węzłów[5]. Od 9 lutego do końca sierpnia „Giovanni da Procida” znajdował się w remoncie[9]. Do czasu kapitulacji Włoch jednostka wzięła udział w 16 patrolach, nie notując zatopień[9].

W momencie kapitulacji Włoch we wrześniu 1943 roku niesprawny okręt znajdował się w Tarencie[22][23]. „Giovanni da Procida” poddał się Aliantom, a po przeprowadzeniu długotrwałych prac remontowych został we wrześniu 1944 roku wysłany na Bermudy, a następnie do Zatoki Maine, dołączając do siostrzanych okrętów „Goffredo Mameli” i „Tito Speri”[24]. Włoskie jednostki były wykorzystywane do szkolenia zwalczania okrętów podwodnych przez jednostki lotnictwa i marynarki USA[24]. W lutym 1945 roku „Giovanni da Procida” i „Tito Speri” zostały przeniesione do Guantanamo, dalej uczestnicząc w szkoleniu sił ZOP[24]. Pod koniec działań wojennych „Giovanni da Procida”, „Goffredo Mameli” i „Tito Speri” powróciły do Tarentu, gdzie nie prowadziły już żadnych działań[24].

Okręt został wycofany ze służby 1 lutego 1948 roku[6][7].

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Identycznie podaje Fontenoy 2007 ↓, s. 225. Natomiast McMurtrie 1941 ↓, s. 281 podaje wyporność nawodną 770 ton, a podwodną 994 tony; Lipiński 1999 ↓, s. 654 i Fraccaroli 1974 ↓, s. 124 podają wyporność 786/1009 ton, zaś Pollina 1963 ↓, s. 111 podaje 830/1010 ton.
  2. ↑ Pollina 1963 ↓, s. 111 podaje, że łączna moc silników elektrycznych wynosiła 1000 KM.
  3. ↑ McMurtrie 1941 ↓, s. 281 podaje, że okręty typu Mameli na powierzchni rozwijały prędkość 17 węzłów, a w zanurzeniu 9 węzłów, zaś Pollina 1963 ↓, s. 111 podaje, że prędkość na powierzchni wynosiła 17,2 węzła, a w zanurzeniu 7,7 węzła.
  4. ↑ Pollina 1963 ↓, s. 111 podaje, że zasięg nawodny wynosił 4360 Mm przy prędkości 8 węzłów, a podwodny 110 Mm przy prędkości 3 węzłów.
  5. ↑ McMurtrie 1941 ↓, s. 281 podaje, że załoga okrętu liczyła 46 osób.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Franz 2016 ↓, s. 81.
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 307.
  3. ↑ a b c d e f g h Fontenoy 2007 ↓, s. 225.
  4. ↑ Franz 2016 ↓, s. 99.
  5. ↑ a b c d e f g h i j k Gogin 2021 ↓.
  6. ↑ a b c d Fraccaroli 1974 ↓, s. 124.
  7. ↑ a b c d Pollina 1963 ↓, s. 111.
  8. ↑ McMurtrie 1941 ↓, s. 281.
  9. ↑ a b c d e Grupsom 2021 ↓.
  10. ↑ a b c d e f g h i Pollina 1963 ↓, s. 114.
  11. ↑ Franz 2016 ↓, s. 205.
  12. ↑ Franz 2016 ↓, s. 237.
  13. ↑ Kindell 1940 ↓.
  14. ↑ Rohwer 1940a ↓.
  15. ↑ Rohwer 1940b ↓.
  16. ↑ a b Sobski 2015a ↓, s. 59.
  17. ↑ a b Rohwer 1940c ↓.
  18. ↑ Sobski 2015b ↓, s. 42.
  19. ↑ Rohwer 1941 ↓.
  20. ↑ Sobski 2015b ↓, s. 50.
  21. ↑ Franz 2017 ↓, s. 319.
  22. ↑ Franz 2017 ↓, s. 210.
  23. ↑ Sobski 2015c ↓, s. 27.
  24. ↑ a b c d Pollina 1963 ↓, s. 115.

Bibliografia

edytuj
  • Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. Robert Gardiner, Roger Chesneau (red.). London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
  • Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
  • Aldo Fraccaroli: Italian Warships of World War II. London: Ian Allan Ltd., 1974. ISBN 0-7110-0002-6.
  • Maciej Franz: Burza nad Morzem Śródziemnym. Aliancka ofensywa. T. 4. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65855-43-5.
  • Maciej Franz: Burza nad Morzem Śródziemnym. Wojna się rozpoczyna. T. 1. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2016. ISBN 978-83-65495-67-9.
  • Ivan Gogin: GOFFREDO MAMELI medium submarines (1929). Navypedia. [dostęp 2021-03-22]. (ang.).
  • Don Kindell: ITALIAN, GREEK and YUGOSLAVIAN NAVY SHIPS, JUNE 1940. Naval History Homepage. [dostęp 2021-03-22]. (ang.).
  • Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2.
  • Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: Sampson Low, Marston & Co., 1941. (ang.).
  • Paolo M. Pollina: I sommergibili italiani 1895-1962. Roma: Ufficio Storico Della M.M., 1963. (wł.).
  • Jürgen Rohwer: Seekrieg 1940, Juni. Chronik des Seekrieges 1939–1945. [dostęp 2021-03-22]. (niem.).
  • Jürgen Rohwer: Seekrieg 1940, August. Chronik des Seekrieges 1939–1945. [dostęp 2021-03-22]. (niem.).
  • Jürgen Rohwer: Seekrieg 1940, December. Chronik des Seekrieges 1939–1945. [dostęp 2021-03-22]. (niem.).
  • Jürgen Rohwer: Seekrieg 1941, Juni. Chronik des Seekrieges 1939–1945. [dostęp 2021-03-22]. (niem.).
  • Regio Sommergibile DA PROCIDA. Grupsom – Sommergibili Mediterranei. [dostęp 2021-03-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (wł.).
  • Marek Sobski. Nasze morze naszym grobem. Działania operacyjne włoskiej floty podwodnej na Morzu Śródziemnym w 1940 roku. „Okręty”. Nr 1 (37). V, 2015. Oficyna Wydawnicza KAGERO. ISSN 1898-1518. 
  • Marek Sobski. Niewdzięczny rok na Mare Nostrum. Włoska flota podwodna na Morzu Śródziemnym w 1941 roku. „Okręty”. Nr 2 (38). V, 2015. Oficyna Wydawnicza KAGERO. ISSN 1898-1518. 
  • Marek Sobski. Sommergibili pod czarną banderą. Klęska włoskiej broni podwodnej w 1943 r. „Okręty”. Nr 4 (40). V, 2015. Oficyna Wydawnicza KAGERO. ISSN 1898-1518. 
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Giovanni_da_Procida_(1928)&oldid=74922576”