Gerard Woźnica
Gerard Woźnica ps. Hardy (ur. 15 września 1917 w Jankowicach[1], zm. 14 lutego 1981 w Poroninie) – polski żołnierz i dowódca partyzancki podczas II wojny światowej, oficer Gwardii Ludowej PPS (autonomiczna część Armii Krajowej).
 kapitan
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1937–1945 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki |
20 Pułk Piechoty |
| Stanowiska |
Dowódca oddziału partyzanckiego |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
     
| |
Życiorys
edytujUrodził się w polskiej rodzinie patriotycznej na Górnym Śląsku. Po ukończeniu szkoły powszechnej w Wielopolu zapisał się do jednorocznej Szkoły Przysposobienia Kupieckiego w Rybniku, odbywając następnie w latach 1931-1934 praktyki w miejscowym Sądzie Grodzkim i Urzędzie Skarbowym. W 1937 ukończył kurs konińskiej Szkoły Małoletnich dla Podoficerów Piechoty Wojska Polskiego otrzymując przydział do 20 Pułku Piechoty jako instruktor. Podczas kampanii wrześniowej został ranny w bitwie pod Krasnymstawem[1]. Zagrożony aresztowaniem jako uciekinier z transportu jenieckiego w grudniu 1939 przeniósł się z rodziną do Klucz w Generalnym Gubernatorstwie, gdzie na przełomie 1940 i 1941 r. wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej (w Zagłębiu partia funkcjonowała pod swoją historyczną nazwą)[2]. Pod pseudonimem "Hardy" odbył między marcem a październikiem 1942 kurs oficerski przy Brygadzie Zagłębiowskiej Gwardii Ludowej PPS otrzymując następnie dowództwo nad II batalionem 4 Pułku Olkuskiego brygady.
21 sierpnia 1943, z inicjatywy ppor. Lucjana Tajchmana ps. "Wirt" (późniejszy komendant Inspektoratu Sosnowiec AK), na ziemi olkuskiej, ze zdekonspirowanych bojowników GL PPS z Zagłębia Dąbrowskiego i Górnego Śląska, sformowany został oddział partyzancki, którego dowództwo powierzono "Hardemu". OP "Surowiec" swój obóz miał w Górach Bydlińskich, zimą z 1943 na 1944 część partyzantów wysłano na kwatery min. do Sosnowca[3]. W wyniku akcji scaleniowej GL WRN z Armią Krajową socjalistyczne oddziały partyzanckie ppor. "Hardego" i ppor. Stanisława Wencla ps. "Twardy" weszły w skład 23 Dywizji Piechoty Okręgu Śląsk AK (oddział Wencla jako 1 kompania, Woźnicy jako druga). 16 czerwca 1944 2 kompania "Surowiec" stoczyła bitwę z siłami hitlerowskimi pod Błojcem[4], w nocy z 25 na 26 lipca 1944 zdobyła ona miasto Wolbrom wycofując się następnie bez strat własnych[5]. 20 września 1944 r. grupa "Hardego" stoczyła walkę z oddziałem Wehrmachtu pod Białą Błotną koło Pilicy. Zdobyto broń i sprzęt wojskowy. 6 października 1944 r.[6] scalony z 23 DP AK batalion GL PPS "Surowiec", ze względu na natężenie sił niemieckich na ziemi olkuskiej, przegrupował się w rejon Suchej (nie licząc kompanii "Twardego"). Zimę z 1944 na 1945 "Hardy" wraz z oddziałem spędził w obozie koło gajówki Gościbie, gdzie 11 stycznia 1945 stoczył całodobowy bój z Niemcami[7].
Gerard Woźnica ujawnił się przed Armią Czerwoną wraz z "Surowcem" 25 stycznia 1945. Zamieszkał początkowo w Olkuszu a następnie w Kluczach. W kwietniu 1945 został aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa Publicznego i osadzony w więzieniu w Katowicach, pod groźbą wyroku śmierci został zmuszony współpracy z organami bezpieczeństwa. W czasie śledztwa brał jednak wszystkie zarzuty na siebie nie chcąc zaszkodzić dawnym podkomendnym i przełożonym[8]. Po zwolnieniu z więzienia przeniósł się wraz z rodziną do Poronina, pracował jako ekonomista m.in. w Białym Dunajcu. W ostatnich latach życia spisał swoje wspomnienia z okresu walki w szeregach GL PPS/AK[9]. Zmarł w Poroninie, gdzie został pochowany[7].
Życie prywatne
edytujRodzicami Gerarda Woźnicy byli Franciszka z d. Toborek (1881-1951) i Augustyn (1879-1941), powstaniec śląski deportowany do KL Mauthausen, gdzie zginął. Wojny nie przeżyli także dwaj bracia "Hardego", Wojciech i Wilhelm[10].
Żona "Hardego", Krystyna (1922-2002), w czasie wojny była łączniczką "Surowca"[11]. Po wojnie zamieszkali razem z córką najpierw na ziemi olkuskiej (Klucze i Olkusz) a następnie w Poroninie[7].
Awanse
edytuj- podporucznik - 11 listopada 1942
- kapitan - 1944
Odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari[12]
- trzykrotnie Krzyż Walecznych
- Srebrny Krzyż Zasługi
- Krzyż Partyzancki[10]
- Medal Zwycięstwa i Wolności[13]
- dwukrotnie Odznaka za Rany i Kontuzje
i inne
Przypisy
edytuj- ↑ a b Wojna podziemna na Ziemi Olkuskiej [online], przeglad.olkuski.pl [dostęp 2023-03-15] (pol.).
- ↑ Gerard Woźnica „Hardy” | Gazeta Polska Codziennie [online], gpcodziennie.pl [dostęp 2020-02-13].
- ↑ Tabliczka #2316 [online], armiakrajowa.org.pl [dostęp 2020-02-13] (ang.).
- ↑ Powiat Olkuski | Dziennik Polski [online], dziennikpolski24.pl [dostęp 2020-02-13] (pol.).
- ↑ Akcja na Wolbrom. Perfekcyjna akcja polskich partyzantów [online], historia.org.pl [dostęp 2023-03-15] (pol.).
- ↑ F. K., M. Ł., Kalendarium działań wojennych, większych akcji i walk partyzanckich na ziemiach polskich. 1939-1945, [w:] Mikołaj Łomacki, Jadwiga Szulc-Łyskowa (red.), Zbowidowcy. Tradycje i zadania, Warszawa: Wydawnictwo ZG ZBoWiD. Książka i Wiedza, wrzesień 1969, s. 468, 470.
- ↑ a b c Wojna podziemna na Ziemi Olkuskiej - Przegląd Olkuski [online], przeglad.olkuski.pl [dostęp 2020-02-13] (pol.).
- ↑ J. Sypień, O. Dziechciarz, Pamięci śladów, śladami pamięci - miejsca pamięci narodowej na ziemi olkuskiej, s. 36.
- ↑ Oddział Hardego - Gerard Woźnica - książka [online], vivarium.com.pl [dostęp 2020-02-13] (pol.).
- ↑ a b Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej w Olkuszu: Imię ojca: Augustyn[1] [online], akolkusz.blogspot.com [dostęp 2020-02-15].
- ↑ Zespół Szkół Nr 1 im. Stanisława Staszica w Olkuszu - Galeria - Kpt. Gerard Woźnica ps. "Hardy" [online], www.zs1olkusz.edu.pl [dostęp 2020-02-25] (pol.).
- ↑ Ciekawe miejsce [online], ktpzg.pttk.pl [dostęp 2020-02-13] (pol.).
- ↑ Karta ewidencyjna G. Woźnicy
Bibliografia
edytuj- Miszczyk Krzysztof, Partyzanci od "Hardego", Olkusz 2001.
- Woźnica Gerard, Oddział "Hardego", Warszawa 1981.