Fregaty typu Peder Skram
Fregaty typu Peder Skram – seria dwóch duńskich fregat z okresu zimnej wojny.
 „Peder Skram” | |
| Kraj budowy | |
|---|---|
| Użytkownicy | |
| Stocznia | |
| Wejście do służby |
1966 |
| Wycofanie |
1995 |
| Zbudowane okręty |
2 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
2200 t standardowa |
| Długość |
112,6 m |
| Szerokość |
12 m |
| Zanurzenie |
4,3 m |
| Napęd |
CODOG: 1 silnik wysokoprężny o mocy 4800 KM, 2 turbiny gazowe o mocy 18 400 KM, 2 śruby |
| Prędkość |
32 węzły |
| Zasięg |
2500 Mm przy 18 w |
| Załoga |
200 |
| Uzbrojenie |
• od 1977: |
Okręty zostały zbudowane w Danii w Helsingør. Główne uzbrojenie stanowiły cztery działa uniwersalne kalibru 127 mm. Po modernizacji uzbrojono je w pociski przeciwlotnicze bliskiego zasięgu Sea Sparrow i pociski przeciwokrętowe Harpoon.
Historia
edytujFregaty typu Peder Skram były pierwszymi okrętami tej wielkości zbudowanymi w Danii po wojnie i również pierwszymi nowoczesnymi powojennymi okrętami bojowymi nabytymi przez marynarkę Danii[a]. Zostały zbudowane z udziałem pomocy finansowej USA dla krajów NATO[1]. Zaprojektowano je w Danii i zbudowano w stoczni Helsingør Jærnskibs- og Maskinbyggeri w Helsingør[2].
W latach 1976–78 oba okręty poddano modernizacji, instalując zamiast części artylerii uzbrojenie rakietowe[3].
| Nazwa (znak taktyczny) | Położenie stępki | Data wodowania | Wejście do służby | Los |
|---|---|---|---|---|
| Peder Skram (F352) | 25 września 1964 | 20 maja 1965 | 30 czerwca 1966 | wycofany w latach 90., okręt-muzeum |
| Herlulf Trolle (F353) | 18 grudnia 1964 | 4 września 1965 | 16 kwietnia 1967 | skreślony w 1995 |
Opis
edytujOpis ogólny i architektura
edytuj
Okręty miały kadłub gładkopokładowy ze wzniosem pokładu na dziobie i niewielkim wzniosem na rufie oraz mocno wychyloną prostą dziobnica[4]. Na pokładzie dziobowym znajdowała się wieża artylerii, a pierwotnie za nią druga w superpozycji na piętrze nadbudówki. Na większej części długości okrętu rozciągała się masywna grupa kilkukondygnacyjnych nadbudówek[4]. W jej przedniej części znajdowała się nadbudówka dziobowa z przeszklonym pomostem nawigacyjnym, stanowiąca podstawę dla masztu i połączona z przednim kominem w jej tylnej części[4]. Najbardziej wyróżniającym okręty elementem były dwa szeroko rozstawione stożkowate kominy o różnym kształcie i wysokości, z czego pierwszy większy, malowane w górnej części na czarno[4]. Przed drugim kominem był drugi mały maszt, stanowiący podstawę dla radarów[4]. Na pokładzie rufowym po modernizacji zamontowano wyrzutnię pocisków przeciwlotniczych RIM-7 Sea Sparrow[4].
Wyporność standardowa wynosiła 2200 ton, a pełna 2720 ton[1]. Inne źródła podają wyporność standardową 2030 ton[3]. Długość całkowita wynosiła 112,6 m, natomiast na linii wodnej 108 m[1]. Szerokość wynosiła 12 m, a zanurzenie 4,3 m[1].
Uzbrojenie
edytujcropped.jpg)
Pierwotnie okręty nie posiadały uzbrojenia rakietowego, a główne uzbrojenie artyleryjskie stanowiły cztery amerykańskie armaty uniwersalne kalibru 127 mm (5 cali) o długości lufy L/38 (38 kalibrów)[1]. Zamontowane były w dwóch wieżach dwudziałowych Mk 38 umieszczonych w superpozycji na dziobie[3]. Uzupełniały je cztery pojedyncze armaty przeciwlotnicze 40 mm Bofors w wieżach po obu stronach tylnego komina (wyżej) i nadbudówki rufowej (niżej)[1].
Początkowo okręty posiadały jedną potrójną wyrzutnię torped kalibru 533 mm, zastąpioną następnie przez dwie podwójne wyrzutnie tego samego kalibru zamontowane na pokładzie na burtach[1]. Służyły one głównie do odpalania torped do zwalczania okrętów podwodnych[3]. Według projektu miały otrzymać także wyrzutnię rakietowych bomb głębinowych Terne, lecz zrezygnowano z niej[1]. Uzbrojenie przeciw okrętom podwodnym uzupełniały klasyczne bomby głębinowe[3][1].
W latach 1976–77 „Herlulf Trolle”, a w latach 1977-78 „Peder Skram” przeszły modernizację, w trakcie której usunięto drugą wieżę dwóch dział kalibru 127 mm i zamontowano w tym miejscu, na piętrze nadbudówki dziobowej dwa typowe bloki po cztery rurowe wyrzutnie amerykańskich pocisków przeciwokrętowych Harpoon[3]. Przy tym, jeden blok wyrzutni ustawiono w kierunku do przodu, a drugi do tyłu[3]. Na pokładzie rufowym natomiast zamontowano wyrzutnię pocisków przeciwlotniczych krótkiego zasięgu RIM-7 Sea Sparrow, z ośmioma kontenerami startowymi[1]. Według części źródeł, dwururowe wyrzutnie torped kalibru 533 mm zamieniono na trzyrurowe szwedzkie wyrzutnie kalibru 324 mm[b].
Napęd
edytujFregaty otrzymały mieszany układ napędowy w układzie CODOG, składający się z silników wysokoprężnych dla prędkości ekonomicznej i turbin gazowych dla prędkości maksymalnej, pracujących na dwa wały śrub. Dwie amerykańskie turbiny gazowe Pratt & Whitney GG 4A-3 miały łączną moc maksymalną 44 000 KM[c]. Napęd marszowy stanowiły dwa silniki wysokoprężne General Motors 16-567D o mocy łącznej 4800 KM[d]. Prędkość maksymalna na turbinach gazowych wynosiła 32 węzły, a prędkość ekonomiczna na silnikach 18 węzłów[1][e]. Zasięg wynosił 2500 mil morskich przy prędkości 18 w i 800 Mm przy 28 w[1].
Wyposażenie
edytujSkrót służby
edytujOkręty weszły do służby w marynarce Danii w latach 1966-67 i uczestniczyły w jej ćwiczeniach oraz wspólnych manewrach państw NATO.
11 czerwca 1980 roku „Peder Skram” ze stawiaczem min „Falster” przechwycił w rejonie wyspy Hesselø, i agresywnie manewrując, zmusił do wycofania polski okręt dowodzenia desantem ORP „Grunwald” wykonujący prawdopodobnie misję rozpoznawczą wybrzeża Danii[5].
W 1987 roku okręty wycofano do rezerwy[1]. „Peder Skram” został zachowany jako okręt-muzeum w Kopenhadze[6].
Zobacz też
edytuj- Porównywalne okręty:
- Fregaty typu Oslo – norweskie fregaty z lat 60.
- Fregaty typu Commandant Rivière – francuskie fregaty powojenne
- Fregaty typu Tribal – brytyjskie fregaty z lat 60.
- Fregaty typu Leander – brytyjskie fregaty z lat 60.
- Niszczyciele typu 101 – zachodnioniemieckie niszczyciele z lat 60. o podobnych możliwościach
Uwagi
edytuj- ↑ Na podstawie Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 ↓, s. 73-80 – do tamtej pory Dania posiadała z większych jednostek, oprócz okrętów budowy wojennej, włoskie korwety typu Bellona z lat 50. o małych możliwościach oraz małe fregaty własnej konstrukcji typu Hvidbjornen, będące faktycznie okrętami inspekcyjnymi rybołówstwa
- ↑ Tak podaje Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 ↓, s. 76, natomiast Jane’s Fighting Ships 1986-87 ↓, s. 128 podaje nadal wyrzutnie torped 533 mm i takie są na „Peder Skram” jako okręcie-muzeum
- ↑ Tak według Jane’s Fighting Ships 1986-87 ↓, s. 128. W Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 ↓, s. 76 niejasne informacje o turbinach GG 4A-3 o mocy 37.000 KM (szczytowej 44.000 KM) oraz turbinie General Electric LM2500 o mocy 18.400 KM (być może błąd redakcyjny)
- ↑ Tak według Jane’s Fighting Ships 1986-87 ↓, s. 128. Według Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 ↓, s. 76 jest jeden silnik MTU 20V956 o tej samej mocy 4800 KM
- ↑ W Jane’s Fighting Ships 1975-76 ↓, s. 92 prędkość maksymalna 30, ekonomiczna 18 węzłów, w Jane’s Fighting Ships 1986-87 ↓, s. 128 prędkość na turbinach 32,5, na silnikach 16 węzłów
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 ↓, s. 76
- ↑ Jane’s Fighting Ships 1975-76 ↓, s. 92
- ↑ a b c d e f g h i j k l Jane’s Fighting Ships 1986-87 ↓, s. 128
- ↑ a b c d e f Na podstawie Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 ↓, s. 76 (rysunek i fotografia)
- ↑ Tomasz Grotnik. Grunwald w opałach. „Morze, Statki i Okręty”. 12/2009. XIV (96), s. II okładki, grudzień 2009. Warszawa: Magnum X.
- ↑ Andrzej Nitka. Kopenhaga oczami morskiego hobbysty. „Morze, Statki i Okręty”. 4/2008, s. 79, kwiecień 2008. Warszawa: Magnum X.
Bibliografia
edytuj- Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
- Jane’s Fighting Ships 1975-76. John Moore (red.). Nowy Jork: Franklin Watts, 1975. ISBN 0-531-03251-5. (ang.).
- Jane’s Fighting Ships 1986-87. John Moore (red.). Londyn: Jane’s Publishing Company, 1986. ISBN 0-7106-0828-4. (ang.).