Góra Zamkowa (Pojezierze Wschodniosuwalskie)
Góra Zamkowa (zwana też Zamczysko[1]) – morenowe[2] wzniesienie na Pojezierzu Suwalskim, w powiecie suwalskim, w gminie Jeleniewo, na terenie wsi Szurpiły[2]. Położone jest pomiędzy jeziorami: Szurpiły (od południa), Jegłówek (od północy) i Kluczysko (od zachodu). Wierzchołek góry znajduje się na wysokości 45 metrów ponad powierzchnią otaczających ją jezior, na wysokości bezwzględnej 228 m n.p.m.[3][4] Góra Zamkowa jest jednym z najciekawszych zabytków budownictwa obronnego[2] oraz najważniejszym stanowiskiem archeologicznym[5] na Suwalszczyźnie.
 Widok od strony zachodniej z niewielkiej łąki. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie | |
| Pasmo | |
| Wysokość |
228,1 m n.p.m. |
Położenie na mapie gminy Jeleniewo  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu suwalskiego  | |
 54°14′01″N 22°53′07″E/54,233611 22,885278
| |
Historia
edytujPierwsze dowody stałego osadnictwa datowane są na epokę brązu (X-XIII wiek p.n.e.)[3]. We wczesnym średniowieczu Suwalszczyznę zamieszkiwali Jaćwingowie – jedno z plemion zachodniobałtyckich[2]. Wykonali oni na Górze Zamkowej znaczne roboty ziemne (przełom V i VI wiek n.e.)[3]. Po wybraniu ziemi ze szczytu uzyskano płaską powierzchnię, której brzeg umocniono wałem o konstrukcji przekładkowej[3], polegającej na naprzemiennym ułożeniu warstw pni drzew, faszyny, kamieni oraz zasypaniu całości żwirem i gliną. Wewnątrz wału zbudowano domy mieszkalne, tworzące okolnicę wokół pustego majdanu[3].
Na początku IX wieku domy zostały rozebrane[3], a szczyt Góry Zamkowej stał się miejscem kultu religijnego[3]. Na ruinach wałów, od strony wschodniej palono święte ogniska[3]. Na początku X wieku w połowie zbocza wzniesiono wał obronny[3] o obwodzie ponad 800 metrów[3][5]. Zbocze góry poniżej wału wyłożono głazami[3]. Po wewnętrznej stronie wzniesiono przyparte do wału domy mieszkalne[3]. Przypuszczalnie były to pomieszczenia służące załodze trzymającej straż nad okolicą[3]. Od najłatwiej dostępnej i najtrudniejszej do obrony strony południowej wykonano przekop łączący jezioro Szurpiły z jeziorem Kluczysko i napełniono go wodą[3]. Obronę od strony jezior zapewniał system wież obserwacyjnych[3].
W roku 1283 góra została zdobyta przez Krzyżaków[2][6], co zakończyło świetność grodziska[2]. Gród stał się miejscem sporów między Państwem Krzyżackim a Litwinami[2]. Ostatecznie góra stała się własnością Litwinów, którzy postawili na wzniesieniu domek myśliwski[2].
Walory krajobrazowe
edytujWidok z Góry Zamkowej obejmuje otaczające ją jeziora oraz sąsiednie wzgórza, w tym, od wschodu, Górę Kościelną[3] i Górę Cmentarną[3]. Od południowego wschodu do Góry Zamkowej dociera wąska zatoka jeziora Szurpiły, zwana Jodeł[3], zamknięta wysoką wyspą – Pustelnią[3].
U podnóża góry znajduje się głaz – pomnik przyrody[6].
Legendy
edytujZ Górą Zamkową związane są liczne legendy. Według jednej z nich na górze do dzisiaj odnaleźć można „ślady trzech bram zamkowych, lochy podziemne i pozostałości warowni”[1]. Krążą również pogłoski dotyczące znajdowania przez okolicznych rolników kości ludzkich, grotów strzał oraz łańcuchów[1]. W okolicy pobliskich wsi Wodziłki i Szurpiły ktoś miał odnaleźć uzbrojenie krzyżackie oraz „znaczną ilość pieniędzy”[1].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Janusz Kopciał: Legendy, podania: Góra Zamkowa. [w:] Legendy i baśnie Suwalszczyzny. Wydawnictwo Hańcza [on-line]. 24 lipca 2003. [dostęp 2009-12-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (20 stycznia 2012)].
- ↑ a b c d e f g h Zamkowa Góra na PTTK
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Stowarzyszenie „Ziemia Sejneńska”: Góra Zamkowa. Sejny: Stowarzyszenie „Ziemia Sejneńska”, 2009, s. 4.
- ↑ Góra zamkowa na PTTK. [dostęp 2009-12-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-04-20)].
- ↑ a b Góra Zamkowa na wolf-5.suwalki.com.pl. [dostęp 2009-12-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-20)].
- ↑ a b Przewodnik e-mazury. [dostęp 2009-12-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-12-11)].
Linki zewnętrzne
edytuj- Strona archeologów pracujących obok Zamkowej Góry. archeo.suwalskie.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-14)].