Gabriel Kolenda
Gabriel Kolenda OSBM, herbu Bełty (ok. 1606, zm. 11 lutego 1674 w Supraślu) – unicki (greckokatolicki) działacz religijny Rzeczypospolitej, metropolita kijowski (od 1665), administrator diecezji łucko-ostrogskiej (od 1668).
| Metropolita kijowski | ||
.jpg)
| ||
| ||
| Kraj działania | ||
|---|---|---|
| Data urodzenia | ||
| Data i miejsce śmierci | ||
| Miejsce pochówku | ||
| Metropolita kijowski | ||
| Okres sprawowania |
1665–1674 | |
| Arcybiskup koadiutor połocki | ||
| Okres sprawowania |
1652–1665 | |
| Wyznanie | ||
| Kościół | ||
| Sakra biskupia |
1652 | |
| Data konsekracji |
1652 | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Konsekrator | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Życiorys
edytujW 1626 r. wstąpił do unickiego zakonu bazylianów. Jako kleryk uczył się na akademiach w Braniewie (1627–1630), Wiedniu i Rzymie (1633–1639). W 1636 roku studiował w Kolegium Greckim w Rzymie[1]. W 1633 r. wyświęcony na prezbitera. W latach 1642–1655 pełnił funkcję koadiutora przy metropolicie unickim Antonim Sielawie, natomiast od 1653 był koadiutorem biskupstwa połockiego. W 1655 wybrany na arcybiskupa połockiego oraz na czasowego administratora metropolii kijowskiej. Funkcję tę pełnił do 1665 r., kiedy zatwierdzony został na funkcję metropolity. W latach 1666–1674 był protoarchimandrytą (generałem) zakonu bazylianów. Od 1655 r. aż do swojej śmierci pełnił funkcję archimandryty klasztoru Bazylianów w Supraślu. Na skutek wojny toczącej się w latach 1654–1667, ukrywał się przed Kozakami oraz Szwedami. Starał się doprowadzać do przechodzenia do Kościoła unickiego parafii i klasztorów prawosławnych. Kolenda rozpowszechniał kult Jozafata Kuncewicza – władyki połockiego, jednego z najbardziej zagorzałych propagatorów unii kościelnej, zamordowanego w 1623 przez prawosławnych mieszkańców Witebska. W 1655 r. uchodząc z metropolitą Antonim Sielawą z Połocka, zabrali sarkofag z relikwiami męczennika i na 10 lat pozostawili w klasztorze w Supraślu, którego Gabryiel Kolenda był archimandrytą. W 1668 r. został mianowany administratorem unickiej diecezji łucko-ostrogskiej. Jako metropolita znany był ze śmiałych wypowiedzi nasiąkniętych duchem kontrreformacyjnym. Pragnął narzucić unię mieszczanom witebskim z powodu zamordowania w tym mieście Jozafata Kuncewicza. Był elektorem Michała Korybuta Wiśniowieckiego w 1669 roku z województwa wileńskiego[2], podpisał jego pacta conventa[3]. W 1670 r. grzmiał na rajców Witebska za dozwolenie na wybudowanie za miastem (na prywatnej ziemi pisarza miejskiego), świątyni prawosławnej. Pisał wówczas: „Jeśli tedy nie przestaniecie tych schadzek i dum moskiewskich o schizmie, tedy przyjdzie mi się ująć o krew Błogosławionego Jozafata, która z Województwa Witebskiego cała już była wykorzeniła schizmę”.
Domagał się również pełnej niezależności unitów. Protestował przeciwko próbom podporządkowania Cerkwi unickiej episkopatowi rzymskokatolickiemu w Polsce. Domagał się też zakazu pobierania przez łacinników dziesięciny od unitów. Uwolnił też wiele unickich klasztorów spod władzy prowincji zakonnych, tworząc z nich klasztory autonomiczne (archimandrie) podległe władzy metropolity. Na kapitule bazylianów w Supraślu w 1661 r. ogłosił siebie protoarchimandrytą (generałem) tego zakonu. Ponownie wybrany na głowę zgromadzenia na kapitule w Brześciu w 1666 r. Usamodzielnienie kilku klasztorów bazyliańskich wywołało wewnętrzny konflikt w episkopacie unickim.
Bibliografia
edytuj- Іриней Назарко. “Київські і галицькі митрополити: біографічні нариси (1590–1960)”. – Рим, 1960. С. 51–57.
- Religija i Carkwa na Belarusi. Encyklapedyczny dawednik, Mińsk 2001, s. 139–140
- Miesięcznik Supraśl-Nazukos, 2005, nr 222/7
- Mikołaj Ratkiewicz, Kronika Lawry Supraskiej, „Archeograficzeskij sbornik dokumientov otnosjaszczichsja k istorii severozapadnoj Rusi”, 1870, t. 9, s. 223–253
- Archbishop Havryil Kolenda [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2014-05-04] (ang.).
Przypisy
edytuj- ↑ Dmytro Blazejowskyj, Ukrainian and Bielorussian students at the Pontifical Greek College of Rome (1576–1976), Analecta Ordinis S. Basilli Magni, Sect. II, vol. X (XVI), fasc. 1–4, Romae 1979, s. 154.
- ↑ Porządek na seymie Walnym Electiey. Między Warszawą a Wolą przez opisane artykuły do samego tylko aktu Elekcyey należące uchwalony y postanowiony, roku [...] 1669 [słow.] dnia wtorego [...] maia, [b.n.s.]
- ↑ Porzadek na seymie walnym electiey między Warszawą a Wolą przez opisane artykuły do samego tylko aktu elekcyey należące vchwalony y postanowiony, Roku Pańskiego tysiąc sześćset sześćdziesiąt dziewiątego dnia wtorego miesiąca maia. [b.n.s]