Franciszek Kręcki
Franciszek Leon Kręcki (ur. 16 kwietnia 1883 w Borzestowie k. Kartuz, zm. zamordowany 22 marca 1940 w Stutthofie) – polski prawnik, dyrektor banku, działacz kaszubski i polonijny w Gdańsku.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | |
| Formacja | |
| Stanowiska |
d-ca Organizacji Wojskowej „Pomorze” |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca |
finansista, prawnik, działacz społeczny |
| Odznaczenia | |
   
| |
Życiorys
edytujPochodził z drobnoszlacheckiej rodziny kaszubskiej herbu Bończa odmienna[1] przydomku szlacheckiego Kręckich „Bobrius”[2]. Syn Konstantego[3] i Lukrecji z d. Warzewska[4]. Franciszek Kręcki był bratem działaczki pomorskiej Marii Lukrecji Bobrius-Kręckiej[3].
Ukończył gimnazjum w Chełmnie. Studiował prawo w Królewcu, Berlinie i Heidelbergu[5][4], gdzie uzyskał uprawnienia do prowadzenia kancelarii adwokackiej, a następnie doktorat. Władze pruskie nie pozwoliły mu jednak otworzyć własnej kancelarii.
Od 1907 związał się z Gdańskiem, gdzie został jednym z dyrektorów Domu Handlowego i Komisowego „Ceres”. W październiku 1919 firma ta została przekształcona w gdański oddział Banku Kwilecki, Potocki i Spółka, a Kręcki był przez cały okres 1919-1939 jego dyrektorem. Zasiadał też m.in. w zarządzie Gdańskiej Giełdy Papierów Wartościowych i Dewiz, w radach nadzorczych The British and Polish Trade Bank i Bank von Danzig, członkiem Związku Polskich Kupców i Przemysłowców.
Należał do pierwszych członków założonego przez Friedricha Lorentza w 1907 w Kartuzach Kaszubskiego Towarzystwa Ludoznawczego, wspólnie z Aleksandrem Majkowskim wydawał czasopismo „Gryf”, przez pewien czas samodzielnie kierował jego redakcją. 22 sierpnia 1912 został skarbnikiem Towarzystwa Młodokaszubów. Od 1911 był prezesem gdańskiego gniazda Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Był też członkiem Bractwa Pomorskiego w Toruniu (1921) oraz Zrzeszenia Miłośników Kaszubszczyzny „Stanica”, również w Toruniu (1936).
Podczas I wojny światowej w 1914 wcielony do armii niemieckiej[4]. Po powrocie do Gdańska w latach 1918–1920 kierował gdańskim podkomisariatem Naczelnej Rady Ludowej i tajną Organizacją Wojskową „Pomorze”, przygotowywaną na wypadek zbrojnego powstania w celu przyłączenia Pomorza do Polski.
Po utworzeniu Wolnego Miasta Gdańska włączył się niezwykle aktywnie w życie Polonii. Wstąpił do utworzonego w 1922 Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki, wspierał finansowo wydawany przez nie „Rocznik Gdański”, udzielał się w Gdańskiej Macierzy Szkolnej. W 1935, po utworzeniu Gdańskiego Okręgu Związku Harcerstwa Polskiego został jego prezesem; do jego zadań należało przygotowanie bazy materialnej i lokalowej dla rozbudowującego się harcerstwa. Członek Komitetu Budowy Domu Polskiego, który otwarto przy ul. Wałowej w grudniu 1924.
Aresztowany 1 września 1939, został osadzony w Victoriaschule, a zimą w Stutthofie. Został rozstrzelany w zbiorowej egzekucji działaczy polskich w lesie obok obozu w Wielki Piątek 1940.
W 1947 jego szczątki ekshumowano i pochowano na cmentarzu na Zaspie w Gdańsku. Patronuje ulicy w gdańskiej Oliwie.
Ordery i odznaczenia
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Przemysław Pragert: Herbarz szlachty kaszubskiej. T. 4. Gdańsk: Wydawnictwo Oskar Sp, z o.o. w koedycji z BiT Beata Żmuda-Trzebiatowska, 2015, s. 137. ISBN 978-83-65175-14-4. ISBN 978-83-927383-6-7.
- ↑ Przemysław Pragert: Herbarz szlachty kaszubskiej. T. 5. 2018.
- ↑ a b Elżbieta Maria Grot. Doktor Franciszek Leon Kręcki (1883–1940), działacz młodokaszubski i obrońca praw Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku stracony w obozie Stutthof w 1940 roku. „Rocznik Gdański Gdańskiego Towarzystwa Naukowego”. LXXVII, 2017/2018.
- ↑ a b c d e Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. Bogusław Polak (red.). T. 2. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1993, s. 102. ISBN 83-900510-0-1.
- ↑ Łukasz Grzędzicki: Bankowiec na czele pomorskiej konspiracji, dod. do „Dziennika Bałtyckiego” pt. 100-lecie powrotu Pomorza w granice Rzeczypospolitej i zaślubin Polski z Bałtykiem, 31 stycznia 2020.
Bibliografia
edytuj- Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. Bogusław Polak (red.). T. 2. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1993. ISBN 83-900510-0-1.