František Tomášek

František Tomášek (ur. 30 czerwca 1899 w Studénce na Morawach, zm. 4 sierpnia 1992 w Pradze) – czeski duchowny rzymskokatolicki, kardynał, 34. arcybiskup metropolita Pragi.

František Tomášek

Kardynał prezbiter
Laxabo rete Zarzucę sieci
Kraj działania	Czechy
Data i miejsce urodzenia	30 czerwca 1899 Studénka
Data i miejsce śmierci	4 sierpnia 1992 Praga
Miejsce pochówku	Katedra świętego Wita
Arcybiskup metropolita praski
Okres sprawowania	30 grudnia 1977–27 marca 1991
Prymas
Okres sprawowania	30 grudnia 1977–27 marca 1991
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat	5 lipca 1922
Nominacja biskupia	12 października 1949 biskup pomocniczy Ołomuńca tytularny biskup Buto
Sakra biskupia	13 października 1949
Kreacja kardynalska	24 maja 1976 (in pectore, ujawnione 27 czerwca 1977) Paweł VI
Kościół tytularny	Ss. Vitale, Valeria, Gervasio e Protasio
Odznaczenia

Sukcesja apostolska

Data konsekracji	13 października 1949
Konsekrator	Joseph Matocha
Konsekrowani biskupi Jan Lebeda 1988 Antonín Liška 1988 Josef Koukl 1989 František Radkovský 1990 František Lobkowicz 1990
Współkonsekrowani biskupi Jan Pasztor 1973 Jozef Feranec 1973 Julius Gábriš 1973 Josef Vrana 1973

Życiorys

Urodził się jako drugie z sześciorga rodzeństwa. Uczęszczał do liceum w Ołomuńcu. Pod koniec I wojny światowej służył w armii. Po zakończeniu nauki szkolnej wstąpił do seminarium duchownego.

Kapłaństwo

5 lipca 1922 przyjął święcenia kapłańskie z rąk arcybiskupa ołomunieckiego Antonina Stojana. 12 października 1949 mianowano go biskupem pomocniczym w Ołomuńcu (tyt. Butus), sakrę biskupią przyjął dzień później w tajemnicy wobec groźby prześladowań. Od 22 lipca 1951 do 28 maja 1954 był internowany w komunistycznym obozie w miejscowości Želiv.

W latach 1962–1965 jako jedyny biskup z Czechosłowacji uczestniczył w obradach Soboru Watykańskiego II. 18 lutego 1965 został mianowany apostolskim administratorem archidiecezji praskiej, po wyjeździe z Czechosłowacji abp Josefa Berana. Zabiegał o rehabilitację swojego poprzednika przez władze komunistyczne.

W dniu 24 maja 1976 papież Paweł VI mianował go kardynałem in pectore. Nominację tę ogłoszono 27 czerwca 1977, nadając mu tytuł prezbitera Ss. Vitale, Valeria, Gervasio e Protasio. 30 grudnia 1977 mianowany 34. arcybiskupem Pragi. 27 marca 1991 papież Jan Paweł II przyjął jego rezygnację z posługi biskupiej. Był wówczas najstarszym urzędującym kardynałem świata, miał 92 lata.

11 stycznia 1990 wezwał naród do pojednania z Niemcami. W liście do biskupów niemieckich nazwał wypędzenie Niemców „bezprawnym i nieludzkim czynem”.

Wobec opozycji lat 70. i 80.

Początkowo był ostrożny wobec Karty 77 i podpisał wymuszony przez władze list dystansujący się od tej inicjatywy. W latach 80. zbliżył się do niezależnych środowisk katolickich. Jego doradcami zostali m.in. Oto Mádr, Josef Zvěřina, Tomáš Halík. Pod ich wpływem mocniej wsparł inicjatywy antykomunistyczne. W styczniu 1988 wsparł zbiórkę podpisów pod petycją do władz, w której domagano się poszanowania swobód religijnych, organizowaną przez Augustina Navratila. Tego ostatniego wspierał publicznie po jego uwięzieniu i skazaniu we wrześniu 1988. Sama petycja zgromadziła 600 tys. podpisów.

3 marca 1988 przyjął delegację Karty 77 i okazywał jej konsekwentnie swoje poparcie. W latach 1988–1989 wielokrotnie publicznie potępiał represje, które spotykały uczestników niezależnych demonstracji, także tych nie związanych wprost z Kościołem katolickim, m.in. 25 marca 1988, 21 sierpnia 1989. Poparł uczestników aksamitnej rewolucji.

Ordery i wyróżnienia

• Doktor honoris causa Uniwersytetu Karola w Pradze (1990)
• Order Masaryka I Klasy(1991)

Bibliografia

• Andrzej Grajewski Kompleks Judasza, wyd. „W drodze”, Poznań 1999
• biogram F. Tomáška na stronie www.catholic-hierarchy.org
• sylwetka w słowniku biograficznym kardynałów Salvadora Mirandy