Gerezy

Gerezy
	Colobinae
	Jerdon, 1867
	; Przedstawiciele podrodziny – gerezy abisyńskie (C. guereza)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Infragromada	łożyskowce
Rząd	naczelne
Podrząd	wyższe naczelne
Infrarząd	małpokształtne
Parvordo	małpy wąskonose
Nadrodzina	koczkodanowce
Rodzina	koczkodanowate
Podrodzina	gerezy
	Typ nomenklatoryczny
	Colobus Illiger, 1811
Synonimy
	Anasca Haeckel, 1866;
	Anasca Haeckel, 1866;
Plemiona
	2 plemiona (+ 6 wymarłych rodzajów) – zobacz opis w tekście
	2 plemiona (+ 6 wymarłych rodzajów) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Gerezy^[4] (Colobinae) – podrodzina ssaków z rodziny koczkodanowatych (Cercopithecidae).

Charakterystyka

Gerezy zamieszkują różne siedliska wielu stref klimatycznych (lasy deszczowe, namorzyny, lasy górskie) Afryki i Azji^[5]^[6].

Są to małpy średniej wielkości o bardzo różnorodnym ubarwieniu. Charakteryzuje je długi ogon oraz dłonie pozbawione kciuka. Colobinae to prawie wyłącznie zwierzęta roślinożerne, w których diecie przeważają liście, kwiaty i owoce. Rzadziej zdarza im się jeść owady i inne małe zwierzęta. W trawieniu, szczególnie trudnych do strawienia liści, pomaga im żołądek złożony z dwóch części. W pierwszej, wielokomorowej, górnej części o środowisku zasadowym rozkładany jest błonnik, dalsze zaś trawienie odbywa się w drugiej, dolnej części – typowym dla pozostałych naczelnych żołądku o odczynie kwaśnym. Bakterie oraz niezwykłe połączenia enzymów z łatwością radzą sobie z trudnym do strawienia pokarmem i neutralizacją toksyn. Wyjątkowo długie jelita podnoszą poziom absorpcji substancji odżywczych.

Większość gatunków prowadzi nadrzewny tryb życia. Mogą wykonywać dalekie skoki z drzewa na drzewo. Na ogół żyją w stadach liczących do 10 osobników, którym przewodzą spokrewnione ze sobą samice. Często łączą się w tymczasowe lub stałe stada z innymi gatunkami małp, z którymi współpracują np. w wypatrywaniu drapieżników. Gerezy żyją około 20 lat.

Ciąża trwa od 6 do 7 miesięcy. Samica rodzi jedno małe. Niemal wszystkie młode znacznie różnią się ubarwieniem od osobników dorosłych. Samice opiekują się cudzymi dziećmi, czasem nawet karmią je własną piersią.

Systematyka

Do podrodziny zalicza się następujące plemiona^[7]^[5]^[4]:

Colobini Jerdon, 1867
Presbytini J.E. Gray, 1825

Opisano również rodzaje wymarłe nie sklasyfikowane w żadnym z powyższych plemion:

Dolichopithecus Depéret, 1889^[8]
Kanagawapithecus Iwamoto, Hasegawa & Koizumi, 2005^[9] – jedynym przedstawicielem był Kanagawapithecus leptopostorbitalis (Iwamoto, Hasegawa & Koizumi, 2005)
Mesopithecus J.A. Wagner, 1839^[10]
Microcolobus Benefit & Pickford, 1986^[11] – jedynym przedstawicielem był Microcolobus tugenensis Benefit & Pickford, 1986
Myanmarcolobus Takai, Thaung Htike, Zin Maung Maung Thein, Aung Naing Soe, Maung Maung, Tsubamoto, Egi, Nishimura & Nishioka, 2015^[12] – jedynym przedstawicielem był Myanmarcolobus yawensis Takai, Thaung Htike, Zin Maung Maung Thein, Aung Naing Soe, Maung Maung, Tsubamoto, Egi, Nishimura & Nishioka, 2015.
Sawecolobus Gommery, Senut, Pickford, Nishimura & Kipkech, 2022^[13] – jedynym przedstawicielem był Sawecolobus lukeinoensis Gommery, Senut, Pickford, Nishimura & Kipkech, 2022

Uwagi

↑ Definiacja taksonu nie opiera się na nazwie rodzajowej.

Przypisy

↑ Colobinae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ T.C. Jerdon: The mammals of India: a natural history of all the animals known to inhabit continental India. Roorkee: Printed for the author by the Thomason college press, 1867, s. 3. (ang.).
↑ E. Haeckel: Generelle morphologie der organismen. Allgemeine grundzüge der organischen formen-wissenschaft, mechanisch begründet durch die von Charles Darwin reformirte descendenztheorie. Cz. 2. Berlin: G. Reimer, 1866, s. clx. (niem.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 49–53. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 242–262. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Subfamily Colobinae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-08].
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-22]. (ang.).
↑ Ch.J.J. Depéret. Sur le Dolichopithecus ruscinensis, nouveau Singe fossile du Pliocene du Roussillon. „Comptes rendus hebdomadaires de l’Académie des Sciences”. 109, s. 982, 1889. (fr.).
↑ M. Iwamoto, Y. Hasegawa & A. Koizumi. A Pliocene colobine from the Nakatsu Group, Kanagawa, Japan. „Anthropological Science”. 113 (1), s. 123, 2005. DOI: 10.1537/ase.04S017.
↑ J.A. Wagner. Fossile Uebereste von einem Affenschädel und andern Säugthieren aus Griechenland. „Gelehrte Anzeigen”. 8 (38), s. 310, 1837. (niem.).
↑ B.R. Benefit & M. Pickford. Miocene fossil cercopithecoids from Kenya. „American Journal of Physical Anthropology”. 69 (4), s. 446, 1986. DOI: 10.1002/ajpa.1330690404. (ang.).
↑ M. Takai, Thaung-Htike, Zin-Maung-Maung-Thein, Aung Naing Soe, Maung Maung, T. Tsubamoto, N. Egi, T.D. Nishimura & Y. Nishioka. First discovery of colobine fossils from the Late Miocene/Early Pliocene in central Myanmar. „Journal of Human Evolution”. 84, s. 3, 2015. DOI: 10.1016/j.jhevol.2015.04.003. (ang.).
↑ D. Gommery, B. Senut, M. Pickford, T.D. Nishimura & J. Kipkech. The Late Miocene colobine monkeys from Aragai (Lukeino Formation, Tugen Hills, Kenya). „Geodiversitas”. 44 (16), s. 476, 2022. DOI: 10.5252/geodiversitas2022v44a16. (ang.).

Bibliografia

Praca zbiorowa: Zwierzęta : encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005. ISBN 83-01-14344-4.
Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Colobinae. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 2008-12-29]

[3] Definiacja taksonu nie opiera się na nazwie rodzajowej.

[itis-1] Colobinae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Jerdon-2] T.C. Jerdon: The mammals of India: a natural history of all the animals known to inhabit continental India. Roorkee: Printed for the author by the Thomason college press, 1867, s. 3. (ang.).

[hae-4] E. Haeckel: Generelle morphologie der organismen. Allgemeine grundzüge der organischen formen-wissenschaft, mechanisch begründet durch die von Charles Darwin reformirte descendenztheorie. Cz. 2. Berlin: G. Reimer, 1866, s. clx. (niem.).

[Cichocki&inni-5] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 49–53. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-6] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 242–262. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-7] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Subfamily Colobinae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-08].

[mdd-8] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-22]. (ang.).

[dep-9] Ch.J.J. Depéret. Sur le Dolichopithecus ruscinensis, nouveau Singe fossile du Pliocene du Roussillon. „Comptes rendus hebdomadaires de l’Académie des Sciences”. 109, s. 982, 1889. (fr.).

[iwa&inni-10] M. Iwamoto, Y. Hasegawa & A. Koizumi. A Pliocene colobine from the Nakatsu Group, Kanagawa, Japan. „Anthropological Science”. 113 (1), s. 123, 2005. DOI: 10.1537/ase.04S017.

[wag-11] J.A. Wagner. Fossile Uebereste von einem Affenschädel und andern Säugthieren aus Griechenland. „Gelehrte Anzeigen”. 8 (38), s. 310, 1837. (niem.).

[ben&pic-12] B.R. Benefit & M. Pickford. Miocene fossil cercopithecoids from Kenya. „American Journal of Physical Anthropology”. 69 (4), s. 446, 1986. DOI: 10.1002/ajpa.1330690404. (ang.).

[tak&inni-13] M. Takai, Thaung-Htike, Zin-Maung-Maung-Thein, Aung Naing Soe, Maung Maung, T. Tsubamoto, N. Egi, T.D. Nishimura & Y. Nishioka. First discovery of colobine fossils from the Late Miocene/Early Pliocene in central Myanmar. „Journal of Human Evolution”. 84, s. 3, 2015. DOI: 10.1016/j.jhevol.2015.04.003. (ang.).

[gom&inni-14] D. Gommery, B. Senut, M. Pickford, T.D. Nishimura & J. Kipkech. The Late Miocene colobine monkeys from Aragai (Lukeino Formation, Tugen Hills, Kenya). „Geodiversitas”. 44 (16), s. 476, 2022. DOI: 10.5252/geodiversitas2022v44a16. (ang.).

[4]

[1]

[2]

[a]

[3]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]