Ganapati sampradaja

Ganapati sampradaja (też ganapatipanth) – tradycja religijna w hinduizmie, ukierunkowana na boga o imieniu Ganapati (czyli Ganeśa). Współcześnie podzielona jest na sześć nurtów. Jej członkowie to ganapatjowie (trl. ganapatja).

Historia

Powstanie tej tradycji datuje się na okres od V do VII stulecia. Szczyt popularności przypadł na X wiek. Wyznawców tej tradycji z powodzeniem próbował nawracać Adi Śankara.

Pisma doktrynalne

Upaniszady

Tradycja posługuje się upaniszadami przynależącymi do tradycji Atharwawedy:

• Ganapatitapanijopaniszad
• Ganapatopanishad (श्रीगणपत्यथर्वशीर्षोपनिषद्, śrīgaṇapatyatharvaśīrṣopaniṣad)

Purany

• Ganeśapurana – zawierająca Ganesagitę
• Mudgalapurana (मुद्गलपुराणम्, mudgalapurāṇam)
• Ganapatiupapurana

Bóstwo naczelne

Ganapati pojmowany jest jako wiecznie istniejąca istota i pierwsza przyczyna stworzenia. Jego tworami są między innymi:

• maja
• Brahma.

Pisma wczesnego okresu, polecają kult pięciu form Ganapatiego, w powiązaniu z im odpowiadającymi partnerkami (śakti). Te pięć form Ganapatiego to:

1. Ucchisztaganapati
2. Mahaganapati
3. Urdhwaganapati
4. Pingalaganapati
5. Lakszmiganapati.

Kult tantryczny

Bóg o imieniu Ganeśa jest pochodzenia przedwedyjskiego.

Część praktyk ganapatjów jest w opozycji do wykładni z Wed i przynależy do tradycji tantrycznej wamaćara.

Niektóre z jego pięciu tantrycznych form właściwe są dla praktyk magicznych, inne przedstawiają Ganapatiego z właściwymi formie żonami, zatopionego w ekstazie.

Nurty

Pierwotne wyznanie Ganapatiego rozpadlo się na sześć nurtów, o nazwach częściowo zbieżnych z pięcioma imionami form boga wczesnego okresu. Te współczesne sześć nurtów tradycji Ganapatjów to:

1. Mahaganapati
2. Uććhisztaganapati
3. Harindraganapati
4. Nawamitaganapati
5. Swarnaganapati
6. Santanganapati.