Górażdże
Górażdże (dodatkowa nazwa w j. niem. Goradze) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie krapkowickim, w gminie Gogolin.
| wieś | |
 Górażdże | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
793[2] |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
47-316[3] |
| Tablice rejestracyjne |
OKR |
| SIMC |
0494930 |
Położenie na mapie gminy Gogolin  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krapkowickiego  | |
 50°31′42″N 18°00′32″E/50,528333 18,008889[1]
| |
Nazwa
edytujW alfabetycznym spisie miejscowości na terenie prowincji śląskiej wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie wymieniona jest jako Gorasdze oraz Gorażdz[4].
W 1935 roku zmieniono nazwę z Goradze na Waldenstein[5].
Historia
edytujW 1910 r. Górażdże posiadały 530 mieszkańców - 497 mówiących językiem polskim, 2 językiem polskim i niemieckim, 31 językiem niemieckim. Głównym źródłem utrzymania ludności był przemysł. W wyborach komunalnych z listopada 1919 r. oddano 88 głosów na kandydatów polskich (na ogólną liczbę 134), zdobywając 6 z 9 mandatów. Podczas plebiscytu z 20 marca 1921 r. spośród 342 uprawnionych do głosowania (w tym 98 emigrantów) 149 głosowało za Polską, 185 za Niemcami. Górażdże pozostały w granicach Niemiec[6].
W październiku 1920 r. powstało w Górażdżach liczące 17 członków gniazdo polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”[6].
Podczas III powstania śląskiego, w pierwszej jego fazie, Grupa Destrukcyjna Konrada Wawelberga planowała wysadzić w powietrze wiadukt w rejonie Górażdży - akcja nie powiodła się. 15 maja 1921 r. wieś została zajęta w toku odwetowego rajdu sił Podgupy „Bogdan” w lasy opolskie na wieść o zbrodni niemieckiej dokonanej na powstańcach i cywilach w Strzebniowie. 19 maja powstańcy opuścili Górażdże na rozkaz Naczelnej Komendy Wojsk Powstańczych. 21 maja z rejonu Górażdży rozpoczęło się natarcie batalionu hrabiego von Strachwitza i kompanii Koppego z Marinebrigade Ehrhardt na Kamień Śląski i Kamionek. Wskutek niemieckiego terroru popowstaniowego zginęli następujący mieszkańcy Górażdży: Jan Cybik, Franciszek Cybik, Paweł Konieczko, Walenty Konieczko, Teodor Krzewia, Franciszek Przybyła, Wilhelm Skrzydło[6].
Historia wydobycia wapienia
edytujWe wsi już w pierwszej połowie XIX wieku rozpoczęto intensywne wydobycie wapieni triasowych do produkcji wapna. Z tego okresu zachowało się kilka szybowych pieców wapienniczych[7]. Otwarcie linii kolejowej Opole – Kędzierzyn w 1845, ze stacją w Górażdżach umożliwiło dalszy rozwój przemysłu. W latach 60. XX wieku zaczęto rozbudowywać kamieniołomy, w związku ze zwiększeniem produkcji wapna i otwarciem w 1966 nowego zakładu wapienniczego. W 1973–1977 zbudowano Cementownię Górażdże (umiejscowioną w sąsiedniej wsi Chorula), jedną z większych i nowocześniejszych w kraju. Bazuje ona na wydobyciu w kamieniołomie Górażdże. W 1993 zakład wapienniczy i cementownię przejęła firma HeidelbergCement. Wkrótce potem przeprowadzono szereg modernizacji zakładów wydobywczych i produkcyjnych. Obecnie we wsi działa jeden z większych w Polsce kamieniołomów wapienia[7] oraz duży zakład wapienniczy należący do LHOIST S.A.
Zabytki
edytujDo wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są dwa piece szybowe do wypału wapna, z 1823 r.[8]
Osoby związane z miejscowością
edytuj- Mateusz Gucman (1980) – polski zapaśnik
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 35814
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-05].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 330 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Johann Georg Knie, Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, s. 198, OCLC 751379865 (niem.).
- ↑ Landkreis Gross Strehlitz. geschichte-on-demand.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-11-17)]..
- ↑ a b c Encyklopedia powstań śląskich, Opole: Instytut Śląski w Opolu, 1982, s. 151.
- ↑ a b Robert Niedźwiedzki, Joachim Szulc, Marek Zarankiewicz, 2012: Przewodnik geologiczny. Kamienne skarby Ziemi Annogórskiej. Wyd.: Stowarzyszenie Kraina św. Anny, strony 74-75. ISBN 978-83-63036-04-1.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 49.