Geo Milew
Geo Milew, właśc. Georgi Milew Kasabow (bułg. Гео Милев; ur. 15 stycznia 1895 w Radnewie, zm. 15 maja 1925 w Sofii) – bułgarski poeta, malarz i krytyk literacki, przedstawiciel ekspresjonizmu bułgarskiego. Zdaniem Wojciecha Gałązki jedyny przedstawiciel tego kierunku w literaturze swojego kraju[1].
 Geo Milew | |
| Imię i nazwisko |
Georgi Milew Kasabow |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | |
| Dziedzina sztuki | |
| Muzeum artysty |
Kalendarzyk ekspresjonistyczny (1921) |
Oprócz twórczości poetyckiej zajmował się malarstwem (pozostawił szereg autoportretów), krytyką literacką i tłumaczem. Za ogólny cel swojej działalności przyjmował wypracowanie nowego modelu literatury bułgarskiej oraz zaangażowanie w politykę po stronie lewicy[2]. Za pierwszy znaczący jego utwór Gałązka przyjmuje tom Okrutny pierścień, opublikowany w 1920, utrzymany w stylu ekspresjonistycznym z elementami poetyki symbolizmu. Od kierunku tego Milew zdecydowanie odciął się w swoich kolejnych dziełach, wzywając do „barbaryzacji” poezji. Ogłosił upadek kultury zachodnioeuropejskiej, której odnowę miała przynieść właśnie sztuka „prymitywna”, równocześnie zaangażowana po stronie rewolucji i pacyfizmu[3]. Jego program został ukształtowany przez doświadczenie udziału w I wojnie światowej, a następnie kontakty z niemiecką grupą twórców skupionych wokół socjaldemokratycznego pisma Die Aktion[4]. W czasie pobytu w Niemczech w 1920 napisał Kalendarzyk ekspresjonistyczny, cykl wierszy zatytułowanych nazwami kolejnych miesięcy, który poświęcił rewolucji niemieckiej[5].
Po powrocie Milewa do Bułgarii w jego poezji zaczęły pojawiać się inspiracje sztuką ludową. W 1922 opublikował tom wierszy Śpią ikony, w których dał wyraz swojemu uczuciu samotności w formie naśladującej pieśń ludową. W tym samym roku napisał Panichidę poety P. K. Jaworowa, ponownie stylizując tekst na religijne misterium[5]. W odmiennym tonie utrzymane były wiersze Piekło oraz Dzień gniewu (drugi z nich nie został opublikowany za życia poety). W utworach tych Milew dawał wyraz fascynacji zjawiskiem rewolucji i buntu robotniczego, atakował cywilizację zachodnią[6].
Zginął w 1925 uduszony przez policję w Sofii razem z innym lewicowym twórcą Christo Jasenowem. Powodem jego aresztowania była publikacja w piśmie Płomień poematu Wrzesień, w którym w ekspresjonistyczny sposób opisywał walkę uczestników powstania wrześniowego i represje, jakim zostali poddani po klęsce[7]. Uwięzienie Milewa było również związane z falą represji działaczy lewicowych po zamachu w cerkwi „Sweta Nedelja”[8].
Do artystycznego programu Milewa nawiązywało działające w latach 1929–1932 pismo anarchistyczne Nowa sztuka[9].
Przypisy
edytuj- ↑ W. Gałązka, Posłowie. Geo Milewa portret z pamięci, [w:] G. Milew, Poematy i proza liryczna, Wydawnictwo Literackie Kraków, Kraków 1976, s. 67.
- ↑ W. Gałązka, Posłowie, s. 65–67.
- ↑ W. Gałązka, Posłowie, s. 67.
- ↑ T. Dąbek-Wirgowa, Historia literatury bułgarskiej, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1980, ISBN 83-04-00283-3, s. 218–219.
- ↑ a b T. Dąbek-Wirgowa, Historia..., s. 219.
- ↑ T. Dąbek-Wirgowa, Historia..., s. 219–220.
- ↑ T. Dąbek-Wirgowa, Historia.., s. 206, 218.
- ↑ T. Wasilewski, Historia Bułgarii, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1988, ISBN 83-04-02466-7, s. 254.
- ↑ T. Dąbek-Wirgowa, Historia..., s. 207.