Gena Turgel
Gena Turgel z domu Goldfinger (ur. 1 lutego 1923 w Krakowie, zm. 7 czerwca 2018 w Londynie) – polska i brytyjska pisarka i pedagog pochodzenia żydowskiego. Odznaczona Orderem Imperium Brytyjskiego.
 Gena Turgel, 1987 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | |
| Dziedzina sztuki | |
Życiorys
edytujGena urodziła się w Krakowie w 1923 roku jako najmłodsze z dziewięciorga dzieci Samuela i Estery Goldfinger, zamożnych mieszczan. Rodzice prowadzili mały biznes włókienniczy. W dzieciństwie straciła ojca, po jego śmierci matka kontynuowała rodzinny interes. Wychowała się w dużym domu wypełnionym wszystkimi udogodnieniami mieszczańskiego komfortu: parkiet, kryształowe żyrandole, perskie dywany[1][2]. Gena była członkiem syjonistycznej organizacji młodzieżowej HaNoar HaTzioni. Po agresji Niemiec na Polskę w 1939 roku zmuszeni byli do porzucenia dobytku. Gena, kilkoro rodzeństwa i jej matka zostali wysłani do getta krakowskiego w sierpniu 1941 roku[3].
Jej brat Willek został zastrzelony przez żołnierza SS przez okno ich domu, podczas gdy stał na krześle obok okna, aby sięgnąć po walizki leżące na szafie[4]. Kolejny brat, Janek, uciekł, a Turgel już więcej go nie spotkała. 1 marca 1942 roku Gena, jej matka i siostry Miriam i Hela zostały wysłane do obozu koncentracyjnego Plaszow. Siostra Miriam i jej mąż zostali zastrzeleni po tym, jak zostali przyłapani na próbach przemytu jedzenia do obozu w Płaszowie[1].
W grudniu 1944 roku Gena, Hela były udział w ostatnim marszu więźniów z Płaszowa do obozu zagłady Auschwitz-Birkenau. Tam jej siostra został poddana eksperymentom medycznym i zmarła w szpitalu obozowym[1][2]. Miesiące później Gena wraz z matką brały udział w marszu śmierci do KL Buchenwald, skąd zostały wysłane do obozu Bergen-Belsen. Pracowała tam w szpitalu, gdzie opiekowała się 15-letnią Anne Frank, która była śmiertelnie chora[2][3][4][5].
W kwietniu 1945 roku, podczas wyzwalania obozu Bergen-Belsen, poznała brytyjskiego żołnierza Normana Turgla. Poślubiła go sześć miesięcy później, 7 października 1945 roku w synagodze w Lubece. Ceremonii przewodniczył rabina Leslie Hardman, który był także kapelanem wojskowym[1][6][7]. Jej suknia ślubna wykonana była ze spadochronu armii brytyjskiej. Obecnie znajduje się jako eksponat w Imperial War Museum w Londynie[8]. Wraz z mężem, również pochodzenia żydowskiego, wyjechała do Anglii i osiadła w Hendon w północno-zachodnim Londynie. Brytyjska prasa nazwała ją „Oblubienicą z Belsen”[1][3]. Para miała troje dzieci[9]. Matka Gene również przeżyła obóz i wyjechała do Anglii, gdzie zamieszała z córką[1][2]. Turgel po śmierci męża w 1995 roku zamieszkała w Stanmore, w gminie London Borough of Harrow[2].
W 1987 roku Turgel opublikowała autobiograficzną książkę I Light a Candle, której współautorką jest dziennikarka Veronicą Groocock[1]. Wcześniej jej wspomnienia zostały nagrane na kasetach w 1992 roku. Przez wiele lat zapraszana była przez szkoły i uniwersytety, gdzie jako współczesny świadek opowiadała o ludobójstwie jakiego dopuścili się Niemcy w czasie II wojny światowej[2][6][10]. Za swoje zasługi została odznaczona w 2011 roku przez królową Elżbietę II Orderem Imperium Brytyjskiego mianowany (MBE)[11]. Grób Geny Turgel znajduje się na cmentarzu żydowskim w Bushey, w hrabstwie Hertfordshire, w dystrykcie Hertsmere[4][12].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g Angela Lambert: From out of the horror, a love story. Independent.co.uk. [dostęp 2020-03-15]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Neil Genzlinger: Gena Turgel, Holocaust Survivor With a Love Story, Dies at 95. The New York Times, 2018-06-13. [dostęp 2020-03-15].
- ↑ a b c Natasha Sheldon: The Remarkable Story of Gena Turgel, The Bride of Belsen. Historycollection.co. [dostęp 2020-03-15]. (ang.).
- ↑ a b c Harriet Sherwood: Gena Turgel, Holocaust survivor known as Bride of Belsen, dies. The Guardian. [dostęp 2020-03-15]. (ang.).
- ↑ Andrea Diaz: Holocaust survivor who treated Anne Frank in a concentration camp is dead at 95. CNN. [dostęp 2020-03-15]. (ang.).
- ↑ a b Heartfelt tributes to Gena Turgel: ‘A shining light has gone out and will never be replaced’. Jewish News. [dostęp 2020-03-15]. (ang.).
- ↑ Leslie Hardman was one of the first to enter Belsen concentration camp. WalesOnline. [dostęp 2020-03-15]. (ang.).
- ↑ Dress, wedding, parachute silk, Belsen. Imperial War Museum. [dostęp 2020-03-15]. (ang.).
- ↑ Penny Marshall: The Bride of Belsen: A love story born amidst the horror. ITV. [dostęp 2020-03-15]. (ang.).
- ↑ James Morris James Morris: Holocaust memorial: Gena Turgel tells Islington pupils ‘it’s my duty to tell survival story’. Islington Gazette. [dostęp 2020-03-15]. (ang.).
- ↑ Emily Burack: This Remarkable Bubbe & Holocaust Survivor Helped Anne Frank in her Last Moments. Kveller.com. [dostęp 2020-03-15]. (ang.).
- ↑ Theresa May pays tribute to Holocaust survivor Gena Turgel during PMQs. Jewish News. [dostęp 2020-03-15]. (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Zdjęcie ślubne Geny Goldfinger i Normana Turgela
- Gena Turgel w bazie IMDb (ang.)