Franciszek Andrzejczyk
Franciszek Andrzejczyk (ur. 1891, zm. 20 marca 1943 we wsi Czyżew-Sutki) – polski rolnik, zamordowany przez Niemców za niesienie pomocy Żydom.
| |
| Data urodzenia |
1891 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
20 marca 1943 |
| Przyczyna śmierci |
zastrzelenie |
| Zawód, zajęcie |
rolnik |
| Narodowość |
polska |
| Małżeństwo |
Antonina († 1921 przy porodzie), Stanisława |
| Dzieci |
Edward, N.N., Irena, Henryk, Eugenia, Jadwiga, Tadeusz |
Życiorys
edytujFranciszek z żoną Stanisławą (posługującą się imieniem Aleksandra) i sześciorgiem dzieci (Edwardem, Ireną, Henrykiem, Eugenią, Jadwigą i Tadeuszem) mieszkali we wsi Czyżew-Sutki. Na początku listopada 1942, kiedy rozpoczęto likwidację getta w Czyżewie, Andrzejczykowie przyjęli pod swój dach 18 zbiegłych Żydów. Ukryto ich pod podłogą domu oraz w pobliskiej ziemiance; kryjówki opuszczali jedynie w nocy. Mimo zimy Andrzejczykom udało się wyżywić Żydów.
Nad ranem 20 marca 1943 do gospodarstwa przyjechali żandarmi celem przeprowadzenia rewizji. Franciszek nie przyznał się do ukrywania Żydów. Niemcy rozpoczęli poszukiwania. Odkryli kryjówkę ze względu na specyficzny odgłos, jaki wydawała podłoga ziemianki. Znajdowało się tam trzech mężczyzn. Rozsierdzeni dotkliwie pobili i zamordowali strzałem w głowę Andrzejczyka oraz wyciągniętych z ukrycia mężczyzn. Następnie odnaleźli pozostałych Żydów, by wywieźć ich do Szulborza, gdzie zostali straceni.
27 października 2019 Franciszek Andrzejczyk wraz z rodziną i ukrywanymi Żydami zostali upamiętnieni tablicą umieszczoną na kamieniu w ramach projektu „Zawołani po imieniu” Instytutu Pileckiego. Uroczystość w Czyżewie zgromadziła kilkaset osób, obecni byli m.in. przedstawiciele władz samorządowych, Magdalena Gawin, wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego oraz żołnierze Wojsk Obrony Terytorialnej.
Bibliografia
edytuj- Upamiętnienie Franciszka Andrzejczyka – Instytut Pileckiego [online], instytutpileckiego.pl, 27 października 2019 [dostęp 2019-10-29] (pol.).
- Rodzina Andrzejczyków ze wsi Czyżew-Sutki [online], pamiecitozsamosc.pl [dostęp 2019-10-29].
- Wacław Zajączkowski, Christian Martyrs of Charity, Washington, D.C.: S.M. Kolbe Foundation, 1988, s. 232, ISBN 978-0-945281-00-9 (ang.).
- Józef Kowalczyk, Waldemar Monkiewicz, Społeczeństwo Ziemi Białostockiej wobec hitlerowskiej eksterminacji ludności żydowskiej w latach 1939–1945